| wieś | |
 Kościół w Wójcinie 2018 | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
średnio 190 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2021) |
952[1] |
| Strefa numeracyjna |
62 |
| Kod pocztowy |
98-432[2] |
| Tablice rejestracyjne |
EWE |
| SIMC |
0203430 |
Położenie na mapie gminy Łubnice _location_map.png.webp) | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
Położenie na mapie powiatu wieruszowskiego  | |
 51°10′29″N 18°14′44″E/51,174722 18,245556[3] | |
| Strona internetowa | |
Wójcin – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie wieruszowskim, w gminie Łubnice.
Wójcin znajduje się na prawym brzegu górnej Prosny. Ostatnio popularny stał się zwięźlejszy opis: "Wójcin nad Prosną".
Wieś królewska w tenucie bolesławieckiej w powiecie wieluńskim województwa sieradzkiego w końcu XVI wieku[4].
Liczba ludności
Według Narodowego Spisu Ludności w 2011 roku liczba mieszkańców Wójcina wynosiła 975[5]
Części wsi
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0203447 | Aniołki | część wsi |
| 0203453 | Folwark | część wsi |
| 0203460 | Galicja | część wsi |
| 0203476 | Nowiny | część wsi |
| 0203520 | Papiernia | przysiółek |
| 0203482 | Pasternik | część wsi |
| 0203499 | Podchróścin | część wsi |
| 0203507 | Podlipka | część wsi |
| 0203513 | Makowszczyzna | część wsi |
Historia
Miejscowość ma metrykę średniowieczną. Historycznie należy do ziemi wieluńskiej i pierwotnie związana była z Wielkopolską oraz Dolnym Śląskiem. Pierwsza wzmianka pojawiła się w dokumentach zapisanych po łacinie w 1459, w księgach oficjała wieluńskiego, gdzie odnotowano ją jako „Woynczino" oraz w 1495 „Woyczyn"[8].
Wieś istnieje jednak od XIV wieku kiedy powstał Kościół św. Katarzyny i św. Walentego w Wójcinie i kiedy erygowano parafię wójcińską. W skład parafii wchodziły później jeszcze Żdżary, Wiewiórka i Gola. Wieś była własnością królewską i wchodziła w skład starostwa niegrodowego z siedzibą w Bolesławcu.
Miejscowość została odnotowana w historycznych dokumentach prawnych i podatkowych. W 1495 król polski Jan I Olbracht zezwolił Pawłowi Balickiemu zapisać posag i wiano żony Zofii na dobrach bolesławieckich w tym na Wójcinie. Informacja o sołtysie z 1506 zaświadcza, że wieś musiała być lokowana na prawie niemieckim. W 1511 leżała w powiecie wieluńskim i liczyła 5 łanów[8].
W 1518 miejscowość liczyła 4 łany. Starosta wójcicki Andrzej Dunin założył wtedy folwark, a jednym z obowiązków tamtejszych chłopów pańszczyźnianych był transport zboża do Wrocławia. W 1520 pod patronatem króla polskiego Zygmunta I Starego erygowano kościół murowany św. Katarzyny. Miejscowy pleban miał we wsi 2 łany. Pobierał on także dziesięcinę snopową z folwarku o wartości ok. 5 grzywien oraz po jednym groszu od młynarza i zagrodników. Do parafii wójcickiej włączono wówczas parafię Żdżary. W 1522 poświadczono istnienie wiejskiej szkoły parafialnej. W 1552 do zamku bolesławieckiego przynależało 27 kmieci z Wójcina oraz karczma. Odnotowano wtedy zarazę grasującą w okolicy, która dotknęła także wieś. W 1553 we wsi było 9,5 łana, a jeden łan należał do sołtysa[8].
W 1564 do starostwa bolesławieckiego przynależało 24 kmieci gospodarujących na 9,5 łana. Płacili oni czynsz po jednym florenie oraz 6 groszy oraz w plonach czyli w naturze. We wsi były 23 barcie. Karczmarz posiadał jeden łan i płacił 4 grzywny podatku. Sześciu zagrodników uiszczało po 12 groszy. Było też dwóch zagrodników wolnych, a jeden łan należał do sołtysa. Dokumenty poświadczyły również istnienie dwóch młynów - młyna Kośnego oraz „Woiczki” ustawionych na rzece Prośnie[8].
