Władysław Melanowski
Data i miejsce urodzenia

22 czerwca 1888
Warszawa

Data i miejsce śmierci

19 lutego 1974
Warszawa

profesor nauk medycznych
Specjalność: okulistyka
Alma Mater

Uniwersytet Św. Włodzimierza w Kijowie

Habilitacja

1926

Profesura

1933

Uczelnia

Uniwersytet Warszawski

dyrektor Instytutu Oftalmicznego
Odznaczenia
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Kawaler Orderu Świętego Sawy (Serbia)

Władysław Henryk Melanowski (ur. 22 czerwca 1888 w Warszawie, zm. 19 lutego 1974 tamże) – polski lekarz-okulista, profesor i kierownik Katedry i Kliniki Okulistycznej w Uniwersytecie Warszawskim, dyrektor Instytutu Oftalmicznego[1][2][3], autor ponad 250 prac naukowych[1].

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Władysław Melanowski urodził się w warszawskiej rodzinie mieszczańskiej. Był synem Kacpra Melanowskiego (pracownika fabryki noży W. Bieńkowskiego) i Wiktorii z Ziemińskich; miał brata Czesława i siostrę Wiktorię[4]. Po śmierci Kacpra Melanowskiego matka wyszła ponownie za mąż za Kacpra Rękawek. Z tego związku urodził się przyrodni brat Władysława - Romuald noszący później nazwisko Romicki (pracownik naukowy Politechniki Warszawskiej).

W latach 1897–1905 Władysław Melanowski uczęszczał do II Gimnazjum w Warszawie[1][4]. W 1905 roku uczestniczył w strajku szkolnym (w tym czasie zmarł jego ojciec[4]). Przez następne 1,5 roku uczył się w prywatnej szkole polskiej generała Pawła Chrzanowskiego[1][4]. Po śmierci matki dziećmi opiekował się stryj, Antoni Melanowski[4]. Władysław Melanowski uzyskał maturę w 1907 roku jako ekstern w Akermanie, a następnie dostał stypendium rządu carskiego[4] i odbył studia medyczne na Uniwersytecie Św. Włodzimierza w Kijowie (1907–1912)[1][4].

Lata 1912–1918

Pracę lekarza Melanowski rozpoczął od wolontariatu w klinice chirurgicznej M. Wołkowicza w Kijowie, a następnie pracował w obwodzie semipałatyńskim w zachodniej Syberii. W czasie I wojny światowej jako kapitan-lekarz przebywał w guberni tobolskiej (1,5 roku) i w Omsku, gdzie zajął się okulistyką. Związał się tam z polskimi wygnańcami i działał w Towarzystwie Pomocy Ofiarom Wojny (był wiceprezesem i prezesem oddziału towarzystwa)[1][4].

Lata 1918–1939

Dno oka pacjenta z barwnikowym zwyrodnieniem siatkówki (Retinopatia barwnikowa)

Po powrocie do Warszawy Melanowski pracował od maja 1918 roku do marca 1919 roku (początkowo jako wolontariusz) w Instytucie Oftalmicznym pod kierunkiem Walentego Kamockiego i Kazimierza Beina oraz w Zakładzie Anatomii Patologicznej UW pod kierunkiem Józefa Hornowskiego. W marcu 1919 został powołany do wojska i skierowany do armii gen. Hallera we Francji. W Paryżu zapoznał się z działaniem Kliniki Okulistycznej[1].

Wróciwszy do Warszawy pracował przez rok w Szpitalu Ujazdowskim na Oddziale Okulistycznym (pod kierunkiem W. Chodorowskiego i R. Sobańskiego), a następnie przez kilka miesięcy w Szpitalu Okręgowym w Grodnie (jako kierownik oddziału ocznego). Dzięki staraniom prof. Kazimierza Noiszewskiego uzyskał w 1921 roku zwolnienie z wojska i został zatrudniony w Uniwersytecie Warszawskim, w kierowanej przez Noiszewskiego Klinice Okulistycznej. W tej klinice zajmował kolejne stanowiska od młodszego asystenta do profesora[1], pracując równocześnie w Zakładzie Anatomii Patologicznej (kier. kolejno J. Hornowski i L. Paszkiewicz) i w Zakładzie Anatomii Prawidłowej (kier. E. Loth). W 1923 roku uzyskał stopień doktora medycyny (na podstawie pracy „Przyczynek do anatomii patologicznej jaskry”) i odbył staż w klinice okulistycznej w Bordeaux, a w 1924 roku zwiedzał kliniki w Pradze, Wiedniu i Zurychu. Został habilitowany w roku 1926 na podstawie pracy nt. „Badania kliniczne i anatomo-patologiczne nad zmianami w oczach w zapaleniu nerek” (praca nagrodzona przez Towarzystwo Lekarskie Warszawskie) i objął wykłady nt. „Podstawowe sposoby badania narządu wzroku”[1].

