Wielki Wierch
Ilustracja
Widok na Wielki Wierch i Kiczorę Kamienicką z polany Skalne
Państwo

 Polska

Położenie

województwo małopolskie

Pasmo

Gorce, Karpaty

Wysokość

1014[1] m n.p.m.

Wybitność

175[2] m

Położenie na mapie Gorców
Mapa konturowa Gorców, u góry nieco na prawo znajduje się czarny trójkącik z opisem „Wielki Wierch”
Położenie na mapie Karpat
Mapa konturowa Karpat, blisko górnej krawiędzi nieco na lewo znajduje się czarny trójkącik z opisem „Wielki Wierch”
Ziemia49°36′40,9″N 20°15′25,3″E/49,611361 20,257028

Wielki Wierch (1014 m[1], 1007 m[3], 1005 m[4], 1016[5][6]) – szczyt Gorców, otoczony z trzech stron przez opływającą go Kamienicę.

Regionalizacja fizycznogeograficzna

Według regionalizacji fizycznogeograficznej Karpat opracowanej przez Jerzego Kondrackiego Wielki Wierch wraz z Kiczorą Kamienicką i Magorzycą włączone zostały do Beskidu Wyspowego, a granica poprowadzona została przez płytką przełęcz pomiędzy Magorzycą a Gorcem[7], a dokładniej Nową Polaną w masywie Gorca. Podział ten uznaje też zbiorowe opracowanie „Gorce. Przewodnik dla prawdziwego turysty” (brak w nim opisów tych szczytów)[8]. Jednak inni autorzy opracowań o tym regionie (Józef Nyka, Andrzej Matuszczyk) włączają te szczyty do Gorców, uzasadniając to faktem, że od Beskidu Wyspowego te trzy szczyty oddzielone są głęboką doliną Kamienicy Gorczańskiej, stanowiącą w tym miejscu najbardziej naturalną i oczywistą granicę między Beskidem Wyspowym i Gorcami[9][10]. W Instytucie Ochrony Środowiska powstała nowa mapa podziału fizycznogeograficznego Polski, w której Wielki Wierch zaliczony został do Gorców[11]. Takie rozgraniczenie również jawi się w najstarszym opracowaniu – z końca XIX wieku – „Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich”. Z opisu wynika, iż wspomniane powyżej prawobrzeżne tereny rzeki Kamienicy to pasmo Gorców[12].

Opis szczytu

Od południowej strony sąsiaduje z Kiczorą Kamienicką. Oddzielony jest od niej przełęczą, na której znajduje się polana Jeziorne[1]. Wzdłuż koryta Kamienicy Gorczańskiej opływającej te szczyty poprowadzona jest droga wojewódzka nr 968 (odcinek ze Szczawy do Zabrzeży)[3]. Wiele źródeł podaje wysokość 1007[3][13][6], co być może dotyczy niewybitnego, niższego, wschodniego wierzchołka. Może to też być zwykła literówka; poniżej szczytu znajduje się punkt wysokościowy 1002,7 m[4].

Wielki Wierch jest w większości porośnięty lasem. Wszystkie spływające z niego potoki uchodzą bezpośrednio do okrążającej go rzeki Kamienicy. Na północnych jego stokach znajduje się polana Kasprówka, a na południowo-wschodnich należący do Szczawy przysiółek Polanki. Prowadzi od niego droga leśna okrążająca cały masyw Wielkiego Wierchu ponad doliną Kamienicy[1].

Przez Wielki Wierch nie prowadzą żadne znakowane szlaki turystyczne[3].

W czasie II wojny światowej pod szczytami Wielkiego Wierchu mieściła się główna kwatera dowództwa 1 Pułku Strzelców Podhalańskich Armii Krajowej, a okoliczne lasy były bazą dla polskiej partyzantki[8]. Co roku w pierwszą niedzielę po 15 sierpnia obok starego drewnianego kościółka w Szczawie odbywają się msze partyzanckie, na które przyjeżdżają kombatanci. Przy kościele znajduje się niewielkie muzeum 1 PSP AK, a w nim liczne pamiątki z okresu II wojny światowej mundury, listy, fotografie upamiętniające działania 1 PSP AK.

Wielki Wierch znajduje się w granicach wsi Szczawa w województwie małopolskim, w powiecie limanowskim, w gminie Kamienica[1].

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 Geoportal. Mapa topograficzna i satelitarna [online] [dostęp 2021-08-13].
  2. ↑ Introduction to Poland z listą 453 szczytów o wybitności co najmniej 100 m.
  3. 1 2 3 4 Gorce. Mapa turystyczna 1: 50 000, Kraków: Compass, 2007, ISBN 83-89472-59-7.
  4. 1 2 Geoportal. Mapa topograficzna 1:10 000 [online] [dostęp 2021-12-17].
  5. ↑ OpenStreetMap [online], OpenStreetMap [dostęp 2022-04-07] (pol.).
  6. 1 2 Mapy.cz [online], Mapy.cz [dostęp 2019-01-27].
  7. ↑ Jerzy Kondracki, Geografia regionalna Polski, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1998, ISBN 83-01-12479-2.
  8. 1 2 M. Cieszkowski, P. Lubieński, Gorce – przewodnik dla prawdziwego turysty, P. Lubieński (red.), Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2004, ISBN 83-89188-19-8.
  9. ↑ Andrzej Matuszczyk, Beskid Wyspowy, Pruszków: Oficyna Wyd. „Rewasz”, 2001, ISBN 83-85557-86-5.
  10. ↑ Józef Nyka, Gorce. Przewodnik, Sport i Turystyka, 1965.
  11. ↑ Instytut Ochrony Środowiska [online] [dostęp 2019-08-19] (pol.).
  12. ↑ Górce, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 699.
  13. ↑ Mapa szlaków turystycznych w górach. Planowanie i kalkulator tras [online], mapa-turystyczna.pl [dostęp 2019-01-27] (pol.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.