Data i miejsce urodzenia |
21 lutego 1907 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
29 września 1973 |
Zawód, zajęcie |
poeta, pisarz |
Narodowość | |
Alma Mater | |
Rodzice |
George Augustus Auden, Constance Rosalie Bicknell Auden |
Małżeństwo | |
Partner |
Chester Kallman |
W.H. Auden, właśc. Wystan Hugh Auden[1] (ur. 21 lutego 1907[1] w Yorku, zm. 29 września 1973[1] w Wiedniu[1] ) – angielski poeta i pisarz[1] . Tworzył wiersze, dramaty i eseje[1] . Wraz z Christopherem Isherwoodem tworzył tzw. brechtowskie dramaty wierszem[2] . Jest autorem librett, m.in. do Żywota rozpustnika z 1951[2] .
Życiorys
Urodził się w Yorku, wczesne dzieciństwo spędził w Birmingham. Od ósmego roku życia uczęszczał do szkół z internatem – w Surrey i Norfolk (Szkoła Greshama). Wychowywany w rodzinie anglikańskiej, jako kilkunastolatek porzucił wiarę.
Wykształcony w Oksfordzie[1] , otrzymał niższy stopień naukowy (bakałarza) po trzech latach studiów. Następnie spędził rok 1928–1929 w Berlinie[1] , gdzie uczył angielskiego. Tam zaczął wyrażać swój dotychczas skrywany homoseksualizm.
Po powrocie do Anglii uczył w szkołach dla chłopców. W tym okresie, pomiędzy 1930 a 1935 napisał najlepsze ze swych wczesnych wierszy miłosnych – This Lunar Beauty, Lay Your Sleeping Head, My Love, Fish in the Unruffled Lakes i Out on the Lawn I Lie in Bed. W 1935 ożenił się z Eriką Mann[1] , córką Thomasa Manna – było to „papierowe małżeństwo”, mające na celu umożliwienie Erice opuszczenie Rzeszy – oboje małżonkowie byli osobami homoseksualnymi[3].
Auden, podobnie jak George Orwell, Pablo Neruda i Ernest Hemingway, wyjechał na hiszpańską wojnę domową, aby wspierać republikanów[1][2] . Wojnie tej poświęcił utwór Spain[2] . Już wcześniej był uważany za swoistego rzecznika środowisk lewicowo-liberalnych, ale nigdy nie wstąpił do partii komunistycznej. Przeżył tam wielkie rozczarowanie – po powrocie z Hiszpanii odciął się zupełnie od komunistów, odmawiał udziału w wiecach i prelekcjach.
W 1939 wyemigrował do Stanów Zjednoczonych[2][1] . Brał udział w II wojnie światowej jako pilot[1] . W 1946 otrzymał amerykańskie obywatelstwo. W USA związał się ze swoim studentem Chesterem Kallmanem, byli razem prawie czterdzieści lat. W Stanach w 1947 wydał kolejny zbiór poezji The Age of Anxiety[2] , z który otrzymał nagrodę Pulitzera[2] .
W 1948 powrócił do Europy, podróżując po wielu krajach, spędzając jednak najwięcej czasu we Włoszech i Austrii. W latach 1956–1961 był profesorem poezji na Uniwersytecie Oksfordzkim[1] . Zgodnie z tradycją, praca ta polega na wygłaszaniu nie więcej niż 3 wykładów rocznie i jest właściwie rodzajem stypendium umożliwiającego dostatnie i spokojne życie. W okresie swojej profesury Auden spędził w Oksfordzie nie więcej niż kilka tygodni. Dopiero w ostatnim roku swojego życia osiadł ostatecznie w Oksfordzie. Zmarł w Wiedniu 29 września 1973[1] .
„Późny” Auden skoncentrował się na dłuższych utworach poetyckich, a poprzez rozległe lektury filozoficzne i teologiczne zbliżył się do chrześcijaństwa. Obok poezji tworzył także prace krytycznoliterackie i dramaty, współpracował również z muzykami.
Wiersze Audena na język polski tłumaczyli Stanisław Barańczak (m.in. 44 wiersze, Kraków 1994) oraz Leszek Elektorowicz, Anna Knight, Tomasz Paweł Röhrich, Jarosław Marek Rymkiewicz, Jan Rostworowski i Dariusz Sośnicki.
Wiersz Audena „Funeral Blues” został wykorzystany w filmie Cztery wesela i pogrzeb.
Twórczość
- Christmas Oratorio (wiersze, 1932)
- Look, Stranger (wiersze, 1936)
- The Ascent of F6 (dramat wierszem, 1936)
- Spain (1937)
- New Year Letter (1940)
- For the Time Being (1941–42) wyd. pol. Tym czasom, przeł. Stanisław Barańczak, Dialog 1992/12
- The Sea and the Mirror (1942–1944) wyd. pol. Morze i zwierciadło, przeł. S. Barańczak, Kraków 2003
- The Age of Anxiety (1944–1946)
- Achilles' Shield (1955)
Wydania polskie
- Ręka farbiarza i inne eseje, Państwowy Instytut Wydawniczy 1988, wybór Michał Sprusiński, Jan Zieliński, wstęp Jan Zieliński, wydanie I, stron 560, oprawa miękka z obwolutą, seria: Biblioteka Krytyki Współczesnej.
- Liryki najpiękniejsze, Toruń: ALGO, 2001, wydanie pierwsze, stron 50, oprawa twarda, ISBN 83-88033-61-1.
- Morze i zwierciadło, Kraków: Wydawnictwo a5, 2003, wydanie pierwsze, stron 72, oprawa miękka ze skrzydełkami, ISBN 83-85568-58-1.
- 44 wiersze, Kraków, Wydawnictwo Znak 1994, wybór, przekład, wstęp i opracowanie Stanisław Barańczak, stron 192, oprawa miękka, seria: Biblioteczka Poetów Języka Angielskiego pod redakcją Stanisława Barańczaka, tom 7, ISBN 83-7006-219-9.
- W podziękowaniu za siedlisko, Biuro Literackie, Wrocław 2013, wybór, przekład i posłowie Dariusz Sośnicki, stron 56, oprawa miękka ze skrzydełkami, seria: Poezje, tom 95, ISBN 978-83-63129-46-0
Przypisy
Bibliografia
- Elke Schwarck: Autoren in Wort und Bild. Gütersloh: Bartelsmann, Reinhardt Mohn. (niem.).
- Oksfordzki słownik biograficzny. Warszawa: Świat Książki – Bertelsmann Media, 1999, s. 27. ISBN 83-7227-109-7.
- ISNI: 0000000121177938
- VIAF: 2465832
- ULAN: 500372764
- LCCN: n79054316
- GND: 118650963
- NDL: 00431892
- LIBRIS: nl024rz607h4nld
- BnF: 11889466j
- SUDOC: 026695502
- SBN: BVEV002606
- NLA: 36124331
- NKC: jn19990000305
- DBNL: aude002
- RSL: 000080286
- BNE: XX1164379
- NTA: 068481896
- BIBSYS: 90087541
- CiNii: DA00250711
- Open Library: OL118066A
- PLWABN: 9810595843905606
- NUKAT: n95201398
- OBIN: 30775
- J9U: 987007257896505171
- PTBNP: 25955
- CANTIC: a10455024
- LNB: 000020507
- NSK: 000034071
- CONOR: 48886371
- ΕΒΕ: 105278
- BLBNB: 000603684
- KRNLK: KAC199601173
- LIH: LNB:V*200327;=BA