USS Indianola

Historia
Stocznia	Joseph Brown Yard, Cincinnati
Wodowanie	4 września 1862[1]
US Navy
Wejście do służby	14 stycznia 1863[1]
Wycofanie ze służby	24 lutego 1863 (utracony)
Los okrętu	samozatopiony 4 marca 1863, wrak sprzedany 29 listopada 1895
Dane taktyczno-techniczne
Wyporność	511 t[2]
Długość	53,3 m (175 ft)[2]
Szerokość	15,8 m (52 ft)
Zanurzenie	1,5 m (5 ft)
Napęd
4 maszyny parowe, boczne koła łopatkowe, 2 śruby
Prędkość	6 węzłów
Uzbrojenie
2 działa 279 mm (11 in) 2 działa 229 mm (9 in)
Opancerzenie
76 mm kazamata
Załoga	144

USS Indianola – amerykańska rzeczna kanonierka pancerna marynarki wojennej Unii z okresu wojny secesyjnej, służąca na Missisipi w styczniu-lutym 1863 roku.

Budowa i opis

„Indianola” należała do trzech podobnych rzecznych kanonierek pancernych o małym zanurzeniu, zamówionych w stoczni Joseph Brown Yard w Cincinnati w stanie Ohio przez amerykański Departament Wojny w 1862 roku na potrzeby walk na Missisipi i jej dopływach (pozostałe to „Chillicothe” i „Tuscumbia”)^[3]. Wszystkie trzy były drewnianymi okrętami o napędzie bocznokołowym, z kołami łopatkowymi w dużych obudowanych tamborach blisko rufy, lecz dodatkowy napęd „Indianoli” i „Tuscumbii” stanowiły jeszcze dwie śruby. W przedniej części na pokładzie wszystkich tych okrętów znajdowała się szeroka i krótka opancerzona kazamata, z pochylonymi ścianami. Na „Indianoli” pomiędzy kazamatą a kołami łopatkowymi ciągnęła się ponadto lekka dwupiętrowa nadbudówka, mieszcząca kwatery^[4]. Z powodu słabego uzbrojenia okrętu, kontradmirał David Porter zarządził pod koniec 1862 roku zbudować drugą kazamatę na rufie, mieszczącą dwa działa pomiędzy tamborami, podobnie, jak na „Tuscumbii”^[5] (szkic z epoki sugeruje, że tambory zostały przy tym częściowo opancerzone z boków). Koszt budowy wyniósł około 182.000 dolarów^[6]. Nazwa pochodziła od jednej z amerykańskich miejscowości.

Uzbrojenie główne stanowiły dwa gładkolufowe 11-calowe (279 mm) działa Dahlgrena, mogące strzelać przez strzelnice z przodu kazamaty lub jej boków (po jednym). Podczas budowy dodano dwa 9-calowe (229 mm) gładkolufowe działa Dahlgrena w kazamacie rufowej, strzelające w kierunku rufy^[5]. Ponadto, okręt wyposażony był w taran^[4].

Opancerzenie kazamaty składało się z płyt żelaznych grubości 76 mm (3 cali) na podkładzie drewnianym grubości 30 cm (12 cali)^[4]. Ponadto, burty wokół były chronione przez 30-centymetrowej grubości konstrukcję określoną jako „fascia” (faszyna), pokrytą z zewnątrz 50 mm (2-calowymi) płytami żelaznymi^[5]. Pokład był pokryty płytami 25 mm (1 cal)^[2].

Kombinowany napęd okrętu składał się dwóch kół łopatkowych, napędzanych przez maszyny parowe o wymiarach tłoków ok. 61 × 183 cm (24 x 72 cale) oraz dwóch czterołopatowych śrub o średnicy 180 mm (6 stóp), napędzanych przez dwie maszyny o wymiarach tłoków 46 × 71 cm (18 x 28 cali). Parę zapewniało pięć kotłów, z których spaliny odprowadzano przed dwa wysokie kominy ustawione obok siebie, typowe dla amerykańskich statków rzecznych^[4].

