Zimowit
Ilustracja
Zimowit jesienny
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

liliowce

Rodzina

zimowitowate

Rodzaj

zimowit

Nazwa systematyczna
Colchicum L.
Sp. Pl. 341. 1753
Typ nomenklatoryczny

Colchicum autumnale L.[3]

Colchicum hungaricum

Zimowit (Colchicum L.) – rodzaj roślin z rodziny zimowitowatych (Colchicaceae). Obejmuje ponad 100 gatunków[4]. Jego centrum zróżnicowania jest zachodnia Azja i wybrzeża Morza Śródziemnego. Jedynym gatunkiem występującym naturalnie w Polsce jest zimowit jesienny C. autumnale[5].

Biologia i ekologia

Liście, bulwy i nasiona zawierają alkaloid kolchicynę, która w nawet małych ilościach jest trująca.

Systematyka

Colchicum speciosum
Colchicum bulbocodium
Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Jeden z kilku rodzajów w podrodzinie Colchiceae w rodzinie zimowitowatych (Colchicaceae), która należy do rzędu liliowców (Liliales)[2].

Pozycja systematyczna w systemie Reveala (1994–1999)

Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa jednoliścienne (Liliopsida Brongn.), podklasa liliowe (Liliidae J.H. Schaffn.), nadrząd Lilianae Takht., rząd zimowitowce (Colchicales Dumort.), rodzina zimowitowate (Colchicaceae DC. in Lam. & DC.Barnh.), podrodzina Colchicoideae Burmeist., plemię Colchiceae T. Nees & C.H. Eberm. ex Endl., rodzaj zimowit (Colchicum L.)[6].

Wykaz gatunków[4]
  • Colchicum alpinum DC. – zimowit alpejski
  • Colchicum androcymbioides (Valdés) K.Perss.
  • Colchicum antepense K.Perss.
  • Colchicum antilibanoticum Gomb.
  • Colchicum arenarium Waldst. & Kit. – zimowit piaskowy
  • Colchicum arenasii Fridl.
  • Colchicum asteranthum Vassiliades & K.M.Perss.
  • Colchicum atticum Spruner ex Tommas.
  • Colchicum autumnale L. – zimowit jesienny
  • Colchicum balansae Planch. – zimowit Balansy
  • Colchicum baytopiorum C.D.Brickell
  • Colchicum bivonae Guss. – zimowit Bivona
  • Colchicum boissieri Orph.
  • Colchicum bulbocodium Ker Gawl.
  • Colchicum burttii Meikle – zimowit Burtta
  • Colchicum chalcedonicum Azn. – zimowit nakrapiany
  • Colchicum chimonanthum K.Perss.
  • Colchicum chlorobasis K.Perss.
  • Colchicum cilicicum (Boiss.) Dammer – zimowit cylicyjski
  • Colchicum confusum K.Perss.
  • Colchicum corsicum Baker – zimowit korsykański
  • Colchicum cretense Greuter
  • Colchicum crocifolium Boiss.
  • Colchicum cupanii Guss.
  • Colchicum davisii C.D.Brickell
  • Colchicum decaisnei Boiss.
  • Colchicum doerfleri Halácsy
  • Colchicum dolichantherum K.Perss.
  • Colchicum eichleri (Regel) K.Perss.
  • Colchicum euboeum (Boiss.) K.Perss.
  • Colchicum fasciculare (L.) R.Br.
  • Colchicum feinbruniae K.Perss.
  • Colchicum figlalii (Varol) Parolly & Eren
  • Colchicum filifolium (Cambess.) Stef.
  • Colchicum freynii Bornm.
  • Colchicum gonarei Camarda
  • Colchicum gracile K.Perss.
  • Colchicum graecum K.Perss.
  • Colchicum greuteri (Gabrieljan) K.Perss.
  • Colchicum haynaldii Heuff.
  • Colchicum heldreichii K.Perss.
  • Colchicum hierosolymitanum Feinbrun
  • Colchicum hirsutum Stef.
  • Colchicum hungaricum Janka – zimowit węgierski
  • Colchicum ignescens K.Perss.
  • Colchicum imperatoris-friderici Siehe ex K.Perss.
  • Colchicum inundatum K.Perss.
  • Colchicum kesselringii Regel – zimowit Kasseleringa
  • Colchicum kotschyi Boiss. – zimowit Kotschego
  • Colchicum kurdicum (Bornm.) Stef.
  • Colchicum laetum Steven – zimowit mleczny
  • Colchicum lagotum K.Perss.
  • Colchicum leptanthum K.Perss.
  • Colchicum lingulatum Boiss. & Spruner
  • Colchicum longifolium Castagne
  • Colchicum lusitanum Brot.
  • Colchicum luteum Baker
  • Colchicum macedonicum Kosanin
  • Colchicum macrophyllum B.L.Burtt
  • Colchicum manissadjianii (Azn.) K.Perss.
  • Colchicum micaceum K.Perss.
  • Colchicum micranthum Boiss. – zimowit drobnokwiatowy
  • Colchicum minutum K.Perss.
  • Colchicum mirzoevae (Gabrieljan) K.Perss.
  • Colchicum montanum L.
  • Colchicum multiflorum Brot.
  • Colchicum munzurense K.Perss.
  • Colchicum nanum K.Perss.
  • Colchicum neapolitanum (Ten.) Ten.
  • Colchicum parlatoris Orph.
  • Colchicum parnassicum Sart., Orph. & Heldr.
  • Colchicum paschei K.Perss.
  • Colchicum peloponnesiacum Rech.f. & P.H.Davis
  • Colchicum persicum Baker
  • Colchicum polyphyllum Boiss. & Heldr.
  • Colchicum pulchellum K.Perss.
  • Colchicum pusillum Sieber
  • Colchicum raddeanum (Regel) K.Perss.
  • Colchicum rausii K.Perss.
  • Colchicum ritchii R.Br.
  • Colchicum robustum (Bunge) Stef.
  • Colchicum sanguicolle K.Perss.
  • Colchicum schimperi Janka ex Stef.
  • Colchicum serpentinum Woronow ex Miscz.
  • Colchicum sfikasianum Kit Tan & Iatroú
  • Colchicum sieheanum Hausskn. ex Stef.
  • Colchicum soboliferum (C.A.Mey.) Stef.
  • Colchicum speciosum Steven – zimowit powabny, z. olbrzymi
  • Colchicum stevenii Kunth
  • Colchicum szovitsii Fisch. & C.A.Mey. – zimowit Szovitsa
  • Colchicum trigynum (Steven ex Adam) Stearn
  • Colchicum triphyllum Kunze
  • Colchicum troodi Kotschy
  • Colchicum tunicatum Feinbrun
  • Colchicum turcicum Janka – zimowit turecki
  • Colchicum tuviae Feinbrun
  • Colchicum umbrosum Steven – zimowit cieniolubny
  • Colchicum varians (Freyn & Bornm.) Dyer
  • Colchicum variegatum L. – zimowit pstry
  • Colchicum verlaqueae Fridl.
  • Colchicum wendelboi K.Perss.
  • Colchicum woronowii Bokeriya
  • Colchicum zahnii Heldr.

Zastosowanie

  • Rośliny cenione jako ozdobne.
  • Roślina lecznicza – ze względu na zawartość kolchicyny od wieków niektóre gatunki (np. zimowit jesienny) wykorzystywane były w medycynie ludowej przy leczeniu ataków podagry. Uznawany był też za roślinę magiczną, jego bulwy noszone w kieszeni miały zapobiegać bólom zębów i chorobom. Obecnie jest wykorzystywany jako surowiec do otrzymywania kolchicyny, preparatów stosowanych przy atakach skazy moczowej i preparatów cytotoksycznych. Jest rośliną śmiertelnie trującą.

Zimowit w kulturze

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. 1 2 Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2017-10-20] (ang.).
  3. ↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-24].
  4. 1 2 Colchicum. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2017-10-20].
  5. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 61, ISBN 978-83-62975-45-7.
  6. ↑ Crescent Bloom: Systematyka rodzaju Colchicum. The Compleat Botanica. [dostęp 2008-12-30]. (ang.).
  7. ↑ Claude Lévi-Strauss; Mała zagadka mito-literacka; w: Tegoż; Spojrzenie z oddali; PIW; Warszawa 1993
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.