Zaczernie
wieś
Ilustracja
Kościół Narodzenia Najświętszej Maryi Panny w Zaczerniu (2024)
Państwo

 Polska

Województwo

 podkarpackie

Powiat

rzeszowski

Gmina

Trzebownisko

Liczba ludności (2021)

4028[1]

Strefa numeracyjna

17

Kod pocztowy

36-062[2]

Tablice rejestracyjne

RZE

SIMC

0664800[3]

Położenie na mapie gminy Trzebownisko
Mapa konturowa gminy Trzebownisko, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Zaczernie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Zaczernie”
Położenie na mapie województwa podkarpackiego
Mapa konturowa województwa podkarpackiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Zaczernie”
Położenie na mapie powiatu rzeszowskiego
Mapa konturowa powiatu rzeszowskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Zaczernie”
Ziemia50°05′34″N 21°59′51″E/50,092778 21,997500[4]

Zaczernie – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie rzeszowskim, w gminie Trzebownisko[3][5].

Integralne części wsi Zaczernie[3][5]
SIMCNazwaRodzaj
0664846Górka Zaczerskaprzysiółek
0664817Podedwórczęść wsi
0664823Podkościółczęść wsi
0664830Żabiniecczęść wsi

Położenie

Wieś położona w powiecie przemyskim, była własnością Stanisława Herakliusza Lubomirskiego, została spustoszona w czasie najazdu tatarskiego w 1672 roku[6]. Prywatna wieś szlachecka, położona w województwie ruskim, w 1739 roku należała wraz z folwarkiem do klucza Łąka Lubomirskich[7]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa rzeszowskiego.

Zaczernie leży na północ od Rzeszowa, w odległości około 7 kilometrów od centrum miasta. Od południowego wschodu graniczy z Trzebowniskiem, od wschodu z Nową Wsią. Lotnisko w Jasionce stanowi północno-wschodnią granicę Zaczernia, natomiast od północy wieś sięga po Tajęcinę. Pomiędzy wsią i lotniskiem przebiega autostrada A4, a na zachodzie przebiega linia kolejowa nr 71 z przystankiem Zaczernie.

Teren Zaczernia znajduje się w obrębie południowej części Kotliny Sandomierskiej – największego makroregionu Podkarpacia. Leży w tzw. Zapadlisku Przedkarpackim. Położenie Zaczernia jest niezwykle interesujące, bowiem na jego terenie występują aż trzy jednostki geomorfologiczne. Północna część wsi o krajobrazie równin peryglacjalnych wchodzi jeszcze w głąb Płaskowyżu Kolbuszowskiego. Dolina Czarnej leży z kolei w podregionie Rynny Podkarpackiej, której krajobraz determinują współczesne i stare tarasy akumulacyjne, zaś południowa część wsi posiada wyżynny, lessowy krajobraz, charakterystyczny dla Podgórza Rzeszowskiego.

Zaczernie położone jest w zasięgu zlewni rzeki Wisłok. Wewnętrzną sieć rzeczną tworzą: Czarna dopływ Mrowli i potok Suwarka. Grunty orne to w większości gleby łatwe do uprawy z piachem w górnych warstwach. Nazwa Zaczernie ma charakter topograficzny. Przyimek „za” wskazuje kierunek ruchu osadniczego, którego centrum stanowił Rzeszów. Na przestrzeni wieków nazwa ta była różnie zapisywana w zależności od przeobrażeń w polskim systemie fonetycznym i zmian w pisowni, np.: Zaczirne (1443), Zaczyrnye (1447). Najdawniejszym dokumentem wymieniającym nazwę wsi jest akt uposażenia kościoła parafialnego z Zaczerniu wydany przez Jana, dziedzica Rzeszowa i Staromieścia w dniu 29 czerwca 1439 roku. Nazwa wsi wywodzi się od Czarnej – rzeki, nad którą leży miejscowość. Wyraz ‘zaczernie’ oznacza więc miejsce położone za Czarną. Na początku określano w ten sposób zapewne jedynie teren, później osadę, a z czasem wieś. Jednym słowem, „Zaczernie ma swoje nazwisko od rzeczki Czarna, w której „czerniawa woda płynie”.

Zabudowania

Pomnik w Zaczerniu (1937)

W listopadzie 1937 w Zaczerniu odsłonięto pomnik z figurą Matki Boskiej, na którym upamiętniono 79 zaczernian poległych w walkach o niepodległość Polski[8].

Miejscowość jest siedzibą parafii Narodzenia NMP, należącej do dekanatu Głogów Małopolski, diecezji rzeszowskiej.

Na terenie wsi znajdują się m.in.:

Organizacje i stowarzyszenia

We wsi aktywnie działają:

  • Orkiestra Dęta,
  • zespół śpiewaczy Żytnioki,
  • ochotnicza straż pożarna,
  • Towarzystwo Przyjaciół Zaczernia,
  • Koło Gospodyń Wiejskich,
  • parafialny oddział Caritas,
  • Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży,
  • Stowarzyszenie Pomocy Rodzinie Agape
  • Grupa taneczna "FENIX".
  • piłkarski Klub Sportowy Zaczernie założony 25 sierpnia 1947 (barwy czerwono-zielone). W sezonie 2021/2022 swoje mecze rozgrywa w klasie okręgowej grupy Rzeszów[9]

Do najciekawszych form działalności ww. organizacji należą: kultywowanie tradycji bożonarodzeniowych i wielkanocnych, dożynki, organizacja Dnia Seniora, Św. Mikołaja, spektakli teatralnych, bali, pomoc rodzinom wielodzietnym i osobom niepełnosprawnym, promowanie talentów oraz zdrowego żywienia.

Przypisy

  1. ↑ Strona gminy,sołectwo Zaczernie
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1577 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. 1 2 3 GUS. Wyszukiwarka TERYT
  4. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 155370
  5. 1 2 Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. ↑ Andrzej Gliwa, Wykaz zniszczeń we wsiach i miastach ziemi przemyskiej po najeździe tatarskim z 1672 roku : (cz. I), w: Prace Historyczno-Archiwalne, Tom 13 (2003), Rzeszów 2003, s. 182.
  7. ↑ Adam Homecki, Rozwój terytorialny latyfundium Lubomirskich (starszej gałęzi rodu) w latach 1581-1754, w: Studia Historyczne, rok V, zeszyt 3 (58), 1972, s. 436.
  8. ↑ Zaczernie. „Wschód”. Nr 66, s. 9, 10, 20 listopada 1937.
  9. ↑ Klub na portalu 90minut.pl

Bibliografia

  • Urząd Gminy Trzebownisko. [w:] Sołectwo Zaczernie [on-line]. [dostęp 2012-10-30].
  • L. Pietraszek, Zaczernie dawniej i dziś. Środowisko geograficzno- historyczne, b. d.,Rzeszów 1988, s. 9.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.