 U-37 (okręt tego samego typu co U-39) w porcie w Lorient w 1940 r. | |
| Klasa | |
|---|---|
| Typ | |
| Historia | |
| Stocznia | |
| Położenie stępki |
2 czerwca 1937 |
| Wodowanie |
22 września 1938 |
.svg.png.webp){kind=small} Kriegsmarine
| |
| Wejście do służby |
10 grudnia 1938 |
| Zatopiony |
14 września 1939 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Długość |
76,5 metra |
| Szerokość |
6,51 metra |
| Zanurzenie maksymalne |
200 metrów |
| Napęd | |
| 2 silniki wysokoprężne MAN, 4400 KM 2 silniki elektryczne SSW, 1000 KM | |
| Prędkość • na powierzchni • w zanurzeniu |
|
| Zasięg |
na powierzchni 10 500 Mm przy 10 w. |
| Uzbrojenie | |
| 1 działo kal. 105 mm 1 działo plot. kal. 37 mm 1 działo plot. kal. 20 mm | |
| Wyrzutnie torpedowe |
6 (4 dziobowe, 2 rufowe) kal. 533 mm |
| Załoga |
48 oficerów i marynarzy |
U-39 – niemiecki okręt podwodny typu IX, pierwszy U-Boot zatopiony podczas II wojny światowej. Okręt został zamówiony przez Kriegsmarine 29 lipca 1936 roku w ramach niemieckiego planu rozbudowy floty. Stępkę jednostki położono w stoczni AG Weser w Bremie 2 czerwca 1937 roku. Zwodowano go 22 września a wcielono do służby 10 grudnia 1938 roku, dowódcą został mianowany Kapitänleutnant Gerhard Glattes.
14 września 1939 roku, podczas pierwszego wojennego patrolu, dowódca U-39 podjął próbę ataku na brytyjski lotniskowiec „Ark Royal”. Wystrzelone torpedy eksplodowały jednak przedwcześnie, co spowodowało kontratak niszczycieli eskorty. Ciężko uszkodzony niemiecki U-39 został zmuszony do wynurzenia; cała 44-osobowa załoga zdołała się ewakuować i została wzięta do niewoli, a sam okręt zatonął.
Zamówienie i budowa
16 listopada 1935 roku dowództwo Kriegsmarine zatwierdziło plan rozbudowy floty, przewidujący między innymi rozpoczęcie prac nad ośmioma jednostkami oceanicznego typu IX. Sytuacja polityczna, związana z remilitaryzacją Nadrenii spowodowała jednak chwilowe wstrzymanie ich budowy[1]. Zamówienie na przyszły U-39 złożono w należącej do koncernu Deschimag stoczni AG Weser w Bremie 29 lipca 1936 roku, zaś budowę rozpoczęto 2 czerwca 1937 roku[2]. Otrzymała ona numer stoczniowy 944[3].
U-39 został zwodowany 22 września 1938 roku, a do służby w Kriegsmarine przekazano go 10 grudnia tegoż roku[3]. Pierwszym (i jedynym w historii okrętu) dowódcą został Kapitänleutnant Gerhard Glattes[2].
Charakterystyka taktyczno-techniczna
U-39 należał do oceanicznego typu IX. Jego wyporność na powierzchni wynosiła 1032 ton metrycznych, w zanurzeniu 1153 ton (maksymalna bojowa 1408 ton)[3]. Miał długość całkowitą 76,5 m, szerokość maksymalną 6,51 m, długość i szerokość kadłuba sztywnego odpowiednio 58,75 oraz 4,4 m[4]. Wyliczeniowa maksymalna głębokość zanurzenia wynosiła 200 m, czas zanurzenia do głębokości peryskopowej około 35 sekund[3]. Okręt posiadał trzy peryskopy[4].
Napęd stanowiły dwa czterosuwowe, dziewięciocylindrowe silniki wysokoprężne M 9 V 40/46 firmy MAN, o stałej mocy maksymalnej po 2200 KM przy 470 obrotach na minutę (z doładowaniem po 2500 KM przy 490 obrotach przez maksymalnie 30 minut) oraz dwa silniki elektryczne SSW G U 345/34, o mocy maksymalnej po 500 KM przy 275 obrotach na minutę[3]. Poruszały one dwie trójłopatowe śruby, wykonane ze stopu mosiądzu, o średnicy 1,92 m. Prędkość maksymalna na powierzchni wynosiła 18,2 węzła, w zanurzeniu 7,7 węzła[4], zasięg maksymalny odpowiednio 10 500 mil morskich przy 10 węzłach i 154 tonach zapasu paliwa oraz 64 mile morskie przy 4 węzłach[3].