Górny bieg Prosny stanowił przez 6 wieków granicę państwową między ziemią wieluńską, a Śląskiem, co determinowało w pewnym sensie styl życia mieszkańców Wójcina i okolicznych wsi, odciskając się na ich sytuacji bytowej. Po rozbiorach Polski wieś znalazła się najpierw w zaborze pruskim (1793–1807), później krótko w Księstwie Warszawskim (1807–1815) i ostatecznie w zaborze rosyjskim aż do I wojny światowej. W latach 1807–1864 Wójcin był siedzibą gminy obejmującej dobra klucza wójcińskiego składającego się z Wójcina, Goli, Makowszczyzny i Ladomierza. W 1838 klucz wójciński został wydzielony z ekonomii bolesławieckiej i sprywatyzowany, stając się najpierw własnością Petroneli Barrera Niewodowskiej, a później rodzin Darewskich i Antepowiczów. Uwłaszczenie chłopów w 1864 zaczęło proces upowszechnienia własności ziemskiej w Wójcinie, przypieczętowane ostatecznie parcelacją resztek folwarku Darewskich w latach 1900–1903. Później przyrost demograficzny, przeludnienie i głód ziemi stały się przyczyną licznych wyjazdów na emigrację stałą i sezonową, czyli na tzw. saksy.
W 1913 Żdzary i Wiewiórka wyodrębniły się, tworząc oddzielną parafię. W 1921 pofolwarczny Andrzejów oddzielił się od Wójcina i stał się wraz z Ladomierzem oddzielną wsią, Makowszczyzna po drugiej wojnie światowej zintegrowała się z Wójcinem i stała się jego częścią.
W okresie międzywojennym w miejscowości stacjonowały: placówka Straży Granicznej I linii „Wójcin”[9], a wcześniej placówka Straży Celnej „Papiernia”
W 1940 mieszkańcy Wójcina zostali deportowani do Generalnego Gubernatorstwa lub wywiezieni w głąb Rzeszy na roboty przymusowe, a na ich miejsce sprowadzono niemieckich osadników, tzw. Wołynien-Deutsche. W czasie wojny w obozie koncentracyjnym w Dachau zginęło sześciu mieszkańców Wójcina z proboszczem parafii na czele[10]. Natomiast w Katyniu zamordowano trzech kierowników szkoły związanych z Wójcinem, a w Miednoje zginął posterunkowy policji pochodzący z Wójcina[11]. Przesunięcie granicy na Odrę i Nysę Łużycką w 1945, wysiedlenie ludności niemieckiej i procesy industrializacyjne w czasach PRL dały możliwość znalezienia pracy i zamieszkania na Ziemiach Odzyskanych nadwyżkom ludności Wójcina.
W latach 1954–1972 istniała tu siedziba GRN, czyli dawnej gromady, jako najmniejszej jednostki podziału terytorialnego.
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa kaliskiego.
W końcu XX wieku zniknęły drewniane zabudowania kryte słomianą strzechą, wieś została zelektryfikowana i wyposażona w instalację wodociągową, ulice utwardzono i pokryto asfaltem. Z rolnictwa żyje dziś mniejszość mieszkańców wsi, część dojeżdża do pracy w pobliskich miastach, a we wsi funkcjonuje ponad 30 firm różnej specjalności.
Sport
W Wójcinie działa klub piłkarski LKS Zryw Wójcin. Obecnie piłkarze z Wójcina grają w sieradzkiej B-Klasie, gr.II[12].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Wieś Wójcin (łózkie) » Demografia, statystyki, liczba ludności, NSP 2021 [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-02-27] (pol.).
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1483 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 150990
- ↑ Województwo sieradzkie i województwo łęczyckie w drugiej połowie XVI wieku. Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 1998, s. 66.
- ↑ Wieś Wójcin w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-05-03], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- 1 2 3 4 Rosin 1963 ↓.
- ↑ Marek Jabłonowski, Bogusław Polak: Polskie formacje graniczne 1918−1839. Dokumenty organizacyjne, wybór źródeł. T. II. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Politechniki Koszalińskiej, 1999, s. 23. ISBN 83-87424-77-3.
- ↑ Mączka Ryszard: Dzieje Wójcina nad Prosną, Wrocław: nakł. aut., 2011, ss. 187-189. ISBN 978-83-932513-0-8.
- ↑ Mączka Ryszard: Od II do III Rzeczypospolitej: Wójcin nad Prosną 1918-2015. Wrocław: nakł. aut., 2015, ss.171-175. ISBN 978-83-939657-4-8.
- ↑ Klasa B 2022/2023, grupa: Sieradz II [online], www.90minut.pl [dostęp 2023-02-27] (pol.).
Bibliografia
- Ryszard Rosin: Słownik historyczno-geograficzny ziemi wieluńskiej w średniowieczu, hasło: „Wójcin”. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1963, s. 17.
- W.Patykiewicz, Wójcin koło Wielunia. Szkic monograficzny wsi i parafii (zbiory specjalne Muzeum Ziemi Wieluńskiej w Wieluniu).
- R.Rosin, Ziemia wieluńska w XII - XVI wieku. Studia z dziejów osadnictwa.
- W.Szczygielski,Produkcja rolnicza gospodarstwa folwarcznego w Wieluńskiem od XVI do XVIII w.
- Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i krajów słowiańskich, t. XIII.
_COA.svg.png.webp)