Wszystkie trzy kanonierki budowy Jamesa Browna (według niektórych źródeł, bazujące na projektach konstruktora Marynarki Samuela Hartta^[7]) były uważane za mało udane, aczkolwiek „Indianola” była prawdopodobnie najlepszą z nich^[7], chociaż szybka utrata okrętu nie pozwoliła na pełną ocenę. Koszt wszystkich trzech okrętów wyniósł jednak tylko nieco więcej, niż koszt jednego monitora^[4].

Służba

Jeszcze przed wodowaniem 4 września 1862, nieukończony okręt został 2 września 1862 przejęty przez lokalne dowództwo Armii USA brygadiera generała Lewisa Wallace’a w celu pomocy w odparciu spodziewanego ataku na Cinncinati konfederatów, pod dowództwem Edmunda Kirby Smitha, którzy zdobyli Covington^[8]. Jego dowódcą został mianowany 18 września Acting Master^[9] Edward Shaw, a okręt uznano za zdolny do akcji 23 października, chociaż wciąż nie był w tej dacie ukończony^[8]. Atak konfederatów jednak nie nastąpił. Po wykończeniu, „Indianola” została ostatecznie przyjęta do służby w marynarce USA, której w międzyczasie podporządkowano Zachodnią Flotyllę Kanonierek, 14 stycznia 1863^[1]. Kanonierka dotarła do Cairo i dołączyła do flotylli 23 stycznia 1863^[8].

Wkrótce kontradmirał David Porter zdecydował wysłać „Indianolę” w dół Missisipi, na tereny Konfederacji, w celu blokowania ujścia rzeki Red River, którą było dostarczane zaopatrzenie dla konfederatów^[10]. Pierwsza walka „Indianoli” nastąpiła w nocy z 13 na 14 lutego 1863, kiedy okręt zdołał minąć umocnienia Vicksburga, pomimo ostrzału przez baterie nadbrzeżne. 16 lutego dostrzeżono konfederacki taranowiec CSS „Webb”, który jednak uniknął starcia, a mgła udaremniła pościg^[8]. Do 21 lutego „Indianola” patrolowała u ujścia Red River, po czym zawróciła w górę rzeki, holując dwie barki z węglem^[8]. 24 lutego wieczorem „Indianola”, zakotwiczona koło Carthage, ok. 30 mile na południe od Vicksburga, z dwoma barkami węglowymi, została zaatakowana przez taranowce konfederatów CSS „Queen of the West” (zdobyty okręt Unii, wysłany wcześniej do ujścia Red River) i CSS „Webb” oraz małą kanonierkę „Dr. Beatty”^[11]. Staranowana siedem razy w toku starcia na bliskie odległości, „Indianola” zatonęła na płyciźnie, a jej dowódca poddał załogę^[4]. Zginął jeden człowiek od ognia strzelców konfederackich, a jeden został ranny, natomiast atakujący mieli dwóch zabitych i trzech rannych^[11].

Wizja artystyczna wysadzenia „Indianoli” – po lewej atrapa monitora

Konfederaci zdobyli uszkodzony okręt i rozpoczęli jego naprawy na miejscu. W celu niedopuszczenia do wydobycia i wcielenia okrętu pancernego do służby Południa, kontradmirał David Porter wysłał w dół rzeki barkę ucharakteryzowaną na monitor^[10]. Podstęp się udał i konfederaci, na wieść o obecności okrętu pancernego, wysadzili 4 marca 1863 wciąż unieruchomioną „Indianolę” w powietrze^[2].

Po zdobyciu terenu przez Unię, planowano odbudowę okrętu, którego kadłub i maszyny znajdowały się w niezłym stanie; tym razem z długą kazamatą z ośmioma działami w baterii burtowej. Zrezygnowano jednak z tego i wrak sprzedano 29 listopada 1895 za 3000 dolarów^[6].

Jedynym dowódcą był Lt. Cmdr. (kmdr ppor.) George Brown^[2].

Przypisy

Bibliografia

• Donald L. Canney, The Old Steam Navy. Volume two. The ironclads 1842-1885, Annapolis 1993, ISBN 0-87021-586-8.
• Angus Konstam, Union River Ironclad 1861-65, New Vanguard no. 56, Osprey Publishing 2002, ISBN 1-84176-444-2.
• Indianola w serwisie Dictionary of American Naval Fighting Ships (DANFS) [dostęp 2011-09-14]