Wierzbowa
wieś
Ilustracja
Kościół Niepokalanego Poczęcia NMP
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

bolesławiecki

Gmina

Gromadka

Liczba ludności (2011)

500[1]

Strefa numeracyjna

75

Kod pocztowy

59-706[2]

Tablice rejestracyjne

DBL

SIMC

0364239

Położenie na mapie gminy Gromadka
Mapa konturowa gminy Gromadka, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Wierzbowa”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej znajduje się punkt z opisem „Wierzbowa”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Wierzbowa”
Położenie na mapie powiatu bolesławieckiego
Mapa konturowa powiatu bolesławieckiego, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Wierzbowa”
Ziemia51°23′55″N 15°45′36″E/51,398611 15,760000[3]

Wierzbowa (dawniej niem. Rückenwaldau) – wieś wielodrożnicowa w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie bolesławieckim, w gminie Gromadka.

Podział administracyjny

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa legnickiego. W latach 1954–1972 wieś była siedzibą Gromadzkiej Rady Narodowej w Wierzbowej.

Rzeki

Na mokradłach w granicach wsi swój początek bierze rzeka Czarna Woda.

Geneza nazwy

Według dostępnych źródeł, pierwsza nazwa miejscowości brzmiała: Rücken - grzbiet. Późniejsza nazwa (do roku 1945): Rückenwaldau - była złożeniem trzech niemieckich tematów słowotwórczych (Rücken-wald-au), którego dosłowne tłumaczenie brzmi: 'leśne błonia na grzbiecie'. Najprawdopodobniej nazwa ta ma związek z występującym w okolicy trójwalem, czyli z Wałami Śląskimi. Po II wojnie światowej, przez krótki okres, wieś nosiła nazwę Lwowiec, po czym zmieniono ją na nazwę: Wierzbowa.

Historia

Wieś została założona prawdopodobnie w XII wieku przez węglarzy wypalających węgiel drzewny. Wierzbowa leży w centrum Borów Dolnośląskich, w obrębie Przemkowskiego Parku Krajobrazowego. W odległości ok. 3,5 km na północ od wsi leży fragment Wałów Śląskich - średniowiecznych umocnień obronnych (pojawiają się też sugestie, datujące je na XV wiek), biegnących od Krosna Odrzańskiego. W większości Wały te są już prawie niewidoczne, z wyjątkiem 7,5 km odcinka pod Wierzbową, który zachował się w dobrym stanie, w pobliżu ich południowego krańca znajduje się niewielkie wzniesienie, nazwane przez Niemców Polakenberg (Góra Polaków), co ma świadczyć o istniejącym tu w średniowieczu osadnictwie polskim (słowiańskim). Wierzbowa wchodziła w skład lenna zamkowego w Bolesławcu i w 1594 została zakupiona przez bolesławiecką radę miejską, jedynie niewielka część wsi związana była z majątkiem w Modle. W czerwcu 1895 zabudowę spustoszył wielki pożar[4].

W 1875 w pobliżu wsi wybudowano magistralę kolejową Berlin-Żagań-Wrocław, po której od 1936 kursowały najszybsze pociągi w ówczesnej Europie, tzw. „Latający Ślązak”, osiągający prędkość maksymalną 160 km/h[5]. Trasą tą kursowały również pociągi pospieszne i sypialne z Berlina do Wiednia i Krakowa. W czasach PRL i późniejszych, do końca XX wieku, linia ta była wykorzystywana w niewielkim stopniu. Od roku 2001 trasą tą kursuje pociąg EuroCity „Wawel” Kraków-Berlin-Hamburg. Przystanek kolejowy w tej wsi nosi nazwę Wierzbowa Śląska.

Pod koniec II wojny światowej, we wsi istniała filia niemieckiego obozu pracy z Görlitz (Stalag VIII A), tzw. Arbeitskommando 10001 Ruckenwaldau. Jeńcy (ok. 45 osób), w tym komandosi LRDG, pochodzili głównie z Wielkiej Brytanii oraz Nowej Zelandii i byli zatrudniani do przymusowych prac przy magistrali kolejowej Berlin-Wrocław. W lutym 1945 Niemcy dokonali likwidacji podobozu, poprzez rozstrzelanie jeńców[6].

Po wojnie we wsi zostali osiedleni głównie Polacy wysiedleni w wyniku czystki etnicznej z kresowej miejscowości Liczkowce (w dawnym województwie tarnopolskim). W latach 60. i 70. XX wieku Wierzbowa była siedzibą nadleśnictwa, obecnie jest siedzibą leśnictwa.

Zabytki

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty:

Warte wzmianki są także:

  • budynek stacji kolejowej z końca XIX w.
  • obserwacyjna wieża przeciwpożarowa, odgrywająca kluczową rolę w ochronie Borów Dolnośląskich.

Najstarszym drzewem w miejscowości jest szypułkowy dąb Wernyhora - pomnik przyrody, którego wiek szacowany jest na prawie 350 lat (wykiełkował najprawdopodobniej około roku 1666).

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1465 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 146981
  4. ↑ Waldemar Bena opis do mapy "Bory Dolnośląskie, Przemkowski Park Krajobrazowy" Wydawnictwo Turystyczne Plan, Jelenia Góra 2004 ISBN 83-88049-83-6
  5. ↑ "Latający Ślązak" nie wróci na tory
  6. ↑ Zagadka Wierzbowej - zbrodnia czy tragiczny przypadek?
  7. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 4. [dostęp 2012-08-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].

Bibliografia

  • Mariusz Olczak, Zdzisław Abramowicz, Gromadka. Przewodnik historyczny, Warszawa, ss. 93-97, Wydawnictwo OPPIDUM, 2003, ISBN 83-920174-0-4

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.