Zakres tolerancji – przedział wartości jakiegoś czynnika abiotycznego, co do którego organizm wykazuje tolerancję ekologiczną.

Zakres tolerancji jest określony przez dwie wartości skrajne:

• dolny punkt krytyczny czyli minimum;
• górny punkt krytyczny czyli maksimum – działającego czynnika.

Przekroczenie tych wartości powoduje zahamowanie procesów życiowych, a następnie śmierć organizmu. W obrębie zakresu tolerancji znajdują się:

• strefy letalne (pessimum) – organizm egzystuje na granicy przeżycia
• strefy pejus – organizm ma możliwość wzrostu
• strefę optimum – organizm rozmnaża się. Najkorzystniejsze dla funkcjonowania organizmu – wartości określonego czynnika.

Krzywa tolerancji może mieć różny kształt w zależności od wieku organizmu. Zwykle formy dojrzałe mają szerszy zakres tolerancji. Zakresy tolerancji różnych czynników tworzą niszę ekologiczną. Wpływ czynników środowiska na organizm i populację opisuje prawo minimum Liebiga oraz szerzej zasada tolerancji ekologicznej Shelforda.

Wykres ideowy ilustrujący różny rozwój organizmów w zależności od natężenia czynnika środowiska: A – eurybionty; B – oligostenobionty; C – mezostenobionty; D – polistenobionty

Organizmy mające szeroki zakres tolerancji wobec danego czynnika nazywamy eurybiontami, natomiast organizmy mające wąski zakres tolerancji wobec danego czynnika nazywamy stenobiontami.

Bibliografia

• Praca zbiorowa: Biologia: jedność i różnorodność. Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN, 2008, s. 873-874. ISBN 978-83-7446-134-4.
• Biologia : słownik encyklopedyczny. Warszawa: Wydawnictwo Europa, 2001, s. 423. ISBN 83-87977-73-X.
• praca zbiorowa pod redakcją Krzysztofa Saplika: Biologia : podręcznik dla liceum ogólnokształcącego, liceum profilowanego i technikum : kształcenie w zakresie rozszerzony część 3. Warszawa: Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2004, s. 9. ISBN 83-02-08883-8.