Zbór ariański w Pęczelicach
Symbol zabytku nr rej. A-33 z 6.09.1971[1]
Ilustracja
Ruiny zboru ariańskiego
Państwo

 Polska

Miejscowość

Pęczelice

Adres

26

Ukończenie budowy

przeł. XVI/XVII w.

Ważniejsze przebudowy

XX w.

Pierwszy właściciel

Stanisław Gnoiński

Obecny właściciel

osoba prywatna

Położenie na mapie gminy Busko-Zdrój
Mapa konturowa gminy Busko-Zdrój, w centrum znajduje się punkt z opisem „Zbór ariański w Pęczelicach”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Zbór ariański w Pęczelicach”
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego
Mapa konturowa województwa świętokrzyskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Zbór ariański w Pęczelicach”
Położenie na mapie powiatu buskiego
Mapa konturowa powiatu buskiego, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Zbór ariański w Pęczelicach”
Ziemia50°26′50,87″N 20°47′17,84″E/50,447464 20,788289

Zbór ariański w Pęczelicach – murowany obiekt z przełomu XVI i XVII w. znajdujący się w Pęczelicach w powiecie buskim w województwie świętokrzyskim w Polsce. Obiekt został wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa świętokrzyskiego[1].

Stanisław Gnoiński, syn Mikołaja hetmana nadwornego, wybudował we wsi zbór braci polskich, których wspólnoty był członkiem. Kolejni katoliccy właściciele majątku adaptowali go na spichlerz lub lamus. Funkcję tę pełnił aż do początków XX w., kiedy został przebudowany na budynek gospodarczy przy domu nr 26, od połowy XX w. popadał w ruinę. W 2005 Towarzystwo Opieki nad Zabytkami (Oddział Busko-Zdrój) interweniowało u służb konserwatorskich m.in. w sprawie zboru ariańskiego w Pęczelicach[2].

Z budynku do początku XXI w. zachowały się tylko wysokie piwnice, dwie izby ze śladami sklepienia kolebkowego i fragment późnorenesansowego obramienia okiennego[3][4]. Obiekt znajduje się na oznakowanym Szlaku wokół Studni (przystanek nr 3)[5][6].

Niedaleko od obiektu znajduje się Ostra Góra z domniemanymi grobami braci polskich. Ksiądz Jan Wiśniewski w książce „Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w Stopnickiem” pisząc: „Podczas mojej podróży historycznej w 1923 roku po dawnym dekanacie stopnickim z Dobrowody gdziem nocował, jechałem na mszę św. do Szczaworyża i pod tą wsią (Pęczelicami) przejeżdżałem obok wyniosłego wzgórza, które wzbudziło moją uwagę. Zowie się Ostra Góra. Przed kilkunastu laty geometra pracujący w okolicy, kazał na szczycie wkopać słupek. Wówczas natrafiono na sklepienie, które gdy przebito znaleziono tam grób, w którym było 12 trumien, mających kształt człowieka. Naturalnie – wandalska ręka dziczy musiała szukać skarbów i poniszczyć pamiątki. Gdym wszedł na szczyt góry, ujrzałem zawaloną rumowiskiem piwnicę, lecz trumien nie widziałem”[7]. Nieco dalej dodaje, iż będąc w pobliskich Żernikach Górnych w rozmowie z mieszkańcami dowiedział się, że mógł to być grób braci polskich[3].

Przypisy

  1. 1 2 Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 2 [dostęp 2015-10-08].
  2. ↑ Sprawozdanie Towarzystwa Opieki nad Zabytkami za 2005 rok. [dostęp 2014-03-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-10)].
  3. 1 2 Leszek Marciniec: Szlak ariański na terenie powiatu buskiego. tmb.busko.pl. [dostęp 2015-10-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-18)].
  4. ↑ dr Jan Pytel Pęczelice. Z dziejów wsi i gminy s. 33-37. [dostęp 2014-03-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-08)].
  5. ↑ Szlak wokół Studni/Zbór Ariański (Stowarzyszenie Miłośników Pęczelic). [dostęp 2014-03-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-08)].
  6. ↑ Gościniec PTTK nr 2(23)/2006 s. 51-52 Krzysztof R. Mazurski Ariańskim Szlakiem
  7. ↑ Jan Wiśniewski: Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w stopnickiem. Druk szkoły rzem. w Marjówce, 1929, s. 286–287. [dostęp 2015-10-08].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.