Wacław Komar
Mendel Kossoj
Kucyk, Morski, Herbut, Nestor, Cygan
Ilustracja
gen. bryg. Wacław Komar
generał brygady generał brygady
Data i miejsce urodzenia

4 maja 1909
Warszawa, Królestwo Polskie

Data i miejsce śmierci

26 stycznia 1972
Warszawa, Polska

Przebieg służby
Siły zbrojne

Brygady Międzynarodowe
Ludowe Wojsko Polskie

Stanowiska

szef Oddziału II Sztabu Generalnego LWP, dyrektor Departamentu VII MBP, Główny Kwatermistrz LWP, dyrektor generalny MSW PRL

Główne wojny i bitwy

Wojna domowa w Hiszpanii
II wojna światowa:

Odznaczenia
Order Sztandaru Pracy I klasy Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Order Krzyża Grunwaldu III klasy Krzyż Złoty Orderu Virtuti Militari Złoty Krzyż Zasługi Medal „Za waszą wolność i naszą” Medal Zwycięstwa i Wolności 1945 Srebrny Medal „Siły Zbrojne w Służbie Ojczyzny” Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego Złota Odznaka im. Janka Krasickiego Order Lwa Białego III Klasy (CSRS) Order Słowackiego Powstania Narodowego I Klasy Dukielski Medal Pamiątkowy Medal Hansa Beimlera
Grób Wacława Komara na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Wacław Komar, właśc. Mendel Kossoj[1], ps. Kucyk, Morski, Herbut, Nestor, Cygan (ur. 4 maja 1909[2] w Warszawie, zm. 26 stycznia 1972 tamże) – generał brygady ludowego Wojska Polskiego, szef Oddziału II Sztabu Generalnego i wywiadu cywilnego Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego oraz dowódca Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego.

Życiorys

Urodził się w żydowskiej rodzinie Dawida (1883–1956)[3] i Fejgi (1884–1965)[4]. W 1924 został członkiem Ha-Szomer Ha-Cair. W 1925 wstąpił do Komunistycznego Związku Młodzieży Polski. Był sekretarzem komitetu dzielnicowego KZMP Mokotów i Praga. Od 1926 należał również do Komunistycznej Partii Polski. W czerwcu 1927 wyjechał do ZSRR. Szkolił się na kursach dywersyjnych Armii Czerwonej, potem skierowany do OGPU/NKWD. Wstąpił do WKP(b). W latach 1930–1931 pracował w moskiewskim Komitecie Wykonawczym Komunistycznej Międzynarodówki Młodzieży, gdzie był sekretarzem Komisji Antywojennej[5]. Następnie wyjechał do Niemiec, gdzie przebywał do 1932[6]. Pracował jako kierownik Wydziału Antywojennego Komitetu Centralnego Komunistycznego Związku Młodzieży Niemiec w Berlinie. W 1933 przyjechał do Polski, gdzie pracował w Komitecie Centralnym KZMP. W latach 1934–1936 pracował Sekretariacie Krajowym KC Komunistycznej Partii Zachodniej Ukrainy (KPZU).

W 1936 wyjechał do Hiszpanii, gdzie wstąpił do Brygad Międzynarodowych, w których szeregach wziął udział w hiszpańskiej wojnie domowej. Został dowódcą kompanii, a następnie batalionu w Brygadzie im. Jarosława Dąbrowskiego[6]. Później mianowany szefem wywiadu brygady. Walczył m.in. pod Guadalajarą, Saragossą, nad Ebro i w obronie Madrytu. Był trzykrotnie ranny. Wstąpił także do Komunistycznej Partii Hiszpanii[6]. Po zakończeniu wojny domowej wyjechał do Francji. Jesienią 1939 wstąpił do Wojska Polskiego we Francji. Walczył w kampanii francuskiej, w trakcie której dostał się do niemieckiej niewoli. Przebywał w niej do kwietnia 1945. Następnie pozostał we Francji, gdzie w czerwcu 1945 objął stanowisko zastępcy szefa tamtejszej Polskiej Misji Wojskowej[7].

W grudniu 1945 powrócił do kraju. Objął stanowisko szefa Oddziału II Sztabu Generalnego. Od czerwca 1947 łączył obowiązki szefa wywiadu wojskowego z funkcją naczelnika Wydziału II Samodzielnego Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego. Od 17 lipca 1947 dodatkowo pełnił funkcję dyrektora Departamentu VII Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego[8]. W 1946 awansowany do stopnia generała brygady[6]. Po II plenum Komitetu Centralnego PZPR, na którym usunięto z KC m.in. Władysława Gomułkę i Mariana Spychalskiego, 5 czerwca 1950 Wacław Komar został odwołany ze stanowiska dyrektora departamentu, a następnie ze stanowiska szefa Oddziału II Sztabu Generalnego WP. W wywiadzie przeprowadzono czystkę, usuwając z niego pracowników bliskich Komarowi, głównie pochodzenia żydowskiego i weteranów walk w Hiszpanii[9]. 6 lipca 1951 został Głównym Kwatermistrzem Wojska Polskiego.

W latach 1945–1948 członek Polskiej Partii Robotniczej. W 1948 wstąpił do Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. Delegat na I Zjazd PZPR[6].

