Władysław Świtalski
Wladislaus Bronislaus Switalski
Ilustracja
Władysław Świtalski
Data i miejsce urodzenia

27 czerwca 1875
Kąkolewo
k. Leszna

Data i miejsce śmierci

9 lutego 1945
Frombork

Rektor Państwowej Akademii w Braniewie
Okres sprawowania

1914–1917,
1926–1927

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Inkardynacja

Kościół katolicki

Prezbiterat

10 września 1899[1]

Władysław Bronisław Świtalski (ur. 27 czerwca 1875 w Kąkolewie[uwaga 1] k. Leszna, zm. 9 lutego 1945 we Fromborku) – duchowny rzymskokatolicki, profesor teologii i filozofii, rektor Akademii Państwowej w Braniewie, Sługa Boży[2][3].

Życiorys

Tablica upamiętniająca rektora na ścianie dawnej Akademii w Braniewie
Nowy nagrobek (maj 2022) księdza Świtalskiego – z dopiskiem Sługa Boży
Nagrobek w l. 1995–2022 księdza Świtalskiego na cmentarzu kanoników we Fromborku (z błędną datą śmierci)

Urodził się 27 czerwca 1875 w Kąkolewie koło Leszna. Jego ojciec, Marcin Świtalski (1849–1929), był z wykształcenia matematykiem. W 1890 roku rodzina osiedliła się w Braniewie, gdy ojciec otrzymał posadę w królewskim gimnazjum w Braniewie (pracował jako nauczyciel matematyki i fizyki w gimnazjum, później też jako lektor języka polskiego w Liceum Hosianum). Z rodzicami przyjechały do Braniewa ich dzieci – Władysław i o jedenaście lat młodsza siostra Helena[4].

Władysław Świtalski po uzyskaniu matury w braniewskim gimnazjum w 1893 roku rozpoczął studia teologiczne w Seminarium Duchownym (Liceum Hosianum) w Braniewie. Następnie w latach 1897–1899 studiował filozofię na Uniwersytecie w Monachium. Święcenia kapłańskie otrzymał 10 września 1899 i pracował przez pewien czas jako wikariusz w Olsztynie. W styczniu 1900 roku uzyskał tytuł doktora filozofii. W latach 1902–1903 kontynuował studia na Uniwersytecie we Wrocławiu. W 1903 roku został mianowany profesorem nadzwyczajnym, a w grudniu 1907 roku zwyczajnym na wydziale filozofii „Liceum Hosianum” w Braniewie, w którym pracował również jego ojciec. Władysław Świtalski wykładał filozofię i pedagogikę. Dwukrotnie pełnił funkcję rektora Państwowej Akademii w Braniewie (w latach 1914–1917 i 1926–1927). W roku akademickim 1922/23 zorganizował w Bonn Akademię św. Alberta Wielkiego, czyli Katolicki Instytut Filozoficzny. Był członkiem kilku towarzystw naukowych, należał m.in. do Kant-Gesellschaft[5] oraz Warmińskiego Towarzystwa Historycznego[6].

W 1923 otrzymał tytuł doktora honoris causa Wydziału Teologicznego Uniwersytetu w Bonn[3]. W 1927 otrzymał profesurę Akademii Państwowej w Braniewie (taką nazwę nosiło wówczas Hosianum).

W 1932 roku został mianowany kanonikiem kapituły we Fromborku. Otrzymał kanonię św. Stanisława, do której przeprowadził się z Braniewa w 1933. Wraz z nim zamieszkała w kanonii jego siostra Helena, doktor matematyki, wykładowca w braniewskich szkołach. Ich mieszkanie i ogród służą często jako miejsce opieki dla starych i schorowanych profesorów nauczycieli braniewskich szkół, m.in. historyk Hermann Hefele przebywał w ich kanonii do swojej śmierci[7]. Ksiądz Świtalski pełnił funkcję kaznodziei katedralnego i ekonoma kapitulnego. W kurii biskupiej zajmował się sprawami katechetycznymi i żeńskimi klasztorami, był m.in. komisarzem do spraw zgromadzenia sióstr katarzynek w Braniewie.

