Wojtek Zalewski

Wojciech Zalewski

Orzeł Biały, Wojtek

strzelec
Data urodzenia	1933
Data i miejsce śmierci	21 sierpnia 1944 Warszawa
Przebieg służby
Siły zbrojne	Armia Krajowa
Jednostki	Zgrupowanie „Chrobry II”
Główne wojny i bitwy	powstanie warszawskie

Upamiętnienie przy ul. Pereca w Warszawie

Symboliczny grób Wojtka Zalewskiego na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Wojciech Zalewski, nazywany również zdrobniale Wojtkiem Zalewskim ps. „Orzeł Biały”, „Wojtek” (ur. 1933, zm. 21 sierpnia 1944) – uczestnik powstania warszawskiego w szeregach Zgrupowania „Chrobry II”^[1].

Życiorys

Po wybuchu powstania warszawskiego w dniu 1 sierpnia 1944 wstąpił na ochotnika jako łącznik do III plutonu st. sierż. „Grzesia” – 5. kompanii – II batalionu „Lecha Grzybowskiego” – Zgrupowania „Chrobry II” – I Obwód „Radwan” (Śródmieście) Armii Krajowej (był najmłodszym żołnierzem grupy szturmowej st. sierż. „Grzesia”). Mimo młodego wieku zyskał uznanie towarzyszy broni, gdy 2 sierpnia przedarł się przez linie niemieckie na teren silnie obsadzonego Dworca Głównego, skąd powrócił z meldunkiem o siłach, rodzaju uzbrojenia i ugrupowaniu wrogich oddziałów. 15 sierpnia 1944 natomiast wyprowadził sobie tylko znanymi przejściami znajdujący się w okrążeniu pluton st. sierż. „Grzesia”. Za tę ostatnią akcję miał zostać przedstawiony przez dowódcę batalionu do odznaczenia Krzyżem Walecznych, którym prawdopodobnie jednak nie został wyróżniony^[1].

Zginął w trakcie przenoszenia meldunku w dniu 21 sierpnia 1944. Jego ciało spod ostrzału niemieckiego wyciągnęli towarzysze broni, co zostało utrwalone przez filmowców z ekipy Biura Informacji i Propagandy KG AK. Powstańczy pogrzeb Wojtka Zalewskiego odbył się na podwórzu domu przy ul. Ceglanej 3^[1]. Po wojnie nie udało się odnaleźć i ekshumować jego ciała^[2].

Upamiętnienie

Kompozytor, poeta i piosenkarz Roman Kołakowski poświęcił mu piosenkę pt. Orzeł Biały. Piosenkę tę wykonywała między innymi Natalia Sikora^[3].

Wojtek Zalewski został upamiętniony również na Murze Pamięci w Muzeum Powstania Warszawskiego; Kolumna: 196; Miejsce: 68^[1].

21 sierpnia 2019 w 75 rocznicę śmierci Wojtka Zalewskiego w miejscu gdzie zginął w trakcie powstania warszawskiego, z inicjatywy społeczniczki Anny Szarejko, odsłonięto tablicę pamiątkową znajdującą się przy ul. Icchoka Lejba Pereca na warszawskiej Woli^[2].

W lipcu 2020 z inicjatywy komitetu „Nie zapomnij o nas, Powstańcach Warszawskich” na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie w kwaterze A-25, rząd 10 odsłonięto odnowiony grób 4 osób poległych w powstaniu warszawskim (Ireny Kańkowskiej, Anny Byś, Romualda Rzepy i jednego NN). Grób ten jest także symbolicznym grobem Wojtka Zalewskiego, którego przedstawiono na rzeźbie nawiązującej do sceny wyniesienia jego ciała spod ostrzału niemieckiego przez Mieczysława Mireckiego ps. „Błyskawica”^[4]. Kilka dni później w trakcie uroczystych obchodów 76-rocznicy wybuchu powstania warszawskiego kwiaty na grobie złożył prezydent RP Andrzej Duda^[5].

Przypisy