Zajazd Dziekanka
Symbol zabytku nr rej. 249 z 01.06.1965
Ilustracja
Dziekanka – elewacja frontowa
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Miejscowość

Warszawa

Adres

ul. Krakowskie Przedmieście 56

Architekt

Mieczysław Kuzma i Zygmunt Stępiński

Kondygnacje

4

Rozpoczęcie budowy

XVI wiek

Ważniejsze przebudowy

wielokrotnie przebudowywana do 1948 roku

Zniszczono

pożar w 1657 roku, spalona podczas akcji niszczenia Warszawy w 1944 roku

Odbudowano

po II wojnie światowej

Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, w centrum znajduje się ikonka pałacu z opisem „Zajazd Dziekanka”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się ikonka pałacu z opisem „Zajazd Dziekanka”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się ikonka pałacu z opisem „Zajazd Dziekanka”
Ziemia52°14′38,6880″N 21°00′55,8000″E/52,244080 21,015500
Dziekanka przed 1939
Budynek i jego otoczenie w czasie okupacji niemieckiej
Tablica informacyjna – odbudowa Dziekanki
Budynek po odbudowie (1949)
Elewacja frontowa (widok z prawej)
Tablica upamiętniająca Józefa Elsnera, który mieszkał i pracował w tym budynku
Tablica pamiątkowa poświęcona historii budynku

Zajazd Dziekanka – zabytkowy budynek znajdujący się przy ul. Krakowskie Przedmieście 56 w Warszawie.

Historia

Dziekanka powstała w XVI w. jako piętrowy, murowany dwór. Wzniesiono go w głębi działki. Pierwszym jej właścicielem był ówczesny proboszcz parafii św. Jana. Dziedziniec Dziekanki oskrzydlały dwie oficyny: stajenna i kuchenna, a od frontu zamykał go parkan. W wyniku pożaru w 1657 r. dwór uległ spaleniu. Był to przełomowy moment w historii budowli, gdyż już nigdy nie odzyskała ona pierwotnej formy. Do II połowy XVIII w. na działce wznosiły się zabudowania drewniane. Usytuowane były one wzdłuż boków i od frontu posesji.

Zajazd Dziekanka wzniesiono na krótko przed 1784 r. Był to kompleks składający się z budynku frontowego i trzech, znacznie niższych od niego oficyn. Lokalizacja przy wąskiej ulicy – gdzie powożenie było bardzo utrudnione – wpłynęła na kształt budynku w postaci wnęki w bramie[1]. W 1865 r. wyburzono jedno ze skrzydeł kompleksu. Zmieniło to zarówno kształt jak i orientację budowli. Dziekanka „zwróciła się” ku Krakowskiemu Przedmieściu.

W 1944 r. podczas akcji niszczenia stolicy przez wojska niemieckie, Dziekanka została spalona. Zniszczenia budynku szacowano po wojnie na ok. 85%[2]. W 1946 r. rozebrano tylną ścianę budynku frontowego, która najbardziej ucierpiała wskutek pożaru.

Budynek odbudowano ze środków Społecznego Funduszu Odbudowy Stolicy[2]. Budynek oddano do użytku w sierpniu 1948 z przeznaczeniem na Dom studencki dla studentek[3]. Autorami projektu architektonicznego byli Mieczysław Kuzma i Zygmunt Stępiński. Zaproponowali oni zmianę funkcji części oficyn, z gospodarczej na mieszkalną. Frontowej, czterokondygnacyjnej elewacji, nadali wygląd renesansowego dworu z attyką. Starannie odtworzyli okapowe dachy i drewniane galerie od strony dziedzińca.

Obok starej wybudowano „Nową Dziekankę”. Razem stanowią dziś ośrodek bursowy. Mimo że powstały w odstępie 200 lat, harmonizują ze sobą architektonicznie. Obecnie mieści się tu akademik dla studentów Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina.

Dziekanka połączona jest z budynkiem klasztornym Karmelitów charakterystyczną bramą, którą prowadzi droga spacerowa poprzez ulicę Mularską.

Mieszkał tu Józef Elsner, nauczyciel Fryderyka Chopina i twórca Warszawskiego Konserwatorium.

Architektura

Dziekanka to czterokondygnacyjny budynek murowany. Posiada stromy, najeżony kominami dach pokryty dachówką ceramiczną. Prostą w formie elewację przecinają wąskie, poziome gzymsiki. Okna są prostokątne, najmniejsze na pierwszym piętrze; poza parterem, ozdobione płaskimi opaskami.

W centralnej części elewacji znajduje się olbrzymia, łukowato zakończona nisza, sięgająca ostatniego piętra, wykończona, podobnie jak okna, prostą opaską. W niszy znajduje się brama wjazdowa, ozdobiona płaskimi kolumnami (odtworzonymi przed 1937). Wnętrze niszy podzielone jest na pięć części. Na wysokości trzeciej kondygnacji, powyżej kolejnej listwy gzymsu łuki stają się płaskimi żebrami, gwiaździście zbiegającymi się. Ostatnie okno prostokątne, zlokalizowane na wysokości piętra, ozdobione jest płaską opaską, identycznie jak pozostałe okna tej kondygnacji. W sąsiednich częściach na dwóch kondygnacjach przebito wąskie okienka szczelinowe. W niszach po prawej i lewej stronie umieszczone są tablice informacyjne: jedna mówi o Dziekance, druga poświęcona jest Józefowi Elsnerowi.

Przypisy

  1. ↑ Franciszek Galiński: Gawędy o Warszawie. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Biblioteka Polska“, 1939, s. 51.
  2. 1 2 Karol Małcużyński, Wacław Wojnacki: Zwiedzamy nową Warszawę. Warszawa: Spółdzielczy Instytut Wydawniczy „Kraj”, 1950, s. 80.
  3. ↑ Władysław Bartoszewski, Bogdan Brzeziński, Leszek Moczulski: Kronika wydarzeń w Warszawie 1939–1949. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 178.

Bibliografia

  • Dobrosław Kobielski, Warszawski trakt Zamek – Belweder, Krajowa Agencja Wydawnicza RSW "Prasa – Książka – Ruch", 1977.
  • Jarosław Zieliński, Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy, Michał Pilich (oprac.), Jan Szuliński (oprac.), Margerita Szulińska (oprac.), Warszawa: Towarzystwo Opieki nad Zabytkami, 2001, ISBN 83-88372-14-9, OCLC 69507449.
  • Stefan Rassalski, Dwie Dziekanki, „Stolica”, 14 maja 1950, rok V, nr 19 (182).
  • Skwer pod Dziekanką, „Stolica”, 21 kwietnia 1957, rok XII, nr 16 (485)

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.