Podczas II wojny światowej opiekował się przebywającymi we Fromborku polskimi jeńcami wojennymi. Odprawiał dla nich po polsku nabożeństwa w katedrze w kaplicy św. Jerzego (tzw. kaplicy polskiej)[8]. Armia czerwona zajęła Frombork 8 lutego 1945. W dzień po rozpoczęciu okupacji rosyjskiej, 9 lutego 1945, został zamordowany – zastrzelony przez młodocianego rosyjskiego żołnierza w pobliżu budynku kanonii pw. św. Stanisława we Fromborku[2]. Na chwilę przed śmiercią ks. Świtalski wziął do ręki różaniec i modlił się.

Został pochowany dopiero po kilku dniach. Kanonik Anton Krause pochował go w swoim ogrodzie, w pobliżu miejsca śmierci, gdyż byli sąsiadami. Miejsce pochówku było potem przez wielu poszukiwane, zarówno przez księży, jak i mieszkańców, gdyż kanonik Krause wkrótce zmarł – 2 miesiące po ks. Świtalskim. Na początku lat 50. dwóm mieszkankom udało się odnaleźć miejsce pochówku i zwłoki księdza Świtalskiego. Zwłoki rozpoznano m.in. po charakterystycznym zimowym kożuchu kapłana[7]. 9 maja 1955 z inicjatywy ojca Mariana Kubrychta, ówczesnego proboszcza katedry we Fromborku, ks. Augustyn Szarnowski wraz z ks. Józefem Łapotem i kanclerzem kurii ks. Franciszkiem Bryksem dokonali ekshumacji pospiesznie przy kanonii pochowanego księdza Świtalskiego, a następnie jego szczątki przeniesiono na cmentarz kapitulny we Fromborku[9][10].

Proces beatyfikacyjny

15 września 2007 arcybiskup Wojciech Ziemba, metropolita warmiński, otworzył proces beatyfikacyjny dotyczący męczenników drugiej wojny światowej – ofiar hitleryzmu i komunizmu. Władysław Świtalski jest jednym z 46 męczenników warmińskich II wojny światowej. 5 listopada 2011 zakończył się diecezjalny etap procesu beatyfikacyjnego[11].

