Władysław Smereczyński

Franciszek Rola

Dąb, Esem, Halny, Hucuł, Konar, Patron

Władysław Smereczyński (<1934)
podpułkownik piechoty
Data i miejsce urodzenia	10 października 1895 Pyzówka
Data i miejsce śmierci	17 lipca 1958 Świder
Przebieg służby
Lata służby	1914–1944
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie Armia Krajowa
Formacja	Legiony Polskie
Jednostki	Okręg Stanisławów AK Okręg Lwów AK
Stanowiska	komendant okręgu
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa bitwa pod Rarańczą (1918) bitwa pod Kaniowem II wojna światowa kampania wrześniowa obrona Lwowa (1939)
Odznaczenia

Władysław Smereczyński; ok. 1945

Władysław Smereczyński właśc. Franciszek Rola^[1] ps. „Dąb”, „Esem”, „Halny”, „Hucuł”, „Konar”, „Patron”, „Stefan” (ur. 10 października 1895 w Pyzówce^[1], zm. 17 lipca 1958 w Świdrze) – podpułkownik piechoty Wojska Polskiego, komendant Okręgu Lwów Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej od października 1941 roku do grudnia 1942 roku, komendant Okręgu Stanisławów ZWZ-1 w latach 1940–1941, komendant Okręgu Stanisławów ZWZ od września do października 1941 roku^[2].

Życiorys

Urodził się 10 października 1895 we wsi Pyzówka, w rodzinie Jana i Zofii z Czerwińskich. Uczył się w latach 1906–1914 w gimnazjum klasycznym w Nowym Targu. Od 1912 roku był członkiem Polowych Drużyn Podhalańskich^[3]. W czasie I wojny światowej należał do Drużyny Strzeleckiej^[4], potem walczył w szeregach 2 pułku piechoty Legionów^[3], w którym od 1915 roku do 20 marca 1918 roku dowodził plutonem. Awansował kolejno na chorążego (1 kwietnia 1916 roku) i podporucznika (1 kwietnia 1917 roku)^[5]. Był dwukrotnie ranny. Po bitwie pod Rarańczą przebił się do II Korpusu, gdzie również dowodził plutonem^[3]. Po bitwie pod Kaniowem dostał się do niemieckiej niewoli, skąd uciekł do Kijowa^[3]. Był tam od lipca do grudnia 1918 roku komendantem rejonu prawdopodobnie POW^[4].

Pod koniec grudnia 1918 roku wrócił do Polski i został przydzielony do Szkoły Podchorążych w Warszawie^[3], a następnie do Szkoły Podoficerów Piechoty w Dęblinie^[3]. W obu tych szkołach, do 15 kwietnia 1920 roku, dowodził kompaniami szkolnymi^[4].

W czasie wojny polsko-bolszewickiej dowodził baonem w 105 Rezerwowym pułku piechoty^[3]. Od września 1920 roku do 1922 roku dowodził baonem szkolnym w Szkole Podoficerów Piechoty.

3 maja 1922 roku został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 roku i 426. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[6]. 10 lipca 1922 roku został zatwierdzony na stanowisku pełniącego obowiązki dowódcy batalionu w 27 pułku piechoty w Częstochowie^[7][3]. W 1923 roku pełnił obowiązki dowódcy I batalionu, a po awansie na majora został zatwierdzony na tym stanowisku. 1 grudnia 1924 roku awansował na majora ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 roku i 126. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[8]. W 1925 roku był kwatermistrzem pułku. 25 sierpnia 1926 roku został przesunięty na stanowisko dowódcy II batalionu^[9]. Następnie został przesunięty na stanowisko obwodowego komendanta Przysposobienia Wojskowego. W okresie 1930–1932 dowodził baonem w 61 pułku piechoty^[3], a w latach 1932–1937 dowodził batalionem KOP „Ostróg”. 27 czerwca 1935 roku został awansowany na podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1935 roku i 5. lokatą w korpusie oficerów piechoty^[10]. Od 1937 roku był zastępcą dowódcy 19 pułku piechoty Odsieczy Lwowa we Lwowie^[4].

W czasie kampanii wrześniowej dowodził Ośrodkiem Zapasowym 5 Dywizji Piechoty do 8 września, a następnie do 22 września 19 pp i 40 pułkiem piechoty rezerwy. Walczył w obronie Lwowa i w bitwach w rejonach Sichowa i Pirogówki^[4].

Od października 1939 działał w konspiracji: w latach 1940–1941 był komendantem Okręgu nr IV Stanisławów, od października 1941 był p.o. komendanta Okręgu Lwów ZWZ i następnie AK. 17 grudnia 1942 roku został aresztowany wraz z żoną i synem przez Gestapo. Był więziony początkowo we Lwowie, od sierpnia w obozie koncentracyjnym na Majdanku^[4][11]. W obozie tym kierował powstałą tam w październiku 1943 roku siatką AK. W kwietniu 1944 roku został wywieziony do obozu Auschwitz-Birkenau, gdzie również kierował liczną podziemną organizacją wojskową, zarówno męską jak i kobiecą. Od października 1944 był więziony w obozie Buchenwald, skąd w kwietniu 1945 roku uwolniły go wojska alianckie. Do sierpnia 1947 roku był leczony w szpitalu wojskowym w Warburgu, po czym wrócił do Polski^[12].

W latach 1947–1948 pracował jako pracownik umysłowy w cukrowni we Wschowie, a następnie, do 1955 roku w biurze prawnym dyrekcji Lasów Państwowych w Szczecinku^[12].

Zmarł 17 lipca 1958 roku w Świdrze. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w kwaterze baonów „Miotła” i „Parasol”^[12] (kwatera A24-6-20)^[13].

Był dwukrotnie żonaty: jego pierwsza żona, Helena Wolszczanin zmarła w 1944 roku w Auschwitz-Birkenau. Mieli syna Jana (1922–1943) zmarłego w obozie koncentracyjnym Mauthausen-Gusen. W 1951 roku ożenił się z Ireną Wolczyńską^[12].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari nr 4773 (1921)^[14]
• Krzyż Niepodległości (9 listopada 1931)^[15]
• Krzyż Walecznych czterokrotnie^[16] (1920, 1921, według nekrologu – trzykrotnie)
• Złoty Krzyż Zasługi – 19 marca 1937 „za zasługi w służbie wojskowej”^[17][12]

Przypisy

Bibliografia

• Smereczyński Władysław. [w:] Kolekcja Orderu Wojennego Virtuti Militari; sygn. I.482.80-7600 [on-line]. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2023-12-19].
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2023-10-30].
• Grzegorz Mazur, Jerzy Węgierski: Smereczyński Władysław. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 39. Warszawa – Kraków: Polska Akademia Nauk – Polska Akademia Umiejętności – Instytut Historii PAN, 1999, s. 197–198. ISBN 83-86301-73-2.
• Władysław Rola, Wykaz Legionistów Polskich 1914–1918, Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku .