Elżbietanki, Zgromadzenie Sióstr św. Elżbiety – żeńskie, rzymskokatolickie zgromadzenie zakonne powstałe 27 września 1842 z inicjatywy 4 młodych kobiet (Marii i Matyldy Merkert, Franciszki Werner i Klary Wolff – wszystkie należały do III Zakonu św. Franciszka), zdecydowanych służyć chorym i ubogim, o charakterze wspólnoty kontemplacyjno-czynnej, łączącej codzienną modlitwę z posługą człowiekowi, którego patronką jest od 1850 św. Elżbieta Węgierska.

Historia

Współzałożycielka zgromadzenia elżbietanek – Klara Wolff

Dom Prowincjalny Zgromadzenia Sióstr św. Elżbiety w Toruniu

Okno życia przy toruńskim klasztorze elżbietanek

Zgromadzenie powstało ze względu na przemiany, jakie zachodziły w XIX wieku w wyniku natężającego się rozwoju gospodarki kapitalistycznej. Na Śląsku klęski żywiołowe oraz głód, które były główną przyczyną dość licznych epidemii tyfusu i cholery, przy niedostatecznej liczbie lekarzy, pielęgniarek i szpitali, pociągały za sobą wiele ofiar ludzkiego życia, zwłaszcza wśród ludzi najbiedniejszych^[2].

27 września 1842 roku swoją działalność rozpoczęło stowarzyszenie dla terenowej pielęgnacji chorych, które wkrótce przekształciło się w zgromadzenie zakonne. Powstało z inicjatywy siostry Klary Wolff z Prudnika, do której z czasem dołączyła Franciszka Werner oraz siostry Maria i Matylda Merkert z Nysy. Głównym celem zakonnic była bezinteresowna służba ludziom potrzebującym, bez względu na wiek, stan i wyznanie^[2].

W 1846 roku arcybiskup wysłał Klarę Wolff i Marię Merkert do Kongregacji Sióstr Miłosierdzia w Pradze, by mogły zapoznać się z życiem zakonnym i przyswoić wzorową metodę pielęgnowania chorych. Władze kościelne chciały połączyć nyską wspólnotę Elżbietanek z Boromeuszkami, ku sprzeciwie Klary i Marii, które twierdziły, że duchowość Boromeuszek różni się od duchowości założonego przez nie stowarzyszenia. Władze uniemożliwiały Klarze dalszą działalność w Nysie, przez co wyjechała do Bystrzycy Kłodzkiej, gdzie kontynuowała swój życiowy ideał, natomiast Franciszka i Maria pozostały w Nysie^[2].

Matylda i Franciszka od 1846 roku przebywały w Prudniku, gdzie pracowały w szpitalu. Wskutek zarażenia się tyfusem od podopiecznych – Matylda zmarła 8 maja w Prudniku^[3].

W 1849 roku dotychczasowe stowarzyszenie w Nysie zostało rozwiązane. Franciszka i Maria postanowiły pójść w ślady Klary. Zostały pozbawione środków utrzymania, a dawne mieszkanie nyskiej wspólnoty zajęły Boromeuszki. Zarząd miasta Nysy, uwzględniając prośby obywateli, stanął w obronie Elżbietanek i zezwolił im na rozwinięcie dawnej działalności. Maria i Franciszka obrały św. Elżbietę Węgierską za patronkę wspólnoty. 19 listopada 1850 ponownie rozpoczęły rozdzielanie ciepłych potraw i odzieży ubogim i chorym. Kierownictwo nad zgromadzeniem przejęła Maria, jako najstarsza^[2].

4 września 1859 książę biskup Heinrich Förster zatwierdził stowarzyszenie szarych sióstr św. Elżbiety. Matka Maria została pierwszą przełożoną generalną. 23 maja 1864 król Wilhelm I Hohenzollern nadał na wieczne czasy fundacji Matki Marii „Katolicki Zakład Dobroczynności pw. św. Elżbiety” prawa korporacyjne. W następnych latach powstało około 80 placówek z Domem Macierzystym w Nysie. Siostry opiekowały się osobami w podeszłym wieku. Działały m.in. w Nysie, Wrocławiu, Złotoryi, Prudniku i Jeleniej Górze^[3]. 7 czerwca 1871 papież Pius IX udzielił Zgromadzeniu aprobaty^[2].

Maria sprawowała w Zgromadzeniu władzę przełożonej generalnej przez 13 lat (jej proces beatyfikacyjny, rozpoczęty w 1985 roku na szczeblu diecezjalnym zakończyła 30 września 2007 uroczysta beatyfikacja w Nysie). Pod koniec jej życia (zmarła w 1872 roku) wspólnota liczyła ponad 450 sióstr. Zabiegi kolejnych przełożonych generalnych: Franciszki Werner i Melchiory Klammt doprowadziły do ostatecznego zatwierdzenia Zgromadzenia 26 stycznia 1887 przez papieża Leona XIII^[2].

Charakterystyka

Zgromadzenie posiada liczne placówki misyjne m.in. w Boliwii, Brazylii, Czechach, Danii, Gruzji, Kazachstanie, Litwie, Paragwaju, Rosji, Ukrainie i w Ziemi Świętej.

W 2006 roku zgromadzenie liczyło ok. 1000 sióstr pracujących w szpitalach jako pielęgniarki, w przedszkolach i szkołach jako katechetki, w parafiach jako zakrystianki i organistki oraz w kuriach biskupich. Siostry prowadzą też domy opieki, domy dziecka, zakłady wychowawcze i internaty.

Zarząd generalny zgromadzenia

Siedziba domu generalnego

Siedziba domu generalnego ulegała na przestrzeni lat działania zgromadzenia licznym zmianom. W 1974 roku została ona przeniesiona z Reinbeku do dwupiętrowego domu w Rzymie (via Nomentana 140)^[4].

Siedziba domu generalnego elżbietanek[4]
Lp.	Okres	Kraj / Miejscowość
1.	1865–1890	Nysa
2.	1890–1946	Wrocław
3.	1946–1947 1952–1974	Reinbek
4.	1947–1948	Berlin
5.	1948–1952	Georgenborn
6.	od 1974	Rzym

Lista przełożonych generalnych

Współzałożycielka i pierwsza przełożona generalna elżbietanek bł. Maria Merkert

Prowincje elżbietanek

Zobacz też

• Maria Paschalis Jahn i dziewięć Towarzyszek ze Zgromadzenia Sióstr św. Elżbiety
• Juliana Edelburgis Kubitzki
• Marta Melusja Rybka
• Teodora Witkowska
• Włodzimira Czesława Wojtczak

Przypisy

Linki zewnętrzne