Zespół nagłej zmiany strefy czasowej (tzw. jet-lag) – zespół objawów pojawiający się w trakcie podróży w kierunku transpołudnikowym (wschód–zachód lub zachód–wschód), związany ze zmianą strefy czasowej.

Nasilenie zespołu jest uzależnione od:

• liczby przekraczanych stref czasowych
• kierunku podróży – podróż w kierunku na wschód (a więc w kierunku skracającym dobę) jest gorzej znoszona od podróży w kierunku zachodnim (wydłużającym dobę), gdyż adaptacja do dłuższego dnia jest łatwiejsza.

Objawy

Strefy czasowe na świecie

• zaburzenia snu
• niemożność skupienia uwagi
• krańcowe zmęczenie
• zaburzenia apetytu i zaburzenia żołądkowo-jelitowe
• złe samopoczucie
• dezorientacja
• senność
• ból głowy

Przyczyny

Zaburzenia homeostazy organizmu, przejawiające się zakłóceniem zależnych od rytmu dobowego procesów fizjologicznych (sen–czuwanie, motoryka przewodu pokarmowego, podstawowa przemiana materii) oraz wydzielania hormonów, przede wszystkim melatoniny i kortyzolu.

Zapobieganie

• aklimatyzacja po przylocie, czyli stopniowe dostosowywanie się do istniejącej różnicy czasu
• krótko działające leki nasenne w trakcie lotu
• odpowiednie zażywanie melatoniny

Bibliografia

• Colin M. Shapiro: ABC zaburzeń snu. Wrocław: Astrum 1998. ISBN 83-87197-24