Próchnilec gałęzisty
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

workowce

Klasa

Sordariomycetes

Rząd

próchnilcowce

Rodzina

próchnilcowate

Rodzaj

próchnilec

Gatunek

próchnilec gałęzisty

Nazwa systematyczna
Xylaria hypoxylon (L.) Grev.
Fl. Edin.: 355 (1824)

Próchnilec gałęzisty (Xylaria hypoxylon (L.) Grev.) – gatunek grzybów z rodziny próchnilcowatych (Xylariaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Xylaria, Xylariaceae, Xylariales, Xylariomycetidae, Sordariomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1753 r. Karol Linneusz nadając mu nazwę Clavaria hypoxylon. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1824 r. Robert Kaye Greville, przenosząc go do rodzaju Xylaria[1].

Niektóre synonimy nazwy naukowej[2]:

  • Clavaria hypoxylon L. 1753
  • Sphaeria hypoxylon (L.) Pers. 796
  • Sphaeria ramosa Dicks.
  • Xylaria adscendens (Fr.) Fr. 1851
  • Xylosphaera hypoxylon (L.) Dumort. 1822

Morfologia

Owocnikuje na łopatkowatej, bardzo twardej, ale niełamiącej się przy zginaniu podkładce, biało obsypanej przez zarodniki. Podkładka na dole jest czarna, u góry białoszara. Zazwyczaj osiąga do 2 cm wysokości[3], jednak w szczególnie dobrych warunkach czasami aż do 8 cm. Szerokość gałązek wynosi 3–5 mm. Czasami gałązki nie są rozgałęzione[4]. Na ich górnej części wiosną, rzadziej jesienią powstają w otoczniach worki z zarodnikami. Po wytworzeniu i rozsianiu się zarodników grzyb traci jasną barwę[5] Konidia są bezbarwne, gładkie, eliptyczne lub wydłużone. Askospory o nerkowatym kształcie, czarnej, gładkiej powierzchni i rozmiarach 14-10× 6-4 μm[4].

Występowanie i siedlisko

Występuje w Ameryce Północnej i Środkowej, Europie, Azji, Afryce Północnej, Australii i na wielu wyspach[6]. W Polsce jest pospolity[3].

Rośnie głównie na zrzezach pni różnych drzew liściastych, rzadko na drewnie drzew iglastych[3].

Saprotrof, grzyb niejadalny[3].

Gatunki podobne

  • próchnilec owocolubny (Xylaria carpophila). Wyrasta na próchniejących owocach buka[5].

Związki chemiczne

Zidentyfikowano różne substancje chemiczne zawarte w grzybie wykazujące różne właściwości in vitro. Związki xylarial A i B cechują się umiarkowaną aktywnością cytotoksyczną na linie komórkowe Hep G2 raka wątrobowokomórkowego[7]. Pochodne pironu: xylaron oraz 8,9-dehydroxylaron również wykazują aktywność cytotoksyczną[8]. W próchnilcu gałęzistym zidentyfikowano także kilka cytochalazyn - związków wiążących aktynę w tkance mięśniowej[9]. Występuje w nim także wiążące węglowodany białko - lektyna, cechująca się unikalną swoistością cukru i wykazująca silne działanie przeciwnowotworowe w liniach komórkowych różnych nowotworów[10].

Przypisy

  1. 1 2 3 Index Fungorum. [dostęp 2012-11-17]. (ang.).
  2. ↑ Species Fungorum. [dostęp 2014-09-01]. (ang.).
  3. 1 2 3 4 Edmund Garnweidner, Hertha Garnweidner, Alicja Borowska, Alina Skirgiełło: Grzyby : przewodnik do poznawania i oznaczania grzybów Europy Środkowej. Warszawa: MUZA SA, 2006, s. 234. ISBN 83-7319-976-4.
  4. 1 2 Californian Fungi. Xylaria hypoxylon. [dostęp 2012-11-25].
  5. 1 2 Grzybland. Próchnilec gałęzisty. [dostęp 2012-11-25].
  6. ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2014-09-01].
  7. ↑ Gu W, Ding H. (2008). "Two new tetralone derivatives from the culture of Xylaria hypoxylon AT-028." Chinese Chemical Letters 19(11): 1323–26.
  8. ↑ Anja Schüffler, Olov Sterner, Heidrun Anke. Cytotoxic alpha-pyrones from Xylaria hypoxylon. „Zeitschrift Fur Naturforschung. C, Journal of Biosciences”. 62 (3-4), 2007-03-01. 169–172. ISSN 0939-5075. PMID: 17542480.
  9. ↑ A. Espada, A. Rivera-Sagredo, J. M. de la Fuente, J. A. Hueso-Rodríguez, S. W. Elson. New cytochalasins from the fungus Xylaria hypoxylon. „Tetrahedron”. 53 (18), 1997-05-05. 6485–6492. DOI: 10.1016/S0040-4020(97)00305-0. [dostęp 2017-01-26].
  10. ↑ First report of a xylose-specific lectin with potent hemagglutinating, antiproliferative and anti-mitogenic activities from a wild ascomycete mushroom [online], ResearchGate [dostęp 2017-01-26] (ang.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.