11 listopada 1952 aresztowany i w śledztwie poddany torturom w celu wymuszenia zeznań obciążających Gomułkę i Spychalskiego. Śledztwo przeciwko niemu zostało umorzone na skutek decyzji podjętej przez Biuro Polityczne 17 grudnia 1954[5]. 23 grudnia 1954 został zwolniony z aresztu Informacji Wojskowej. W latach 1955–1956 był dyrektorem Fabryki „Spefika” na Służewcu[10] i Warszawskich Zakładów Fotochemicznych „Foton” na Woli[11][6]. 24 sierpnia 1956 stanął na czele Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego (od 24 sierpnia 1956 do lipca 1959 pełnił obowiązki dowódcy Korpusu Bezpieczeństwa Wewnętrznego[12]). W październiku 1956, w czasie odbywającego się w Warszawie VIII Plenum Komitetu Centralnego PZPR, dowodząc oddziałami KBW, podjął działania zmierzające do przeciwstawienia się jednostkom Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej i Wojska Polskiego, przemieszczającym się w kierunku stolicy[13][14].

10 czerwca 1960 został dyrektorem generalnym w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych. Został odwołany z tego stanowiska 15 lutego 1968 w ramach antyrewizjonistycznych i antysemickich czystek. Został następnie objęty obserwacją Służby Bezpieczeństwa w związku z podejrzeniami o inspirację tzw. wydarzeń marcowych[15].

Został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera B 2-Tuje-16)[16].

Ordery i odznaczenia

Życie prywatne

Mieszkał w Warszawie. Był żonaty z Marią Sokołowską (właśc. Riva Cukierman[20], 1917–2014). Miał córkę Krystynę (1936–1990)[21] oraz syna Michała Komara (ur. 1946), pisarza i publicystę.

Przypisy

  1. ↑ Dane osoby z katalogu funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa. katalog.bip.ipn.gov.pl. [dostęp 2019-04-06].
  2. ↑ Akta administracyjne dot. Wacław Komar, imię ojca: Dymitr, ur. 04-05-1909 r. [online], inwentarz.ipn.gov.pl [dostęp 2019-05-08].
  3. ↑ Grób Dawida Kossoja w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie
  4. ↑ Grób Fejgi Kossoj w bazie danych Cmentarza Żydowskiego przy ul. Okopowej w Warszawie
  5. 1 2 Mirosław Szumiło, Roman Zambrowski 1909–1977, Warszawa: IPN, 2014, ISBN 978-83-7629-621-0.
  6. 1 2 3 4 5 6 Dane osoby z katalogu kierowniczych stanowisk partyjnych i państwowych PRL. katalog.bip.ipn.gov.pl. [dostęp 2019-04-06].
  7. ↑ Marian Naszkowski: Paryż-Moskwa. Wspomnienia dyplomaty (1945-1950). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1986, s. 32. ISBN 83-06-01293-3.
  8. ↑ Zbigniew Siemiątkowski „Wywiad a władza. Wywiad cywilny w systemie sprawowania władzy politycznej PRL” Instytut Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego 2009, ISBN 978-83-7545-124-5, str. 84
  9. ↑ Zbigniew Siemiątkowski „Wywiad a władza. Wywiad cywilny w systemie sprawowania władzy politycznej PRL” Instytut Nauk Politycznych Uniwersytetu Warszawskiego 2009, ISBN 978-83-7545-124-5, str. 86
  10. ↑ Wytwórnia Sprzętu Filmowego Spefika w Warszawie.
  11. ↑ Była fabryka „J. Franaszek S.A.”.
  12. ↑ W tym okresie etatowy dowódca KBW, gen. bryg. Włodzimierz Muś przebywał w ZSRR na studiach wojskowych.
  13. ↑ Wacław Komar: Polski Maléter. [w:] Tygodnik Powszechny [on-line]. 2006. [dostęp 2020-05-01].
  14. ↑ Zbigniew Marcin Kowalewski. Październikowi generałowie. „Le Monde diplomatique (edycja polska)”. 10(68) 2011, s. 33, Październik 2011. Fundacja Instytut Wydawniczy „Książka i Prasa”. ISSN 1895-4839.
  15. ↑ Mirosław Szumiło „Roman Zambrowski 1909–1977” IPN 2014, ISBN 978-83-7629-621-0, str. 460 i 461
  16. ↑ Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze. cmentarzekomunalne.com.pl. [dostęp 2019-11-27].
  17. ↑ M.P. z 1947 r. nr 14, poz. 33 „w uznaniu bohaterskich zasług ochotników polskich w bojach z niemieckim faszyzmem na polach Hiszpanii w 1936–1939 r. o Polskę Demokratyczną”.
  18. ↑ Odznaczenia im. J. Krasickiego dla uczestników wojny w Hiszpanii. „Nowiny”, s. 1, Nr 251 z 22 i 23 października 1966.
  19. ↑ Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, nr 30, 31 grudnia 1966, s. 1.
  20. ↑ Riva Maria Komar Cukierman (Komar) - Rodovid PL [online], rodovid.org [dostęp 2024-04-26] (pol.).
  21. ↑ Wyszukiwarka cmentarna - Warszawskie cmentarze [online], cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 2024-04-26] (pol.).

Bibliografia

  • Janusz Królikowski, Generałowie i admirałowie Wojska Polskiego 1943−1990, t. II, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2010, ISBN 978-83-7611-801-7.
  • Jerzy Robert Nowak, Czerwone dynastie: Klan Komarów, t. II, Warszawa: Wydawnictwo MaRoN, 2007, ISBN 978-83-8903-306-2.

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.