 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość |
polska |
| Język |
polski |
| Dziedzina sztuki |
pisarz, dramatopisarz, felietonista, recenzent teatralny |
| Odznaczenia | |
   | |
Wacław Grubiński (ur. 25 stycznia 1883 w Warszawie[1], zm. 8 czerwca 1973 w Londynie) – polski dramatopisarz i prozaik, felietonista i recenzent teatralny.
Życiorys
Ojcem Wacława był Henryk Grubiński[1], aktor i reżyser, zaś matką Maria Gabriela z d. Meurier[1]. Ukończył szkołę realną w Warszawie[1]. Wacław Grubiński po ukończeniu szkoły średniej podróżował kilka lat po Niemczech, Włoszech i Francji. Debiutował w 1904 w tygodniku „Ogniwo” utworem dramatycznym Noc. W tym samym czasopiśmie publikował też nowele i artykuły związane z teatrem. W 1907 władze wytoczyły mu proces z powodu noweli Uczta Baltazara, którą uznały za agitację przeciw porządkowi społecznemu. W latach 1916–1918 przebywał w Rosji.
W 1931 został prezesem Związku Autorów Dramatycznych[1]. W 1936 został odznaczony Złotym Wawrzynem Akademickim Polskiej Akademii Literatury[2][3]. W 1939 otrzymał nagrodę PAL im. Augusta Popławskiego[4].
W styczniu 1940 aresztowany we Lwowie przez NKWD. Jako autor opublikowanej w 1921 komedii Lenin, skazany na karę śmierci, zamienioną na 10 lat łagru. Uwolniony po układzie Sikorski-Majski, pracownik ambasady RP w Kujbyszewie, ewakuowany z ZSRR na Bliski Wschód. Wspomnienia z obozów koncentracyjnych Gułagu (Między młotem a sierpem) opublikował w Londynie w 1948.
W 1943 zamieszkał na stałe w Londynie. Po wojnie pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii. W 1945 był współzałożycielem Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie, zaś w 1957 gazety „Rzeczpospolita Polska”. 22 czerwca 1959, 22 czerwca 1962 był powoływany przez Prezydenta RP na Uchodźstwie Augusta Zaleskiego na członka Głównej Komisji Skarbu Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej[5][6]. Został powołany do składu emigracyjnej Kapituły Orderu Odrodzenia Polski[7].
Odznaczony Wielką Wstęgą (1965)[8] i Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą (1956)[9] Orderu Odrodzenia Polski.
Jako publicysta związany był z wieloma czasopismami, takimi jak „Książka” (1905–1908), „Świat” (1909–1914, od 1923), „Kurier Poranny” (1911–1914, 1919–1923), „Tygodnik Ilustrowany” (1913–1915), „Wiadomości Literackie” (1924–1925), „Kurier Warszawski” (od 1926). W latach 1928–1931 był redaktorem naczelnym pism „Teatr i życie wytworne” oraz „Echo Tygodnia”. Od 1957 był publicystą Wiadomości.
W PRL informacje na temat Wacława Grubińskiego podlegały cenzurze. Jego nazwisko znajdowało się na specjalnej liście osób z całkowitym zakazem publikacji. Zalecenia cenzorskie dotyczące jego osoby zanotował Tomasz Strzyżewski, który w swojej książce o peerelowskiej cenzurze opublikował notkę informacyjną nr 9 z 1975 Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk. Wytyczne dla cenzorów zawierały na liście autorów zakazanych jego nazwisko głosząc: „(...) w stosunku do niżej wymienionych pisarzy, naukowców i publicystów przebywających na emigracji (w większości współpracowników wrogich wydawnictw i środków propagandy antypolskiej) należy przyjąć zasadę bezwarunkowego eliminowania ich nazwisk oraz wzmianek o ich twórczości, poza krytycznymi, z prasy, radia i TV oraz publikacji nieperiodycznych o nienaukowym charakterze (literatura piękna, publicystyka, eseistyka)”[10]. Jego twórczość malarska i pisarska została upowszechniona w Polsce dopiero po 1989 r.
Publikacje
- Wacław Grubiński, Między młotem a sierpem, Londyn: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich, 1948 Warszawa: Czytelnik, 1990 wyd. I krajowe ISBN 83-07-02160-X.
- Wacław Grubiński, Diogenes z Synopy i Aleksander Wielki albo sławienie próżniactwa (wystawione w 1905, wyd. 1914).
- Wacław Grubiński, Kochankowie (1915),
- Wacław Grubiński, Lenin. Komedia (1921 Warszawa: E.Wende i Sp., wystawiony 1921, 1949 Londyn: KOW "Veritas"))
- Wacław Grubiński, Niewinna grzesznica (1926, wystawiona w 1925).
- Wacław Grubiński, Listy pogańskie (1938); polskie wydanie Alfa 1991.
- Wacław Grubiński, O literaturze i literatach Londyn: Stowarzyszenie Pisarzy Polskich, 1948.
- Wiadomości, Londyn 1946–1981, Wiadomości wersja zdigitalizowana w Kujawsko-Pomorskiej Bibliotece Cyfrowej.
Przypisy
- 1 2 3 4 5 Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 235.
- ↑ Rocznik Polskiej Akademii Literatury, Warszawa 1937, s. 262.
- ↑ 7 listopada 1936 „za wybitną twórczość literacką” M.P. z 1936 r. nr 261, poz. 460.
- ↑ Nowy laureat P.A.L.. „Światowid”. Nr 26, s. 31, 25 czerwca 1939.
- ↑ Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 czerwca 1959 r. o powołaniu członków Głównej Komisji Skarbu Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 34, nr 4 z 22 sierpnia 1959.
- ↑ Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 22 czerwca 1962 r. o powołaniu członków Głównej Komisji Skarbu Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 4, nr 2 z 6 lipca 1962.
- ↑ Zarządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 10 kwietnia 1961 r. o powołaniu kapituły Orderu Odrodzenia Polski. „Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, s. 11, nr 3 z 21 kwietnia 1961.
- ↑ 8 lutego 1965 „za wybitne zasługi położone dla Rzeczypospolitej Polskiej” Dz.U.R.P. z 1965 r. Nr 2. s. 6.
- ↑ 2 maja 1956 „za zasługi na polu literatury” Dz.U.R.P. z 1956 r. Nr 1. s. 4. – nadanie Krzyża Komandorskiego i Dz.U.R.P. z 1956 r. Nr 3. s. 24–25. – sprostowanie.
- ↑ Strzyżewski 2015 ↓, s. 87.
Bibliografia
- Tomasz Strzyżewski: Wielka księga cenzury PRL w dokumentach. Warszawa: Prohibita, 2015. ISBN 978-83-61344-70-4.
- Jerzy Kwiatkowski: Dwudziestolecie międzywojenne. Wyd. III – 5 dodruk. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2012, s. 506, seria: Wielka Historia Literatury Polskiej. ISBN 978-83-01-13851-6.