Walki o Buk (1848) – starcia powstańców wielkopolskich z wojskiem pruskim w Buku, które miały miejsce w dniu 4 maja 1848 r.
Już 18 kwietnia do miasta wkroczyły liczne oddziały niemieckie pod dowództwem płk. von Heistera. Ich celem było przywrócenie pruskiej administracji i "uspokojenie wzburzonych umysłów obywateli". W dniu 3 maja ostatnia kompania tego zgrupowania opuściła miasto kierując się w stronę Grodziska Wielkopolskiego. W nocy z 3 na 4 maja do miasta wkroczył już jednak nowy oddział niemiecki pod dowództwem kapitana Boenigka i zajął kwatery na rynku i przyległych ulicach. Ok. godz. 4 nad ranem do miasta weszli kosynierzy pod dowództwem Eugeniusza Sczanieckiego i Kazimierza Niegolewskiego. Pomiędzy kosynierami i mieszkańcami miasta z jednej strony, a żołnierzami pruskimi z drugiej wywiązała się krwawa walka. Początkowo powstańcy wykorzystali element zaskoczenia i wielu żołnierzy niemieckich straciło życie. Prusacy szybko jednak sformowali szyki i otwarli ogień rozpraszając kosynierów. W dalszym etapie walki przybrały charakter odwetu na mieszkańcach, z których wielu straciło życie. Oddział kapitana Boenigka opuścił Buk ok. godz. 10.30 kierując się w kierunku Pniew, ale już ok. 18.00 do miasta wkroczyły znaczne silniejsze oddziały niemieckie od strony Grodziska Wlkp. Wobec ich znacznej przewagi powstańcy zmuszeni zostali do wycofania się, a Niemcy rozpoczęli rewizje i rozstrzeliwania Polaków. Po bezowocnej rewizji w kościele zastrzelono także księdza wikarego Antoniego Bielskiego. Szacuje się, że tego dnia zginęło w Buku ok. 120 kosynierów i mieszkańców miasta. Po stronie niemieckiej poległo kilkudziesięciu żołnierzy. W ramach represji Buk po roku 1848 przestał pełnić rolę siedziby władz powiatowych, choć powiat bukowski istniał jeszcze do 1887 r.
Upamiętnienie
O wydarzeniach przypomina tablica pamiątkowa umieszczona na budynku dawnego sądu w Buku.
Zobacz też
Bibliografia
- Andrzej Kowalczyk, Buk. Zarys Dziejów, Poznań, Kantor Wydawniczy SAWW, 1989, ISBN 83-85066-00-4, str. 78-80