Zespół pałacowy w Starnicach
Symbol zabytku nr rej. A-154/565 z 15.02.1966
Ilustracja
Pałac w Starnicach
Państwo

 Polska

Województwo

 pomorskie

Miejscowość

Starnice

Typ budynku

pałac

Kondygnacje

2

Rozpoczęcie budowy

XVIII wiek lub 1. poł. XIX wieku

Ważniejsze przebudowy

lata 50. XIX wieku

Położenie na mapie gminy Dębnica Kaszubska
Mapa konturowa gminy Dębnica Kaszubska, u góry znajduje się ikonka pałacu z opisem „Zespół pałacowy w Starnicach”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry nieco na lewo znajduje się ikonka pałacu z opisem „Zespół pałacowy w Starnicach”
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, po lewej nieco u góry znajduje się ikonka pałacu z opisem „Zespół pałacowy w Starnicach”
Położenie na mapie powiatu słupskiego
Mapa konturowa powiatu słupskiego, w centrum znajduje się ikonka pałacu z opisem „Zespół pałacowy w Starnicach”
Ziemia54°23′11,6″N 17°14′18,7″E/54,386556 17,238528

Zespół pałacowy w Starnicach – pałac w Starnicach w gminie Dębnica Kaszubska w województwie pomorskim z XVIII wieku lub pierwszej połowy następnego stulecia wraz z parkiem[1][2].

Zespół parkowo-pałacowy w Starnicach został wpisany do rejestru zabytków przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Koszalinie 15 maja 1966. W dawnym rejestrze zabytków województwa słupskiego po zmianach administracyjnych w 1975 znalazł się pod numerem ewidencyjnym A-154. Po reformie podziału administracyjnego w 1999 roku pałac i park znalazły się w wykazie zabytków nieruchomych Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Gdańsku pod numerem ewidencyjnym A-404 jako zespół dworsko-parkowy[3].

Zespół ten jest jednym z trzech założeń pałacowo-parkowych w gminie Dębnica Kaszubska wpisanych do rejestru zabytków. Dwa pozostałe znajdują się w Motarzynie i Krzywaniu[1].

Historia

Pałac w Starnicach około 1860 według rysunku Alexandra Dunckera
Herb rodu Gottbergów na pałacu w Starnicach

Dokładna data powstania pałacu nie jest znana. Według niektórych źródeł murowany budynek powstał w XVIII wieku[2], według innych momentu jego wzniesienia należy upatrywać w pierwszej połowie 19. stulecia[1]. W latach 50. XIX wieku ówczesny właściciel majątku Friedrich von Gottberg przebudował budynek. Wzniesiono drugie piętro, które przykryto niemalże prostym dachem. Do ściany frontowej dobudowano portyk z czterema kolumnami. Po śmierci Friedricha w 1869 dobra starnickie przeszły w ręce jego syna Rudolfa. Ten władał majątkiem do 1882. Ostatnim przedwojennym właścicielem pałacu była w drugiej połowie lat 30. XX wieku Margarethe von Gottberg, która odziedziczyła ziemie po swoim mężu, także Rudolfie[4].

Architektura

Pałac jest budynkiem dwukondygnacyjnym, o 9-osiowej elewacji. Fasada budynku wzbogacona jest pozornym ryzalitem o trzech osiach. Przed nim wzniesiono niski portyk o czterech kolumnach nakryty niskim, trójkątnym przyczółkiem[5]. Ryzalit wieńczy trójkątny tympanon, w którym umieszczono herb rodu von Gottberg. W XIX wieku do pałacu dobudowano niższą oficynę. Stan budynku pod względem zachowania konstrukcji i detali architektonicznych określa jako niszczejący bądź zniszczony[4][6].

Park

Park przy pałacu został założony w stylu krajobrazowym. Fragment w bezpośrednim sąsiedztwie budynku powstał w pierwszej połowie XIX wieku, część leśna zaś w drugiej jego połowie. Łącznie zajmuje powierzchnię około 3,5 ha. Część przypałacowa charakteryzuje się znacznym stopniem zniszczenia. Od frontu budynku wyróżnia się okrągły klomb z krótko przyciętymi świerkami pospolitymi oraz z karaganą syberyjską. Po obu stronach pałacu rośnie po jednej lipie drobnolistnej oraz po jednym krzewie głogu pośredniego odmiany pełnokwiatowej różowej. Przy ogrodzeniu, wzdłuż prawego skrzydła pałacu, pnie się w górę sześć, ułożonych w szereg świerków pospolitych. Tam też występuje licznie reprezentowany lepiężnik różowy[4].

Za budynkiem 18 lip drobnolistnych, o różnym obwodzie pni – od 170 do 410 cm, tworzy parkową aleję, łączącą część ogrodową z częścią o charakterze leśnym. Gatunkiem dominującym wśród drzew tego fragmentu parku jest świerk pospolity. Rzadziej występują dąb szypułkowy, klon zwyczajny, brzoza brodawkowata, nielicznie także wiąz pospolity, grab pospolity i klon jawor. Obok lipowej alei położony jest staw o powierzchni około 20 a, którego brzegi porastają m.in. manna mielec, tatarak zwyczajny oraz ponikło błotne[4].

Przypisy

  1. 1 2 3 Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków – stan na 30 września 2019 r.. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2020-01-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-12-29)]. (pol.).
  2. 1 2 Świetlicka A., Wisławska E.: Słownik historyczny miast i wsi województwa słupskiego. Przewodnik bibliograficzny. Słupsk: Stowarzyszenie Bibliotekarzy Polskich. Okręg słupski, 1998, s. 215. ISBN 83-910269-2-2.
  3. ↑ Wykaz rejestru zabytków nieruchomych woj. pomorskiego – stan na 16-01-2020 r.. Wojewódzki Urząd Ochrony Zabytków w Gdańsku. [dostęp 2020-01-21]. (pol.).
  4. 1 2 3 4 Mariola Truchan, Zbigniew Sobisz: Parki wiejskie w południowej części Wysoczyzny Damnickiej. Słupsk: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pomorskiej, 2006, seria: Słupskie Prace Biologiczne 3.
  5. ↑ Piotr Skurzyński, Pomorze, Warszawa: Wyd. Muza S.A., 2007, s. 268, ISBN 978-83-7495-133-3.
  6. ↑ Pałac Starnice. Dwory i Pałace Pomorza. [dostęp 2020-01-21]. (pol.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.