Drewniana chłodnia kominowa Widzewskiej Manufaktury. | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Miejscowość |
Łódź |
Adres | |
Typ budynku |
fabryka |
Rozpoczęcie budowy |
lata 70. XIX w. |
Pierwszy właściciel |
Leopold Hintz (do 1878) |
Kolejni właściciele |
|
Obecny właściciel |
Cavatina (od 2020) |
Położenie na mapie Łodzi | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego | |
51°45′44,5″N 19°30′07,6″E/51,762361 19,502111 |
Widzewska Manufaktura, także WIMA, WI-MA, Widzewskie Zakłady Przemysłu Bawełnianego im. 1-Maja – zabytkowa[1] fabryka powstała w latach 70. XIX w. przy Alei marsz. J. Piłsudskiego 135 Łodzi[2]. W szczytowym momencie zatrudniała 8 tys. pracowników i wytwarzała 70 ton przędzy dziennie[3].
Historia
W latach 70. XIX w. na terenie Widzewskiej Manufaktury powstała pierwsza farbiarnia i suszarnia założona przez Leopolda Hintza. Fabrykant sprzedał ją w 1878 Ludwikowi Meyerowi, który próbował rozwinąć przedsiębiorstwo. W związku z problemami finansowymi sprzedał je Juliuszowi Kunitzerowi, który zaangażował się mocno w inwestowanie w nową fabrykę – zbudował przędzalnię obejmującą 15 tys. wrzecion oraz tkalnię z 500 krosnami mechanicznymi, a także bielnik, farbiarnię, gazownię oraz 2 domy murowane i 4 drewniane[2]. Wkrótce do Kunitzera dołączył Juliusz Heinzel, który zdobył kredyt na dalszy rozwój przedsiębiorstwa w Banku Handlowym, a majątek firmy stał się własnością domu handlowego Heinzel i Kuntzer. W przedsiębiorstwie Kunitzer skupiał się na zarządzaniu produkcją w fabryce, Heinzel zaś koncentrował się na handlu. W 1888 do fabryki doprowadzono kolej co pomogło rozwinąć się firmie[2]. W 1889 przedsiębiorstwo zostało przekształcone w spółkę akcyjną i zarejestrowane pod nazwą Towarzystwo Akcyjne Manufaktury Bawełnianej Heinzel i Kunitzer[3]. W kolejnych latach postępowała dalsza rozbudowa przedsiębiorstwa w okolicach rzeki Jasień, powstały wówczas budynek tkalni wraz z sąsiadującymi mu obiektami oraz wybudowano osiedle robotnicze składające się z tzw. domków kunitzerowskich, szkoła, szpital, konsumy i dom teatralno-kulturowy oraz rozpoczęła działalność orkiestra przyfabryczna[2].
Kiedy w 1905 Juliusz Kunitzer został zamordowany[2] fabryka częściowo przeszła w posiadanie włoskich przedsiębiorców – Tanfaniego oraz Farinoli, co de facto spowodowało, że znalazła się pod ich kontrolą[4], a prezesem spółki został Giuseppe Tanfani – zięć Juliusza Heinzla[2]. W 1910 przedsiębiorstwo przemianowano na Widzewską Manufakturę. W trakcie I wojny światowej firma zahamowała swoją działalność. Po wojnie starano się pozyskać nowych akcjonariuszy oraz kredyty w celu wznowieniu działalności spółki oraz modernizację. Zakład został ponownie uruchomiony w 1919. Zatrudniał wówczas 300 pracowników[2], głównym zaś udziałowcem Widzewskiej Manufaktury i jej prezesem, po spłaceniu Tanfaniego, został Oskar Kon[4].
