Zabawa
Ilustracja
Typ herbu

szlachecki

Pierwsza wzmianka

1465 (pieczęć)

Herb Zabawa w herbarzu Jana Długosza z lat 1464–1480 Insignia seu clenodia Regis et Regni Poloniae.

Zabawa – polski herb szlachecki.

Opis herbu

Opis zgodnie z klasycznymi regułami blazonowania:

Tarcza dwupolowa, dzielona w słup. Pole prawe błękitne, pole lewe szachowane czerwono-srebrne.

Klejnot: Pięć piór strusich.

Labry: Z prawej błękitne, podbite srebrem, z lewej czerwone, podbite srebrem.

W najstarszych herbarzach, można spotkać opis herbu z odwrotnym układem pól[1].

Najwcześniejsze wzmianki

  • 1465 r. i 1483 r. - pieczęcie Stanisława Świradzkiego, kanonika krakowskiego.
  • Najwcześniejsze źródło heraldyczne wymieniające herb to datowane na lata 1464–1480 Insignia seu clenodia Regis et Regni Poloniae polskiego historyka Jana Długosza, który uznaje go za rdzennie polski. Zapisuje on informacje o herbie wśród 71 najstarszych polskich herbów szlacheckich we fragmencie: "Zabawa: pro medietate campi scaccalem tabulam et pro altera medietate campum celestinum. Genus Polonicum, in quo viri sensati."[2].

Legenda Herbowa

Legenda herbowa ,przytaczana w herbarzu Kaspra Niesieckiego, wywodzi nazwę herbu od legendy o rycerzu Wiślimierzu herbu Szachownica, który jako dowódca straży przedniej, wraz ze swymi ludźmi zaatakował przyczajonego w zasadzkach nieprzyjaciela i nękał go tak długo różnymi podchodami, czy utarczkami zbrojnymi (nazwanymi zabawami), aż nadciągnął idący za nim hetman wraz z wojskiem i ustawił je do boju. Król będąc wdzięczny owemu rycerzowi, w uznaniu jego męstwa i zabawieniu na sobie nieprzyjaciela, pośród upominków, herb jego nazwał Zabawą[3].

Herbowni

Bruski, Bubelwic, Bubełwic, Brzeziński[4], Drochecki, Dąbrowski, Koczeński, Koczyński, Koczywski, Kościelecki, Piasecki, Pierocki, Pirocki, Pirucki, Sokół, Szwyradzki, Węchadłowski, Włodek, Zabawski, Świradzki, Świraski.

Niektórzy heraldycy, mylnie przypisują do tego herbu jeszcze nazwiska: Burski, Goliński i Niesiecki. Tym nazwiskom, przysługują inne herby. I tak Burscy pieczętują się herbem Jastrzębiec, Golińscy herbem Wyssogota, Niesieccy herbem Poraj.

Częste zjawisko przypisywania rodom szlacheckim niewłaściwych herbów, szczególnie było nasilone w czasie legitymacji szlachectwa przed zaborczymi heroldiami, co zostało następnie utrwalone w wydawanych kolejno herbarzach. Identyczność nazwiska nie musi oznaczać przynależności do danego rodu herbowego. Przynależność taką mogą bezspornie ustalić wyłącznie badania genealogiczne.

Znani herbowni

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Andrzej Kulikowski: Wielki herbarz rodów polskich. Warszawa: Świat Książki, 2005, s. 316. ISBN 83-7391-523-0.
  2. ↑ Celichowski 1885 ↓, s. 15-27.
  3. ↑ Kasper Niesiecki, Herbarz, tom X, s. 5
  4. ↑ Tadeusz Gajl: Nowy herbarz polski. Gdańsk, Gdynia: Gdański Kantor Wydawniczy, 2016, s. 472. ISBN 978-83-62129-37-9.

Bibliografia

  • Zygmunt Celichowski: Jan Długosz, "Insignia seu clenodia regis et regni Poloniae.Z kodeksu kórnickiego.". Poznań: Zygmunt Celichowski, 1885.
  • Herbarz Polski – Kasper Niesiecki, Lipsk 1845, Tom X, str. 3-6
  • Herbarz Polski Od Średniowiecza Do XX Wieku – Tadeusz Gajl, Gdańsk 2007
  • Wielki herbarz rodów polskich, Andrzej Kulikowski, Warszawa 2005, str. 316-317
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.