Parafia Ewangelicko-Augsburska w Kielcach
Ilustracja
Kościół ewangelicko-augsburski Świętej Trójcy
Państwo

 Polska

Województwo

 świętokrzyskie

Siedziba

Kielce

Data powołania

1835[1]

Data zamknięcia

26 września 1968[2]

Wyznanie

luteranizm

Kościół

Ewangelicko-Augsburski

superintendentura

piotrkowska[3]

kościół

Kościół ewangelicko-augsburski Świętej Trójcy w Kielcach

Położenie na mapie Kielc
Mapa konturowa Kielc, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Parafia Ewangelicko-Augsburska w Kielcach”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Parafia Ewangelicko-Augsburska w Kielcach”
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego
Mapa konturowa województwa świętokrzyskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Parafia Ewangelicko-Augsburska w Kielcach”
Ziemia50°52′06,9″N 20°38′05,9″E/50,868583 20,634972

Zbór ewangelicko-augsburski w Kielcach – dawna parafia ewangelicko-augsburska z siedzibą w Kielcach, istniejąca w latach 1835[1]-1968[2]. Obecnie działa jako filiał parafii ewangelicko-augsburskiej w Radomiu, należącej do diecezji warszawskiej Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP.

Historia

Początki osadnictwa ewangelickiego w Kielcach sięgają końca XVIII wieku. Pierwszymi luteranami na terenie miasta byli robotnicy sprowadzeni do pracy w przemyśle górniczym i hutniczym. Od 1816 z inicjatywy Stanisława Staszica zaczynają się tutaj osiedlać profesorowie wyznania ewangelickiego, podejmujący pracę w Szkole Akademiczno-Górniczej[2]. Nabożeństwa luterańskie w tamtym czasie prowadzone były przez duchownych z Radomia i Tomaszowa w budynkach prywatnych oraz w sali Pałacu Biskupów Krakowskich[1][2].

Idea utworzenia w Kielcach samodzielnej parafii powstała w latach 20. XIX wieku, kiedy w pobliżu Łopuszna doszło do powstania wsi zamieszkałych przez ewangelickich kolonistów niemieckich[2] (przede wszystkim Antonielów). W celu powołania parafii w 1829 przez Konsystorz Generalny w Warszawie zostało powołane Kolegium Kościelne[1]. 10 marca 1835 uzyskane zostało pozwolenie na budowę domu parafialnego i kościoła[2]. W tym samym roku oficjalnie utworzono samodzielną parafię[1]. Działała rada parafialna, miasto zamieszkiwał również stały duchowny. Poświęcenia kościoła dokonano 3 grudnia 1837[2].

W połowie XIX wieku otwarto ewangelicki cmentarz, wcześniej zmarli byli chowani na wydzielonej kwaterze na Cmentarzu Starym. Od 1851 parafia administrowała filiałem w Pilicy[1][3].

Po wybuchu I wojny światowej członkowie zboru, którzy nie posiadali obywatelstwa rosyjskiego, zostali wywiezieni w głąb cesarstwa. Wysiedlono również pobliskie wsie zamieszkałe przez ewangelików. W parafii pozostało około 100 wiernych[2].

Po zakończeniu wojny przesiedleńcy powrócili do swoich domów. W 1921 działalność rozpoczął filiał w Przeczowie. W 1937 parafia kielecka liczyła 2000 członków i posiadała kościół, dwie kaplice oraz zarządzała trzema cmentarzami. Oprócz tego filiał w Przeczowie zrzeszał 400 wiernych z trzema domami modlitwy i cmentarzami, a filiał w Pilicy liczył 150 członków, dysponując kaplicą oraz cmentarzem[3].

Po II wojnie światowej, w efekcie wysiedleń oraz ewakuacji na zachód, w parafii pozostało jedynie 33 osoby[2], z czego w samym mieście było to 21 wiernych[1]. Od tego czasu pozbawiona była stałego duszpasterza, nabożeństwa sprawowali księża z parafii w Radomiu. W związku z brakiem możliwości finansowych utrzymania własnej świątyni, kościół ewangelicki został 1960 wynajęty parafii polskokatolickiej, a nabożeństwa przeniesiono do kaplicy zorganizowanej w budynku domu parafialnego[2].

Do likwidacji parafii i przekształcenia jej w stację kaznodziejską podległą parafii radomskiej doszło na mocy uchwały z 26 września 1968[2]. Wtedy też zamknięto filiał w Pilicy[1]. W 1969 teren cmentarza ewangelickiego w Kielcach został przekazany miastu, wydzielona z niego została kwatera przeznaczona w dalszym ciągu na pochówki wiernych wyznania luterańskiego[4].

Współczesność

Kielce pozostają filiałem parafii ewangelicko-augsburskiej w Radomiu[5], liczącym około 30 wiernych[6]. Nabożeństwa odbywają się w każdą niedzielę w kościele ewangelicko-augsburskim Świętej Trójcy w Kielcach[7], będącym nadal własnością ewangelików, jednak od 2001 noszącym miano Ekumenicznej Świątyni Pokoju (odbywają się w nim również nabożeństwa parafii polskokatolickiej oraz zboru Kościoła Chrześcijan Wiary Ewangelicznej)[8][9].

Proboszczowie parafii w Kielcach

  • ks. Georg Wendt (1836-1837)
  • ks. Dawid Bergemann (1838)
  • ks. Karol Rötscher (1838-1849)
  • ks. Karol Kliem (1850-1853)
  • ks. Edward Lembke (1853-1877)
  • ks. Leopold Müller (1877-1879)
  • ks. Edward Lemon (1879-1880)
  • ks. Ferdynad Haefke (1881-1886)
  • ks. Henryk Zander (1888-1911)
  • ks. Władysław Wernitz (1913-1919)
  • ks. Jerzy Tytz (1919-1923)
  • ks. Gustaw Tochtermann (1926-1944)[2]

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 6 7 8 Hubert Mazur. Inwentarz Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Kielcach z 1853 roku. „Studia Muzealno-Historyczne”. 4, s. 187-197, 2012.
  2. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Stefan Iwański, Wojciech Rudkowski. Parafie diecezji warszawskiej: Z dziejów Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Kielcach. „Informator Parafii Ewangelicko-Augsburskiej Świętej Trójcy w Warszawie”. 4 (85), s. 40-41, 2016.
  3. 1 2 3 Stefan Grelewski: Wyznania protestanckie i sekty religijne w Polsce współczesnej. Lublin: 1937, s. 240.
  4. ↑ Parafia Ewangelicko-Augsburska w Radomiu i Kielcach - Cmentarz ewangelicki w Kielcach
  5. ↑ Luteranie.pl - Radom
  6. ↑ ks. Wojciech Rudkowski. Zarys historii Parafii Ewangelicko-Augsburskiej w Radomiu. „Słowo i Myśl. Przegląd ewangelicki 2.0”. 1 (132), s. 21, 2019. Polskie Towarzystwo Ewangelickie, oddział w Poznaniu. ISSN 0860-8482.
  7. ↑ Parafia Ewangelicko-Augsburska w Radomiu i Kielcach - Plan nabożeństw
  8. ↑ Gość.pl - 10-lecie Ekumenicznej Świątyni Pokoju
  9. ↑ Wiara.pl - Kielce: pierwsza w Polsce świątynia ekumeniczna
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.