Zaluzian
Ilustracja
Zaluzianskya capensis
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

jasnotowce

Rodzina

trędownikowate

Rodzaj

zaluzian

Nazwa systematyczna
Zaluzianskya F.W. Schmidt
Neue Selt. Pflanzen 11. 1793[3]
Typ nomenklatoryczny

Z. villosa F.W. Schmidt[3]

Zaluzianskya villosa

Zaluzian[4] (Zaluzianskya) – rodzaj roślin z rodziny trędownikowatych. Obejmuje 57[5]–59[6] gatunków. Występują one w zachodniej, południowej i wschodniej Afryce[5], z czego 15 w rejonie Kraju Przylądkowego[7]. Zasiedlają różne siedliska – od piaszczystych wydm i suchych zarośli, poprzez tereny skaliste, po tereny podmokłe, zwłaszcza na terenach górskich[7].

Rośliny charakterystyczne ze względu na uderzające podobieństwo do niespokrewnionych roślin z rodzaju lepnica Silene – także roślin zielnych o liściach naprzeciwległych, z koroną kwiatową białą, kołową, o płatkach rozciętych na szczycie[5][7]. Poza tym płatki kilku gatunków zwijają się w ciągu słonecznych dni i rozwijają nocą lub podczas dni pochmurnych podobnie jak u Silene noctiflora[7]. Niektóre gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne ze względu na kwiaty silnie pachnące wieczorem[5]. Kwiaty zapylają owady, głównie ćmy[7].

Nazwa rodzajowa upamiętnia czeskiego botanika Adama Zaluzianskiego z Zaluzian (1558–1613)[7].

Morfologia

Zaluzianskya microsiphon
Pokrój
Byliny i rośliny jednoroczne osiągające zwykle do 50 cm wysokości, rzadko drewniejące u dołu półkrzewy[7].
Liście
Naprzeciwległe, zwykle ząbkowane. Często lepkie od gruczołowatych włosków[7].
Kwiaty
Wyrastają w kątach górnych liści. Działek kielicha jest pięć i zrośnięte są one w wąską, krótką rurkę. Płatki korony zrośnięte są u nasady w długą rurkę, na końcu z łatkami koliście rozpostartymi, zwykle wyciętymi na końcach i często zwijającymi się w ciągu dnia. Płatki są białe, ale od spodu często czerwone lub różowe, rzadko żółte, czasem z odmiennie zabarwionym środkiem kwiatu. Pręciki są dwa lub cztery, rzadko jest ich 5. Zalążnia górna, dwukomorowa, z licznymi zalążkami i pojedynczą, długą szyjką słupka zakończoną maczugowatym znamieniem[7].
Owoce
Torebki zawierające liczne, drobne nasiona[7].

Systematyka

Jeden z rodzajów z rodziny trędownikowatych Scrophulariaceae w jej wąskim ujęciu[2], z plemienia Manuleeae[5].

Wykaz gatunków[6][4]
  • Zaluzianskya benthamiana Walp.
  • Zaluzianskya capensis Walp.
  • Zaluzianskya chrysops Hilliard & B.L. Burtt
  • Zaluzianskya cohabitans Hilliard
  • Zaluzianskya collina Hiern
  • Zaluzianskya crocea Schltr.
  • Zaluzianskya diandra Diels
  • Zaluzianskya distans Hiern
  • Zaluzianskya divaricata Walp.
  • Zaluzianskya elongata Hilliard & B.L. Burtt
  • Zaluzianskya falciloba Diels
  • Zaluzianskya gilgiana Diels
  • Zaluzianskya gilioides Schltr.
  • Zaluzianskya glandulosa Hilliard
  • Zaluzianskya glareosa Hilliard & B.L. Burtt
  • Zaluzianskya gracilis Hilliard
  • Zaluzianskya inflata Diels
  • Zaluzianskya isanthera Hilliard
  • Zaluzianskya kareebergensis Hilliard
  • Zaluzianskya karrooica Hilliard
  • Zaluzianskya katharinae Hiern – zaluzian Katarzyny[4]
  • Zaluzianskya lanigera Hilliard
  • Zaluzianskya maritima Walp.
  • Zaluzianskya marlothii Hilliard
  • Zaluzianskya microsiphon K. Schum.
  • Zaluzianskya minima (Hiern) Hilliard
  • Zaluzianskya mirabilis Hilliard
  • Zaluzianskya muirii Hilliard & B.L. Burtt
  • Zaluzianskya natalensis Hochst.
  • Zaluzianskya nemesioides Diels
  • Zaluzianskya oreophila Hilliard & B.L. Burtt
  • Zaluzianskya ovata Walp.
  • Zaluzianskya pachyrrhiza Hilliard & B.L. Burtt
  • Zaluzianskya parviflora Hilliard
  • Zaluzianskya peduncularis Walp.
  • Zaluzianskya pilosa Hilliard & B.L. Burtt
  • Zaluzianskya pilosissima Hilliard
  • Zaluzianskya pulvinata Killick
  • Zaluzianskya pumila Walp.
  • Zaluzianskya pusilla Walp.
  • Zaluzianskya ramosa Schinz Ex Hiern
  • Zaluzianskya rubrostellata Hilliard & B.L. Burtt
  • Zaluzianskya sanorum Hilliard
  • Zaluzianskya schmitziae Hilliard & B.L. Burtt
  • Zaluzianskya spathacea Walp.
  • Zaluzianskya sutherlandica Hilliard
  • Zaluzianskya synaptica Hilliard
  • Zaluzianskya tropicalis Hilliard
  • Zaluzianskya turritella Hilliard & B.L. Burtt
  • Zaluzianskya vallispiscis Hilliard
  • Zaluzianskya villosa F.W. Schmidt
  • Zaluzianskya violacea Schltr.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. 1 2 Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-02-09] (ang.).
  3. 1 2 Zaluzianskya. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-02-09].
  4. 1 2 3 Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 197. ISBN 978-83-925110-5-2.
  5. 1 2 3 4 5 David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 990, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  6. 1 2 Zaluzianskya. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-02-09].
  7. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Vol. 2. Perennials and annuals. London: Macmillan, 2002, s. 263. ISBN 0-333-74890-5.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.