| Nowe Miasto | |||||||||||||||||||||||||
 Ulica Przyrynek przy ul. Kościelnej | |||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość | |||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Warszawy  | |||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |||||||||||||||||||||||||
 52°15′16,5″N 21°00′29,6″E/52,254583 21,008222 | |||||||||||||||||||||||||
Ulica Przyrynek w Warszawie – ulica Nowego Miasta, biegnąca od Rynku Nowego Miasta i ul. Kościelnej do ul. Wójtowskiej.
Historia
Ulica Przyrynek jest dawną drogą wiodącą wzdłuż ogrodów mieszczańskich zwanych Morgami, i od nich zwana w wieku XVI Morgowską.
Już wcześniej, od początków XV wieku przy ul. Przyrynek rozciągała się działka należąca do kościoła Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny wybudowanego w roku 1411, na której znajdowała się także szkoła i szpital.
W połowie XVI wieku przy ulicy pojawiły się niewielkie drewniane domki należące do ubogich mieszczan, jednak po usypaniu w latach 1621–24 Wału Zygmuntowskiego Przyrynek został odcięty od Nowej Warszawy.
W połowie XVII pojawia się epizodycznie nazwa ul. Panny Marii (od pobliskiego kościoła), zaś obecna - Przyrynek - w początkach następnego stulecia. Pierwsze obiekty murowane pojawiły się tu w wieku XVII; wtedy to wybudowano pałac Radziwiłłów, w którym na przełomie XVIII/XIX wieku mieściła się loża masońska, i od niej zwano go pałacem Lucyfera.
Około 1765 powstał pałac ks. Doroty Miączyńskiej, żony podskarbiego nadwornego koronnego i kasztelana podlaskiego, Atanazego Miączyńskiego. W roku 1791 ulicę wybrukowano; w roku 1821 do szpitala działającego przy kościele Nawiedzenia NMP przeniesiono przytułek dla starców zwany Szpitalem św. Ducha i Panny Marii działający wcześniej przy Nowomiejskiej 23.
Kilka lat później do pałacu Miączyńskiej przeniesiono inny szpital, działający wcześniej przy kościele św. Marcina przy ul. Piwnej, sam pałac zaś został przebudowany w okresie 1817-30 przez architekta Aleksandra Groffe, twórcę m. in ratusza w Łomży.
W latach 1832 i 1851 ulica została dwukrotnie skrócona w związku z poszerzeniem esplanady Cytadeli Warszawskiej, rozebrano wtedy pałac Miączyńskiej i inne budowle znajdujące się przy końcowym odcinku ulicy.
W roku 1884 wzniesiono nowe zabudowania Domu Schronienia dla Starców, z pawilonami przy ul. Samborskiej; autorem projektu przebudowy był architekt Adolf Adam Loeve, ojciec znanego architekta Kazimierza Loewego. Około 1905 pod nr. 4 wzniesiono budynek domu starców, zaprojektowany przez A. Szreniawę-Oraczewskiego.
Po wytyczeniu w 1919 ul. Romana Sanguszki ulica Przyrynek została skrócona po raz kolejny, zaś na jej osi wzniesiono w latach 1925−1926 według projektu Antoniego Dygata gmach Polskiej Wytwórni Papierów Wartościowych.
Zabudowa ulicy została całkowicie zniszczona w roku 1944; po wojnie wzniesiono nie nawiązujące do historii ulicy domy jednorodzinne oraz kilka socrealistycznych trzypiętrowych kamieniczek w historyzującym stylu oraz gmach zespołu Szkół Architektoniczno-Budowlanych im. Stanisława Noakowskiego (nr 9).
W 1958 na terenie posesji Przyrynek 4 przebito nową ulicę − Burmistrzowską.
W latach 50. u zbiegu z ulicą Kościelną, przy murze otaczającym kościół, ustawiono tablicę Tchorka upamiętniającą mord na ludności cywilnej w sierpniu 1944[1].
Ważniejsze obiekty
- Kościół Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny
- Technikum Architektoniczno-Budowlane im. S. Noakowskiego
Przypisy
- ↑ Stanisław Ciepłowski: Napisy pamiątkowe w Warszawie XVII-XX w.. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1987, s. 100. ISBN 83-01-06109-X.
Bibliografia
- Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Wydawnictwo Naukowe PWN, 1963, s. 178.
- Praca Zbiorowa: Katalog Zabytków Sztuki tom XI część 2: Nowe Miasto. Instytut Sztuki PAN, 2001, s. 135. ISBN 83-85938-44-3.