Ukwap
Ilustracja
Morfologia (ukwap dwupienny)
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

astrowce

Rodzina

astrowate

Podrodzina

Asteroideae

Rodzaj

ukwap

Nazwa systematyczna
Antennaria Gaertn.
Fruct. 2: 410. Sep-Dec 1791 (nom. cons.)[3]
Typ nomenklatoryczny

A. dioica (L.) Gaertn.[3]

Synonimy
  • Chamaezelum Link
  • Disynanthus Raf.[4]

Ukwap (Antennaria Gaertn.) – rodzaj roślin z rodziny astrowatych. Obejmuje 45 gatunków[4]. Występuje naturalnie na półkuli północnej na obszarach o klimacie umiarkowanym lub podzwrotnikowym (lecz nie w Afryce)[5][6]. W Europie występuje 6 gatunków[5], z czego do flory Polski należą dwa gatunki – ukwap dwupienny (A. dioica) i ukwap karpacki (A. carpatica)[7].

Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne, zwłaszcza w ogrodach skalnych. Do najpopularniejszych w uprawie należy ukwap dwupienny A. dioica, ukwap alpejski A. alpina i ukwap różowy A. rosea[5].

Morfologia

Pokrój
Wiecznie zielone lub prawie wiecznie zielone byliny[8], rzadko drewniejące u nasady (półkrzewy)[9], dorastające do 15 cm wysokości[8]. Zwykle wełnisto owłosione[10].
Liście
Skrętoległe[9], pojedyncze, wąskie i całobrzegie[6]. U większości gatunków są one zebrane w przyziemne rozety. Liście wyrastają dość gęsto i są przeważnie szarozielone i pokryte włoskami[8], rzadko są nagie[9].
Kwiaty
Zebrane w drobne koszyczki o błoniastych, białych lub często też zabarwionych (różowych, czerwonych lub brązowych) łuskach okrywy. Koszyczki wyrastają pojedynczo, po kilka lub wiele skupione w podbaldachy na szczytach pędów[9]. Dno koszyczków jest płaskie i pozbawione plewinek[9]. Kwiaty żeńskie są nitkowate, a męskie rurkowate, korony są białe lub mniej lub bardziej purpurowe[9][10].
Owoce
Niełupki walcowate lub podługowate, z puchem kielichowym w postaci buławkowato zgrubiałych na szczycie włosków[9][10].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj z plemienia Gnaphalieae, podrodziny Asteroideae i rodziny astrowatych (złożonych) Asteraceae[11].

Wykaz gatunków[4][12]
Antennaria alpina
Ukwap karpacki (Antennaria carpathica)
Ukwap dwupienny (Antennaria dioica)
  • Antennaria alpina (L.) Gaertn. – ukwap alpejski
  • Antennaria anaphaloides Rydb.
  • Antennaria arcuata Cronquist
  • Antennaria argentea Benth.
  • Antennaria aromatica Evert
  • Antennaria bocheriana A.E.Porsild
  • Antennaria canescens Malte
  • Antennaria carpatica (Wahlenb.) Bluff & Fingerh. – ukwap karpacki
  • Antennaria caucasica Boriss.
  • Antennaria chilensis J.Rémy – ukwap chilijski
  • Antennaria corymbosa E.E.Nelson
  • Antennaria densifolia A.E.Porsild
  • Antennaria dimorpha Torr. & A.Gray
  • Antennaria dioica (L.) Gaertn. – ukwap dwupienny
  • Antennaria dioiciformis Kom.
  • Antennaria flagellaris A.Gray
  • Antennaria friesiana (Trautv.) Ekman
  • Antennaria geyeri A.Gray
  • Antennaria howellii Greene
  • Antennaria lanata Greene – ukwap wełnisty
  • Antennaria luzuloides Torr. & A.Gray
  • Antennaria marginata Greene
  • Antennaria media Greene
  • Antennaria microphylla Rydb.
  • Antennaria monocephala DC.
  • Antennaria neglecta Greene – ukwap zaniedbany
  • Antennaria nordhageniana Rune & Rønning
  • Antennaria parlinii Fernald
  • Antennaria parvifolia Nutt.
  • Antennaria plantaginifolia (L.) Hook. – ukwap babkolistny
  • Antennaria porsildii E.Ekman
  • Antennaria pseudoarenicola V.V.Petrovsky
  • Antennaria pulchella Greene
  • Antennaria pulcherrima (Hook.) Greene
  • Antennaria racemosa Hook.
  • Antennaria rosea Greene – ukwap różowy
  • Antennaria rosulata Rydb.
  • Antennaria sawyeri R.J.Bayer & Figura
  • Antennaria sleumeri Cabrera
  • Antennaria soliceps S.F.Blake
  • Antennaria solitaria Rydb.
  • Antennaria stenophylla (A.Gray) A.Gray
  • Antennaria suffrutescens Greene
  • Antennaria umbrinella Rydb. – ukwap cieniolubny
  • Antennaria virginica Stebbins

Zastosowanie

Niektóre gatunki są uprawiane jako rośliny ozdobne, zwykle na rabatach kwiatowych lub w ogrodach skalnych. Nadają się na kwiat cięty do wieńców, bukietów, itp. Są odporne na mróz, mogą rosnąć w pełnym słońcu lub w półcieniu. Wymagają wilgotnej i przepuszczalnej gleby. Rozmnażają się przez nasiona lub podział.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
  3. 1 2 Antennaria. Index Nominum Genericorum (ING). [dostęp 2015-12-04]. (ang.).
  4. 1 2 3 Antennaria Gaertn.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-04-19].
  5. 1 2 3 David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 55, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  6. 1 2 Geoffrey Burnie i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134.
  7. ↑ Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 32, ISBN 978-83-62975-45-7.
  8. 1 2 3 Pussy-toes / Antennaria spp.. Fine Gardening. [dostęp 2015-12-04]. (ang.).
  9. 1 2 3 4 5 6 7 K. Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. Vol. VIII. Flowering Plants. Eudicots: Asterales. Berlin, Heidelberg, New York: Springer-Verlag, 2007, s. 255-256. ISBN 978-3-540-31050-1.
  10. 1 2 3 Bogumił Pawłowski, Adam Jasiewicz (red.): Flora polska. Rośliny naczyniowe Polski i ziem ościennych. Tom XII. Warszawa, Kraków: PAN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1971, s. 173.
  11. ↑ Genus Antennaria Gaertn.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2022-06-22].
  12. ↑ Gawryś Wiesław: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina Botanica, 2008, s. 25. ISBN 978-83-925110-5-2.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.