Publikacje

  • Des Chalcidius Kommentar Zu Plato's Timaeus Eine Historisch-Kritische Untersuchung, Münster 1902 (wyd. wznowione 2013)
  • Die erkenntnistheoretische Bedeutung des Citats. Ein Beitrag zur Theorie des Autoritätsbeweises, Braunsberg wydawnictwo G. Riebensahm 1905
  • Das deutsche Volkstum und die Vaterlandsliebe nach Fichtes Reden an die deutsche Nation: Rede zur Feier des Geburtstages Seiner Majestät des Kaisers und Königs Wilhelms II. am 27. Januar 1906 in der Aula des Königlichen Lyceums Hosianum zu Braunsberg gehalten, Braunsberg 1906.
  • Das Leben der Seele : Eine Einführung in die Psychologie Bender, Braunsberg, 1907
  • Der Wahrheitsbegriff des Pragmatismus nach William James; eine erkenntniskritische Studie,: Ostpr. Heyne, Braunsberg, 1910
  • Vom Denken u. Erkennen Eine Einführung in das Studium der Philosophie, Kösel, Kempten, 1914, München 1924
  • Zur Analyse des Subjektsbegriffs Eine logisch-psycholog. Studie Braunsberg (Ostpr.) 1914, Heynes Buchdruckerei
  • Verzeichnis der Vorlesungen am Kgl. Lyceum Hosianum zu Braunsberg. 1914
  • Verzeichnis der Vorlesungen an der Königlichen Akademie zu Braunsberg im Sommer-Semester 1915
  • Verzeichnis der Vorlesungen an der Königlichen Akademie zu Braunsberg im WinterSemester 1915
  • Der Wahrheitssinn: Ein Beitrag zur Psychologie des Erkennens, 1917
  • Verzeichnis der Vorlesungen am Königl. Lyceum Hoseanum zu Braunsberg. 1917
  • Die Idee als Gebilde und Gestaltungsprinzip des geistigen Lebens 1918
  • Probleme der Erkenntnis : gesammelte Vorträge und Abhandlungen. 1-2, Münster 1923
  • Kant und der Katholizismus : Vortrag, gehalten auf der Heidelberger Tagung der Görres-Gesellschaft am 29. September 1924, Aschendorffsche Verlagsbuchh., Münster in Westfalen, 1925
  • Der neudeutsche Idealismus und die deutsche Bildung, 1926
  • Die Philosophie, ihr Sinn und ihre Bedingheit, 1927
  • Deuten und Erkennen : Ein Beitrag zur Wissenschaftslehre, Braunsberg 1928
  • Geist und Gesinnung. 3 akademische Reden, Braunsberg 1928
  • Verzeichnis der Vorlesungen an der Staatl. Akademie zu Braunsberg im Sommersemester 1932, Königsberg 1932
  • Verzeichnis der Vorlesungen an der Staatl. Akademie zu Braunsberg im Sommersemester 1933, Braunsberg 1933

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Spotyka się też błędną nazwę miejsca urodzenia: Kąkol (np. w Encyklopedii Warmii i Mazur, błąd powielony też został na nagrobku). Źródła podają jako miejsce urodzenia Kankel bei Lissa, to jest Kąkolewo k. Leszna, zaś przysiółek o nazwie Kąkol położony jest koło Torunia. Por. informacje o osobie ZGAE, Beiheft 8 1990 oraz Jahres-Bericht über das Königlische Gymnasium Braunsberg. Ostern 1891

Przypisy

  1. ↑ Eugenio Pacelli. Kritische Online-Edition der Nuntiaturberichte 1917–1929 [online], pacelli-edition.de [dostęp 2024-04-26] (niem.).
  2. 1 2 GTKRK, WŁADYSŁAW BRONISŁAW ŚWITALSKI — MARTYROLOGIUM [online], www.swzygmunt.knc.pl [dostęp 2017-03-07] (pol.).
  3. 1 2 Władysław Świtalski - Encyklopedia Warmii i Mazur, „Encyklopedia Warmii i Mazur” [dostęp 2017-03-07] (pol.).
  4. ↑ Braunsberg / Ostpreußen, Unsere Schulen, Heft 64, Weihnachten 1996
  5. ↑ Zdzisław Kieliszek Filozoficzna spuścizna księdza Władysława Świtalskiego Studia Warmińskie 46, 89-100, 2009
  6. ↑ Zeitschrift für die Geschichte und Altertumskunde Ermlands (ZGAE), Band 18, Heft 1–3, Der ganzen Folge Heft 52–54, Braniewo 1913 Verzeichnis der Mitglieder des Vereins für das Jahr 1912, s. 873
  7. 1 2 Bruno Schwark Ihr Name lebt: Ermländische Priester in Leben, Leid und Tod, 1958, s. 225–226
  8. ↑ Edmund Kurowski Dzieje Fromborka. Dzieje miasta do 1998 r., Frombork 2000, s. 81–83
  9. ↑ Archikatedra we Fromborku [online], www.katedra-frombork.pl [dostęp 2020-10-19].
  10. ↑ Słownik biograficzny Kapituły Warmińskiej, Olsztyn 1996, s. 243.
  11. ↑ Procesy Beatyfikacyjne » Archidiecezja Warmińska [online], archwarmia.pl [dostęp 2017-03-07] (pol.).
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.