Od przejścia Noiszewskiego na emeryturę (1929) Melanowski pełnił obowiązki kierownika katedry (z wykładami z okulistyki) i Kliniki Ocznej, prowadząc równocześnie działalność naukową i wykłady dokształcające dla lekarzy. Zajmował się m.in. jaskrą, zaćmą, zapaleniem błony naczyniowej, w tym zapaleniem gośćcowym tęczówki, gruźlicą, jaglicą, kiłą, odwarstwieniem siatkówki, zezem. Badał problemy dziedziczności w okulistyce i powiązania między zmianami wzroku i zmianami np. w układzie nerwowym, moczowym, pokarmowym, krążenia. Propagował metody badań oraz problemy higieny (w tym higieny szkolnej) i ochrony zawodowej wzroku. Opracowywał liczne artykułu naukowe i uczestniczył w krajowych i zagranicznych konferencjach naukowych. W 1933 roku został profesorem tytularnym UW, a w grudniu 1934 roku wygrał konkurs na stanowisko dyrektora Instytutu Oftalmicznego im. Edwarda ks. Lubomirskiego (zajmował to stanowisko do 1945 roku)[1][5][6].

Okres II wojny światowej

W czasie obrony Warszawy (wrzesień 1939) Melanowski pracował w Szpitalu Ujazdowskim (jako kierownik oddziału ocznego), a w latach okupacji brał udział w tajnym nauczaniu – wykładał optykę okulistyczną (1941–1942) i dzieje okulistyki (1941–1942) w tajnej Szkole Jana Zaorskiego i w Uniwersytecie Ziem Zachodnich – wykłady opracował korzystając z bibliotek Instytutu Oftalmicznego i PTO). W czasie powstania warszawskiego już 2 sierpnia otrzymał rozkaz ewakuacji chorych i personelu Instytutu do gmachu Muzeum Narodowego; wieczorem tego dnia Niemcy podpalili budynek[6] (zob też – Zbrodnie niemieckie na warszawskim Powiślu (1944)). We wrześniu ewakuował Instytut został do Milanówka, a następnie do Grodziska[1].

Lata po II wojnie światowej

Akomodacyjna korekta zeza

W marcu 1945 Melanowski został wybrany na dyrektora Kliniki Ocznej UW i profesora nadzwyczajnego UW, gdzie pracował do emerytury (sierpień 1959). Od 29 listopada 1956 roku był profesorem zwyczajnym. Kontynuował badania naukowe, współpracując m.in. ze specjalistami słowackimi, francuskimi, brytyjskimi, niemieckimi; współpracował z Polskim Komitetem Normalizacyjnym (opracowanie norm z dziedziny optyki i okulistyki)[1]. Spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kw. 30-6-28/29)[7].

Stowarzyszenia i komitety naukowe

Władysław Melanowski był członkiem[1]:

Był od roku 1937 Delegatem Polski w Międzynarodowym Towarzystwie Walki ze Ślepotą[1].

