Dzieciństwo i młodość

Książę Wilhelm Karl August Schaumburg-Lippe przyszedł na świat jako drugi syn panującego księcia Jerzego Wilhelma Schaumburg-Lippe i jego małżonki, księżnej Idy Waldeck i Pyrmont. Miał ośmioro rodzeństwa: następcę tronu księcia Adolfa urodzonego dnia 1 sierpnia 1817, księżną Matyldę urodzoną 11 września 1818, księżną Adelajdę urodzoną 9 marca 1821, księżną Idę urodzoną 26 maja 1824 i księżną Elżbietę urodzoną 5 marca 1841. Troje zmarło we wczesnym dzieciństwie. Jego pierwszym wychowawcą był radca Emil Begemann, który w późniejszym czasie został mianowany nadwornym kaznodzieją. W dalszych latach opiekę nad księciem sprawowali: August Wolrad von Baumach i Hermann Lindinger.^[1]

Lindinger poza lekcjami stale towarzyszył księciu w licznych wycieczkach, przejażdżkach po wodzie i jeździe na łyżwach. Potrafił znakomicie wpływać na jego liczne zainteresowania i wspaniale rozwijać w księciu zmysł praktyczny. Od roku 1852 udzielano Wilhelmowi lekcji w dziedzinie nauk militarnych, rysunku planistycznego, fortyfikacji, taktyce itd. Jego wojskowymi instruktorami zostali porucznik Prätorius i Mensing oraz inni oficerowie z książęcej sekcji strzelców. Odbył również służbę praktyczną. Kiedy to kształcenie dobiegło końca, w dniu swoich urodzin 12 grudnia 1853 został mianowany porucznikiem Książęcego Batalionu Strzelców i przydzielony do 1 kompanii.^[2] Lata nauki przedzielone były wieloma podróżnami. Odbywał je w towarzystwie nauczycieli lub rodziców.

W 1854 roku rozpoczął książę Wilhelm studia w Bonn. W okresie studiów uczęszczał na wykłady prawa i nauk politycznych, jednocześnie matematyki i nauk przyrodniczych, którymi się szczególnie interesował.^[3] Był między innymi słuchaczem u profesora Bőcking w dziedzinie „Instytucji” oraz u profesora Bluhme uczącego encyklopedii prawnej. Według świadectw z tamtego okresu Wilhelm charakteryzował się „wzorową pilnością i zapałem do nauki“. W semestrze zimowym 1854/55 od 2 listopada był słuchaczem w dziedzinie pandektów (Prawa rzymskiego) a w semestrze letnim 1855 od 1 maja uczestniczył w wykładach z niemieckiej historii państwa i prawa u profesora Waltera. W 1859 roku wstąpił do armii austriackiej, której pozostał wierny do końca życia.

W Nachod

Po śmierci ojca 21 listopada 1860 roku zgodnie z testamentem książę Wilhelm przejął włości w Nachod-Chwalkowitz oraz pałac w Bückeburgu. Zajął się reformą podległej sobie administracji. Zabiegał przede wszystkim o stworzenie fideikomisu. Prace nad jego powstaniem przebiegały powoli. Fideikomis ostatecznie został definitywnie zatwierdzony przez cesarza dopiero w 1873 roku po uregulowaniu spraw finansowych i po wejściu w życie nowej konstytucji Austro-Węgier.^[4] W pierwszych latach po objęciu nowych ziem Wilhelm skierował swoją uwagę szczególnie na poprawę hodowli owiec. Wełna była wówczas bardzo wysoko w cenie, tak że dobra owczarnia stanowiła opłacalną lokatę kapitału. Interesował się jak większość opinii publicznej rozbudową kolei. Rozważał rozwój transportu, przesyłu towarów i usług. Był pełen zapału i entuzjazmu. Pisał:

Działalność patriotyczna i polityczna

Książę Wilhelm żywo interesował się wszystkimi sprawami życia publicznego, co udowadniał słowem i czynem, a nierzadko i znacznym poświęceniem osobistym. Poprzez swój udział w posiedzeniach parlamentu austriackiego i czujne śledzenie posiedzeń parlamentu czeskiego/landtagu, miał ciągłą styczność z polityką, i to w szerokim, jak i wąskim znaczeniu, a poprzez swoje rozliczne kontakty z cesarzem, rządem i polityką, często służył pomocną radą czy wsparciem. Oddany cesarzowi, austriacki patriota, potępiał wszystkie jednostronne dążenia, obojętnie z której by strony nie pochodziły; krytykował zarówno czeską narodową stronniczość, jak i destrukcyjne tendencje wszechniemieckie; poszukując sprawiedliwego rozwiązania dla uzasadnionych żądań obydwu nacji, szanował równouprawnienie obydwu języków, jednakże nie pozwalał na nieuprawnione wypieranie języka niemieckiego poprzez czeski.