Wciornastek zachodni

Frankliniella occidentalis[1]
(Pergande, 1895)
Wciorniastek zachodni (po prawej) oraz wciorniastek tytoniowiec (Thrips tabaci)
Wciorniastek zachodni w naturalnym środowisku
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Podgromada	owady uskrzydlone
Rząd	wciornastki
Rodzina	wciornastkowate
Rodzaj	Frankliniella
Gatunek	wciornastek zachodni
Synonimy
Frankliniella conspicua Moulton, 1936[1] Frankliniella nubila Treherne, 1924[1] Frankliniella syringae Moulton, 1948

Wciornastek zachodni (Frankliniella occidentalis) – gatunek owada z rodziny wciornastkowatych (Thripidae).

Morfologia

Rodzina wciornastkowatych wyróżnia się asymetryczną budową kłująco-ssącego aparatu gębowego oraz brakiem żuwaczki. Ich wąskie skrzydła wyposażone są w szczecinki zwiększające powierzchnię lotną. Dorosłe samce wciornastka zachodniego osiągają rozmiary 0,9–1,1 mm, a samice 1,3–1,4 mm. Ich ciało jest wąskie i wydłużone. Samce, mniejsze do samic, odznaczają się białożółtym kolorem zaokrąglonego odwłoka. Samice przyjmują kolor od żółtego do brązowego, a odwłok zakończony jest stożkowato^[2][3].

Występowanie

Wciornastek zachodni pierwotnie zasiedlał zachodnią część Ameryki Północnej. Obecnie żyje niemal na całym świecie. Przenoszony na kwiatach ciętych i roślinach doniczkowych, rozprzestrzenił się w Europie, Australii, Kanadzie i północnej Afryce^[4]. Gatunek ten znalazł się również w Polsce w wyniku introdukcji, po raz pierwszy stwierdzono go w 1986 roku w jednej z warszawskich szklarni^[2].

Ekologia

Wciornastkowate są owadami roślinożernymi. Żywią się sokami, tkankami, pyłkiem oraz nektarem roślin zielnych, zarówno jedno- jak i dwuliściennych. Są polifagami, nie wykazują preferencji w wyborze rośliny^[2]. To organizmy ciepłolubne, dlatego też w Europie wciornastka zachodniego można znaleźć głównie w uprawach szklarniowych. Zasiedlają nadziemne części roślin. Większość przedstawicieli gatunku to samice rozmnażające się na drodze arrenotokii, gdzie z niezapłodnionych komórek jajowych rozwijają się samce. Samice wykluwają się jedynie z zapłodnionych komórek jajowych. Jajeczka umieszczane są w komórkach parenchymy liści, owocach i elementach kwiatu. Rozwój składa się z czterech stadiów larwalnych. Cykl ten trwa zazwyczaj od 2 do 3 tygodni. Spadek temperatury poniżej optymalnej skraca cykl do około 13 dni. Samice przeżywają 45 dni, samce dwa razy mniej^[5].

Wpływ na środowisko

Wciornastek zachodni negatywnie wpływa na rośliny, którymi się żywi. Powoduje deformacje płatków, odbarwienie oraz przedwczesne zapylanie i starzenie się roślin. Jest wektorem chorób m.in. brunatnej plamistości pomidora^[6] czy wirusa plamistości tytoniu. W wyniku jego działalności może nie dojść do powstania owocu.

Znaczenie dla gospodarki

Zaliczany do organizmów kwarantannowych na liście A2^[7]. Ze względu na sposób odżywiania wciornastek zachodni powoduje straty w uprawach. Zniekształcenie kwiatu czy pojawienie się plam na owocu skutkuje obniżeniem jego wartości. Walka ze szkodnikiem sprawia jednak wiele trudności. Gatunek ten łatwo się rozprzestrzenia, a wykrycie jego obecności jest stosunkowo trudne, ponieważ ukrywa się w szczelinach kwiatostanów^[8]. Ponadto gatunek ten jest uodporniony na niektóre pestycydy.

Aktualne kierunki badań

Obecnie badania związane z wciornastkiem zachodnim są głównie ukierunkowane na wynalezienie metod walki ze szkodnikiem ze względu na straty jakie wyrządza^[9]. Wiele aktualnych publikacji naukowych dotyczy również wpływu czynników środowiska na ten gatunek.

Przypisy