Publikacje

Grób Władysława Melanowskiego na cmentarzu Powązkowskim

Spośród ponad 250 publikacji Władysława Melanowskiego wyróżnia się wydawnictwa zwarte (prace własne i tłumaczenia z języków obcych)[1], m.in.:

  • „Krótki podręcznik chorób ocznych” (1921, tłum. z ang., autor: N. B. Harman),
  • „Atlas anatomii patologicznej oka” (1927, współautor: J. Szymański),
  • „Jaskra i zaćma” (1930; wyd. 2: „Zapalenie błony naczyniowej, jaskra i zaćma”, 1950),
  • „Higiena i ochrona narządu wzroku” (1936, nagroda TLW),
  • „Rys dziejów okulistyki w Polsce” (1948),
  • „Dzieje Instytutu Oftalmicznego” (1948),
  • „Optyka okulistyczna” (1950, nagroda PAU),
  • „Okulistyka. Podręcznik dla studentów i lekarzy” (1951)
  • „Choroby oczu. Leczenie i zapobieganie” (1951, wyd. 2 – 1954),
  • „Oko a układ nerwowy” (1956),
  • „Iconographia ophtalmologica” (1963, tłum. na ros. pracy B. Kozłowskiego)
  • „Jaskra” (1956),
  • „Fizjologia oka” (1968, tłumaczenie pracy F. H. Adlera)
  • „Optyka okulistyczna w obliczeniach” (1971),
  • „Dzieje okulistyki” (1972).

Uhonorowanie, odznaczenia, upamiętnienie

Władysław Melanowski otrzymał[1]:

Środowisko akademickie wyraziło szacunek dla Władysława Melanowskiego m.in. organizując uroczyste posiedzenia Polskiego Towarzystwa Okulistycznego z okazji 40-lecia pracy lekarskiej i naukowej (1953) oraz z okazji 80-lecia urodzin (1968). W tym samym roku Rektor UW odznaczył prof. Melanowskiego Medalem 100-lecia Szkoły Głównej[1].

Dowodem trwałości pamięci o zasługach Melanowskiego jest zainteresowanie jego dorobkiem adeptów okulistyki. Świadczy o nim np. wydrukowany w 2011 roku w kwartalniku „Okulistyka” artykuł „Profesor Władysław Henryk Melanowski”, napisany przez Darię Kęcik – członka Studenckiego Koła Naukowego przy Klinice Okulistyki I Wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego – wspólnie z opiekunem Koła (dr Piotr Maciejewicz) i kierownikiem Zakładu (Dariusz Kęcik, prof. ndzw. WUM)[9].

Życie prywatne

Melanowski zawarł małżeństwo z Franciszką z d. Migdalską 14 listopada 1913 w Garwolinie. Na Syberii urodziły się dwie córki Melanowskich (Siemipałatyńsk i Omsk). Później mieli jeszcze dwie córki[1] i syna, który zmarł jako noworodek[4].

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 Teresa Ostrowska: Melanowski Henryk Władysław (1888–1974). W: Polski Słownik Biograficzny. T. XX: Maria Józefa - Mieroszewski Krzysztof. Kraków: PAN (www.psb.pan.krakow), 1975, s. 401-403.
  2. ↑ Melanowski Władysław Henryk, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2012-01-04].
  3. ↑ Melanowski Władysław Henryk. [w:] Encyklopedia Interia [on-line]. encyklopedia.interia.pl. [dostęp 2012-01-04]. (pol.).
  4. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Napisał Agnieszka Opioła: Melanowski Władysław Henryk (1888-1974). [w:] Dzieje rodu Melanowskich [on-line]. www.wyzly.webd.pl, 2010-01-22. [dostęp 2012-01-04]. (pol.).
  5. ↑ W. H. Melanowski: Dzieje Instytutu Oftalmicznego im. Edwarda ks. Lubomirskiego w Warszawie 1823–1944. Warszawa: Towarzystwo Naukowe Warszawskie, 1948.
  6. 1 2 Karolina Półtorak. Dawna ulica na starej fotografii (ul. Smolna). „Powiśle”, s. 8, grudzień 2010. ISSN 1689-9091. (pol.).
  7. ↑ Cmentarz Stare Powązki: KACPER MELANOWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-01-14].
  8. ↑ M.P. z 1953 r. nr 30, poz. 374.
  9. ↑ Daria Kęcik, Tomasz Wojak, Piotr Maciejewicz. Profesor Władysław Henryk Melanowski. „Okulistyka”, s. 23, 2011. Klinika Okulistyki I Wydziału Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. (pol.).

Linki zewnętrzne

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.