Ziarnojadek wąsaty
Sporophila lineola[1]
(Linnaeus, 1758)
Ilustracja
Samiec
Ilustracja
Samica
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

tanagrowate

Podrodzina

ziarnojadki

Rodzaj

Sporophila

Gatunek

ziarnojadek wąsaty

Synonimy
  • Loxia Lineola Linnaeus, 1758[2][3][4]
  • Sporophila lineola lineola (Linnaeus, 1758)[3][5]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[6]

Zasięg występowania
Mapa występowania

     w sezonie lęgowym

     występuje przez cały rok

     poza sezonem lęgowym

Ziarnojadek wąsaty[5][7] (Sporophila lineola) – gatunek małego ptaka z rodziny tanagrowatych (Thraupidae), zamieszkujący Amerykę Południową. Nie jest zagrożony[6].

Systematyka

Gatunek ten jako pierwszy opisał naukowo Karol Linneusz w 1758 roku, nadając mu nazwę Loxia Lineola[2]. Opis ukazał się w 10. edycji Systema Naturae[3]. Jako miejsce typowe autor błędnie wskazał Azję, obecnie uznawany jest za nie stan Bahia w Brazylii[2][3]. Obecnie ziarnojadek wąsaty jest umieszczany w rodzaju Sporophila[7][8]. Nie wyróżnia się podgatunków[2][8]. Blisko spokrewniony z ziarnojadkiem łuskowanym (S. bouvronides), klasyfikowanym dawniej jako jego podgatunek[2][5][9].

Morfologia

Niewielki ziębopodobny ptak o krótkim i silnym dziobie oraz czarnych oczach. Samce mają czarną głowę z dużymi i szerokimi białymi policzkami oraz białym paskiem ciągnącym się od dzioba po wierzchołek głowy, czarny grzbiet, skrzydła i ogon oraz biały spód ciała. Samice są oliwkowo-brązowe na grzbiecie i bladożółtawe w spodniej części ciała, mają matowy żółtawy dziób. Są identyczne jak samice ziarnojadka łuskowanego i w zasadzie nie ma możliwości ich rozróżnienia w terenie, chyba że towarzyszą im samce[10][11].

Długość ciała 10–11 cm; masa ciała 7,5–12 g[12][11][13].

Zasięg występowania

Ziarnojadek wąsaty w sezonie lęgowym tworzy dwie osobne populacje[6][14], pierwsza rozmnaża się w północno-wschodniej Brazylii, a druga w południowo-wschodniej Boliwii, Paragwaju, północnej Argentynie (na południe po San Miguel de Tucumán, Santiago del Estero i Santa Fe, także w Misiones) i południowej Brazylii. Poza sezonem lęgowym migruje do całej północnej i środkowej Ameryki Południowej: Gujany, Kolumbii, Peru, Ekwadoru, Wenezueli, Surinamu, Gujany Francuskiej i większości Brazylii[6][15][9]. Zabłąkane osobniki obserwowano w Panamie[6][15]. Występuje do wysokości 1200 m n.p.m.[6][15]

Ekologia

Jego głównym habitatem są zarośla na obrzeżach lasów, zarośla nadrzeczne oraz różne typy obszarów trawiastych[11], w północno-wschodniej Brazylii głównie caatinga[14]. Często jest spotykany w dużych stadach, głównie w czasie migracji. Żywi się ziarnami traw[10].

Sezon lęgowy populacji z północno-wschodniej Brazylii trwa od marca do czerwca, a populacji południowej od listopada do lutego. Budową gniazda oraz inkubacją jaj zajmuje się wyłącznie samica. Samiec zajmuje się obroną terytorium oraz pomaga w karmieniu piskląt, przez znaczną część dnia śpiewa z gałęzi pobliskiego drzewa. Małe gniazdo w kształcie niskiej filiżanki i cienkich, prześwitujących ściankach umieszczone jest wśród gałęzi drzewa lub krzewu. Zbudowane jest głównie z łodyg traw i korzonków; materiałem spajającym oraz mocującym gniazdo do gałęzi są pajęczyny. Zawsze budowane jest nowe gniazdo, choć niekiedy wykorzystywana jest część budulca ze starego gniazda. W zniesieniu zwykle 2 jaja, rzadziej 3, sporadycznie 4. Jaja są białawe, w różnym stopniu pokryte ciemnobrązowym plamkowaniem. Inkubacja trwa 10–12 dni. Pisklęta są w pełni opierzone po około 10 dniach od wyklucia. W przypadku niepowodzenia lęgu, ptaki wyprowadzają kolejny, maksymalnie odnotowano cztery lęgi w sezonie. Czasami para wyprowadza kolejny lęg, gdy poprzedni zakończył się pomyślnie[14].

Status

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN ziarnojadek wąsaty od 1988 roku klasyfikowany jest jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako pospolity. Ze względu na brak widocznych zagrożeń organizacja BirdLife International uznaje trend liczebności populacji za stabilny[6][16].

Przypisy

  1. ↑ Sporophila lineola, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. 1 2 3 4 5 Lined Seedeater (Sporophila lineola). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-19)]. (ang.).
  3. 1 2 3 4 Denis Lepage: ziarnojadek wąsaty Sporophila lineola (Linnaeus, 1758) – synonyms. Avibase. [dostęp 2021-07-12]. (ang.).
  4. ↑ Jaramillo, A. and G. M. Kirwan: Lined Seedeater (Sporophila lineola), version 1.0. [w:] Birds of the World (J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D. A. Christie, and E. de Juana, Editors) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2021-07-12]. (ang.). Publikacja w zamkniętym dostępie – wymagana rejestracja, też płatna, lub wykupienie subskrypcji
  5. 1 2 3 P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 374, 1999.
  6. 1 2 3 4 5 6 7 Sporophila lineola, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  7. 1 2 Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Sporophilinae Ridgway, 1901 (1853) - ziarnojadki - Seedeaters (wersja: 2020-07-29). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-06-26].
  8. 1 2 F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Tanagers and allies. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-07-12]. (ang.).
  9. 1 2 Raymond A. Paynter Jr, Robert W. Storer: Check-List of Birds of the World. Cz. 13. Cambridge: Harvard University Press, Museum of Comparative Zoology, 1970, s. 140. (ang.).
  10. 1 2 Lined Seedeater Sporophila lineola. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2021-07-13]. (ang.).
  11. 1 2 3 Alfredo Begazo: Lined Seedeater (Sporophila lineola). Peru Aves. [dostęp 2021-07-13]. (ang.).
  12. ↑ Lined Seedeater Sporophila lineola - Sporophile bouveron. 1996-2021 Oiseaux.net. [dostęp 2021-07-13]. (ang.).
  13. ↑ Josep del Hoyo, Andrew Elliott, David Christie (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 16: Tanagers to New World Blackbirds. Barcelona: Lynx Edicions, 2011, s. 653. ISBN 978-84-96553-78-1. (ang.).
  14. 1 2 3 Dalila de Fátima Ferreira & Leonardo Lopes. Natural history of the Lined Seedeater Sporophila lineola (Aves: Thraupidae) in southeastern Brazil. „Journal of Natural History”, 2017. DOI: 10.1080/00222933.2017.1319518. (ang.).
  15. 1 2 3 Data table and detailed info: Lined Seedeater Sporophila lineola. BirdLife International. [dostęp 2021-07-11]. (ang.).
  16. ↑ Species factsheet: Lined Seedeater Sporophila lineola. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-07-11]. (ang.).

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.