W 1922 w fabryce wybuchł pożar, który spowodował zniszczenie przędzalni. Odbudowany obiekt był jedną z najnowocześniejszych i największych przędzalni w Polsce, dostosowanych do przetwarzania amerykańskiej przędzy. W kolejnych latach powstała m.in. przędzalnia do przerabiania przędzy egipskiej, szarparnia, niciarnia oraz tkalnia. Okres 20-lecia międzywojennego zaowocował szeregiem zmian w oparciu o kapitał włoski, angielski, francuski i amerykański, a przedsiębiorstwo poszerzyło działalność o odlewnię żelaza, warsztaty, tartak, blacharnię, kuźnię, linkarnię i stolarnię[2]. Firma rozwinęła się – została rozbudowana i przekształcona w kombinat bawełniany. Uruchomiono również produkcję maszyn włókienniczych na potrzeby własne[4], a planach była również produkcja samochodów[2]. W latach 1924–1926 nazwę przedsiębiorstwa przemianowano na Widzewska Manufaktura Spółka Akcyjna[2]. Rozwój nie uchronił jednak spółki od dwukrotnego ogłoszenia upadłości w latach 30. XX w.[4], w tym ostatecznego w 1938[2].
Podczas II wojny światowej fabrykę podporządkowano niemieckiemu przemysłowi chemicznemu. Przedsiębiorstwem zarządzał koncern Hermann Goering Werke[2]. Utworzono spółkę akcyjną „Zellgarn Aktiengesellschaf” skupiającą niemieckich udziałowców i koncentrującą się na produkcji włókien z wiskozy[4]. W 1945 fabrykę znacjonalizowano, a w 1949 podzielono na 3 przedsiębiorstwa. Jednym z nich były Widzewskie Zakłady Przemysłu Bawełnianego im. 1-Maja. W 1991 zmieniono ich nazwę przywracając im skrót WI-MA – Widzewska Manufaktura[4].
W 2009 w fabryce zakończono w produkcję[3], następnie właściciele obiektu postanowili zmienić nazwę przedsiębiorstwa nawiązując do dawnej nazwy fabryki, przemianowując obiekt na Zakłady Przemysłu Bawełnianego WI-MA SA[5]. W 2011 przestrzeń WI-My stała się przestrzenią działalności artystycznej. W obiekcie organizowano wydarzenia kulturalne oraz warsztaty, w przestrzeni budynków znajdowała się scena wydarzeń kulturalnych, sale prób i studia nagraniowe, co przyczyniło się do kolejnej zmiany nazwy w 2016 na Zakłady Przemysłów Twórczych WIMA w Łodzi[5].
W 2020 kompleks Widzewskiej Manufaktury przejęła firma Cavatina Holding[6] i od listopada 2020 przebudowuje kompleks pofabryczny na nowe funkcje. Na terenie dawnej fabryki mają znaleźć się mieszkania, usługi, handel oraz biura[7]. W celu przebudowy obiektów zachowano wyłącznie ściany zewnętrzne budynku, wnętrza zaś wyburzono[8]
Przypisy
- ↑ Gminna Ewidencja Zabytków [online], Urząd Miasta Łodzi [dostęp 2022-03-09] (pol.).
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 Ochrona i Opieka nad Zabytkami miasta Łodzi – Widzewskie Zakłady Przemysłu Bawełnianego WI-MA S.A. – dawna fabryka Heinzla i Kunitzera [online], ochrona.zabytki.lodz.pl, 18 października 2017 [dostęp 2022-03-09] [zarchiwizowane z adresu 2017-10-18] .
- 1 2 3 j, Nowe życie Wi-My za 300 mln zł. Szukają bogatego inwestora [online], Express Ilustrowany, 1 października 2013 [dostęp 2022-03-09] (pol.).
- 1 2 3 4 5 6 Bolesław Pełka , Widzewska Manufaktura Spółka Akcyjna w Łodzi [online], Archiwum Państwowe w Łodzi [dostęp 2022-03-09] .
- 1 2 Ksak, WI-MA zmieniła nazwę – „Zakłady Przemysłów Twórczych” [online], lodz.wyborcza.pl, 2 października 2016 [dostęp 2022-03-09] .
- ↑ Widzewska Manufaktura. Jest nowy właściciel i zapowiedź inwestycji [online], Miasto.pro, 7 września 2020 [dostęp 2022-03-09] (pol.).
- ↑ WIMA Widzewska Manufaktura Łódź Piłsudskiego 135 – inwestycja Cavatina Holding [online], urbanity.pl [dostęp 2022-03-09] .
- ↑ Widzewska Manufaktura WiMa – koniec rozbiórek, teraz budowa [WIZUALIZACJE] [online], Urząd Miasta Łodzi [dostęp 2022-03-09] (pol.).