| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności |
374[1] |
| Strefa numeracyjna |
23 |
| Kod pocztowy |
13-230[2] |
| Tablice rejestracyjne |
NDZ |
| SIMC |
0118262 |
Położenie na mapie gminy Lidzbark _location_map.png.webp) | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego  | |
Położenie na mapie powiatu działdowskiego  | |
 53°16′08″N 19°46′22″E/53,268889 19,772778[3] | |
Wlewsk – wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie działdowskim, w gminie Lidzbark. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ciechanowskiego.
Wlewsk leży obok drogi wojewódzkiej nr 544 biegnącej z Brodnicy, przez Lidzbark-Działdowo-Mławę do Ostrołęki. Przez wieś przebiega natomiast droga powiatowa Lidzbark-Nowe Miasto Lubawskie. W pobliżu przepływa rzeka Wel, od nazwy której, według niektórych autorów, Wlewsk wziął nazwę. Jest to jednak wątpliwe, bowiem obecna nazwa wsi używana jest od XIX wieku, wcześniej używano innych nazw: Lebiske (1408 rok), Loffsk, Lowisk (około 1415 roku), Wleskau, Vlesko, Vlewsk[4].
Historia
Miejscowość istnieje już od czasów średniowiecza. Na podstawie zachowanych dokumentów wiadomo, że już w 1379 roku we wsi istniał kościół pod wezwaniem św. Bartłomieja. W tym czasie ziemie te należały do Zakonu Krzyżackiego. W 1408 roku wielki mistrz Ulrich von Jungingen pozbył się wsi, zamieniając się z właścicielem majątku ziemskiego w Gzinie Szlacheckim koło Unisławia[4]. W tym czasie wieś obejmowała 80 włók. W akcie lokacyjnym wsi na uposażenie kościoła przeznaczono 3 włóki oraz dziesięcina z trzech wsi: Wlewsk, Klonowo i Młyniki. Z Wlewska pobierano 30 korcy żyta.
Kościół został zniszczony w czasie wojen polsko-krzyżackich oraz później w czasie wojen szwedzkich. W 1600 roku proboszczem był Jakub Ługowski, później ks. Wlewski. W 1690 zbudowano nowy kościół dzięki staraniom Pawła Chełstowskiego. Kościół ten spłonął w 1804 r. i nie został już odbudowany. W 1754 r. proboszczem był Józef Langer. Początkowo proboszcz mieszkał na plebanii, ale za czasów Chełstowskich i Sierakowskich proboszcze mieszkał we dworze. Być może po wojnach plebanii nie odbudowano.
W XVI i XVII wieku wieś podzielono na mniejsze części. Około roku 1670, we wsi było 9 posiadłości zamieszkałych przez drobną szlachtę, m.in. Arctowskich, Bojanowskich, Dębińskich, Trzcińskich i Zaleskich. Około roku 1690 majątki zostały wykupione i scalone przez Chełstowskich – właścicieli folwarku w Chełstach. W XVII wieku dobra we Wlewsku nabył kasztelan Sierakowski. Gdy kasztelan przeniósł się do Waplewa, proboszcz udał się razem z nim a kościołem we Wlewsku zarządzali proboszczowie z Boleszyna lub z Lidzbarka. W 1789 roku we wsi było 17 domów. Po kasztelanie Sierakowskim dobra ziemskie we Wlewsku przeszły w posiadanie Różyckich (do 1945). W XIX w. właścicielem wsi był Władysław Różycki (działacz polski w zaborze pruskim, poseł do parlamentu Rzeszy). Władysław Różycki zasłużył się wprowadzeniem racjonalnej hodowli bydła. W 1880 r. we wsi było 338 mieszkańców.
Do roku 1932 Wlewsk wchodził w skład powiatu brodnickiego
Po II wojnie światowej majątek ziemski został przejęty przez miejscowy PGR.
Zabytki
Do czasów obecnych w miejscowości zachowało się kilka obiektów zabytkowych[4]:
- budynek szkolny z 1875 roku,
- budynek gorzelni z 1876 roku,
- magazyn z początku XX wieku,
- neogotycka kaplica grobowa z 1863 roku.
Wszystkie te obiekty wpisane są do gminnej ewidencji zabytków[5].
Z dworu pozostał jedynie zaniedbany park z końca XIX wieku. Nie ma też śladu po przykościelnym cmentarzu.
Bibliografia
- Działdowo. Z dziejów miasta i powiatu, Pojezierze, Olsztyn 1966, 383 str.
- Opis wsi. jezioro.com.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-02-16)]. na www.jezioro.pl
Przypisy
- ↑ Na podstawie bazy.hoga.pl [dostęp: 2009-07-05]
- ↑ Na podstawie bazy.hoga.pl
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 149054
- 1 2 3 Na podstawie Informatora Turystyczno-Przyrodniczego: www.jeziora.pl [dostęp: 2009-07-05]
- ↑ Zarządzenie nr 15/15 Burmistrza miasta Lidzbarka w sprawie założenia i prowadzenia Gminnej Ewidencji Zabytków Miasta i Gminy Lidzbark [online], Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miasta i Gminy w Lidzbarku, 27 lutego 2015 [dostęp 2023-07-02] (pol.).
