Zgnilizna drewna, mursz – rodzaj zgnilizn występujący w drewnie. Jest to jedna z najpoważniejszych wad drewna. Polega na chemicznym rozkładzie ścian komórkowych, objawiającym się postępującym rozpadem, zmianą barwy, zmianą właściwości drewna, pod wpływem działania niektórych gatunków grzybów.

Grzyby rozkładające drewno wytwarzają enzymy: lignazy i karbohydrazy, które mają zdolność depolimeryzacji lub rozszczepienia ligniny, celulozy i hemicelulozy w jednostki mniejsze, o łatwiej przyswajalnym węglu. Zakażeniu grzybowemu ulega drewno drzew na pniu, drewno składowane po ścięciu i wyróbce jak również drewno użytkowane. Chociaż grzyby są niezbędne do utrzymania przemiany węgla w przyrodzie, powodują znaczne straty ekonomiczne, deprecjonując drewno na każdym etapie jego użytkowania.

Podział zgnilizn drewna

• W zależności od miejsca występowania na pniu stojącego drzewa zgnilizny dzielą się na:
  • zgniliznę odziomkową (korzeniową), ciągnącą się od porażonych korzeni, lub porażonego odziomka,
  • zgniliznę strzały, ciągnącą się od sęków i zranień na pniu,
    Mniej istotne z gospodarczego punktu widzenia są:
  • zgniliznę korzeni, występującą w strefie korzeni,
  • zgniliznę korony (gałęzi), występującą w strefie korony, na pniu lub na gałęziach.
• Ze względu na stan drewna zgniliznę dzieli się na:
  • zgniliznę twardą,
  • zgniliznę miękką,
• Ze względu na rozmieszczenie w przekroju pnia^[1]:
  • zgniliznę zewnętrzną, obejmującą strefę najmłodszych słoi rocznych tuż pod korą, czyli w przyobwodowej strefie drewna iglastego lub liściastego, w postaci pierścienia porażonego drewna o barwie jasnobrunatnej, słomkowej lub białej.
  • zgniliznę wewnętrzną, obejmującą strefę przyrdzeniową,
  • zgniliznę rozrzuconą (rozproszoną) – gdzie efekt działania grzyba nie skupia się w jednym obszarze.
• Inny podział wyróżnia zgniliznę:
  • leśną,
  • składową,
  • domową.

Czynnikami ekologicznymi wyodrębniającymi te trzy grupy zgnilizn są przede wszystkim wilgotność i temperatura. Drewno drzew żywych pozostających na pniu wykazuje znacznie większy stopień wilgotności niż drewno na składnicach, Jeszcze mniejszą wilgotność ma drewno w konstrukcjach budowlanych. Zróżnicowanie środowisk pod względem wilgotności i temperatury powoduje, że inne gatunki grzybów wywołują zgniliznę leśną, inne składową, a jeszcze inne domową. Na ogół grzyby atakujące drewno na składnicach lub w domach wywołują mniej charakterystyczne formy zgnilizny niż te, które atakują drzewa w lesie.

• Przyjmując za kryteria podziału zmiany w składzie chemicznym i w obrazie makroskopowym drewna, wyróżnia się trzy zasadnicze typy zgnilizn:
  • zgniliznę brunatną, zwaną także: destrukcyjną, błonnikową i czerwoną, – gdy rozkładowi ulegała celuloza i pentozany,
  • zgniliznę białą, zwaną także: jednolitą, – gdy najpierw rozkładowi ulegała lignina.
  • zgniliznę pstrą, zwaną także: korozyjną, białą jamkowarą, kieszonkową, gdy rozkładowi ulegały (w mniejszym lub większym stopniu) równocześnie wszystkie składniki drewna,

Przypisy