Uzbrojenie torpedowe okrętu stanowiły 22 torpedy G7a i G7e wystrzeliwane z sześciu wyrzutni torpedowych kalibru 533 mm – czterech na dziobie oraz dwóch na rufie. Zamiast torped okręt mógł zabrać 44 miny morskie typu TMA bądź 66 typu TMB[3]. Uzbrojenie artyleryjskie składało się z działa 10.5 cm SK L/45 kal. 105 mm z zapasem 180 pocisków, działa przeciwlotniczego kal. 37 mm z zapasem 2625 pocisków oraz działa przeciwlotniczego kal. 20 mm z zapasem 4250 pocisków[4]. Etatowa załoga składała się z czterech oficerów oraz 44 podoficerów i marynarzy[3], w rejsie bojowym we wrześniu 1939 roku składała się z 43[5] lub 44 osób[2].
Służba operacyjna
Po wejściu do służby okręt włączono w skład 6. Flotylli U-Bootów stacjonującej w Kilonii[6]. Na swój pierwszy wojenny patrol wypłynął 19 sierpnia 1939 roku z Wilhelmshaven. Jego trasa wiodła przez Morze Północne na Ocean Atlantycki, na północny zachód od wybrzeży Irlandii[7]. 10 września był atakowany bombami głębinowymi przez niezidentyfikowany okręt przeciwnika, ale w zanurzeniu uszedł pościgowi[8].
14 września U-39 natknął się na brytyjski lotniskowiec „Ark Royal”, odbywający w eskorcie niszczycieli patrol przeciwko okrętom podwodnym. Opuścił on swoją eskortę, aby umożliwić start samolotom pokładowym, wysyłanym w pościg za innym U-Bootem, U-30, atakującym właśnie odległy o około 200 mil morskich frachtowiec[9]. Po zajęciu dogodnej pozycji Glattes wystrzelił w kierunku lotniskowca trzy torpedy typu G7e z zapalnikami magnetycznymi[10]. Na skutek wady zapalników wszystkie eksplodowały przedwcześnie, zwracając uwagę obserwatorów na lotniskowcu oraz alarmując niszczyciele eskorty[9] (według innego źródła wystrzelone zostały dwie torpedy, ich ślady zostały zauważone na „Ark Royal”, który zdołał wykonać zwrot a torpedy eksplodowały w jego śladzie torowym[5]).
Niszczyciele „Foxhound”, „Firedrake” oraz „Faulknor” natychmiast zawróciły w stronę lotniskowca, przeszukując głębiny przy pomocy azdyku. Po uchwyceniu kontaktu sonarowego najpierw „Foxhound”, a później kolejno „Faulknor” i „Firedrake” wykonały ataki bombami głębinowymi[5], które spowodowały ciężkie uszkodzenie U-39. W obliczu licznych przecieków oraz rozbitych akumulatorów jego dowódca został zmuszony do wynurzenia i wydał rozkaz samozatopienia jednostki[9]. Niszczyciele ostrzelały przeciwnika, przerwały jednak ogień, gdy załoga zaczęła opuszczać pokład U-Boota. „Foxhound” zawrócił w celu staranowania okrętu podwodnego, lecz ostatecznie zrezygnował z tego. U-39 zatonął rufą naprzód, o 16.07 – godzinę po wykonaniu niefortunnego ataku – na przybliżonej pozycji 58°32′N 11°49′W/58,533333 -11,816667[5]. Cała załoga (44[2] lub 43[5] marynarzy) została wyratowana przez Brytyjczyków i dostała się do niewoli[10].
Przypisy
- ↑ Waldemar Trojca: U-Bootwaffe 1939–1945. Cz. 1. Gdańsk: 1998, s. 3–4. ISBN 83-86208-86-4.
- 1 2 3 4 U-39. Guðmundur Helgason: uboat.net. [dostęp 2010-09-03].
- 1 2 3 4 5 6 7 8 Erich Gröner, Dieter Jung, Martin Maass: Die deutschen Kriegsschiffe 1815−1945. Band 3: U-Boote, Hilfskreuzer, Minenschiffe, Netzleger, Sperrbrecher. Koblenz: 1985, s. 105–106. ISBN 3-7637-4802-4.
- 1 2 3 4 Waldemar Trojca: U-Bootwaffe 1939–1945. Cz. 3. Gdańsk: 1999, s. 5–7. ISBN 83-86208-88-0.
- 1 2 3 4 5 Peter C. Smith: Destroyer Leader: The Story of HMS Faulknor 1935–46. Barnsley: 2004, s. 21–24. ISBN 1-84415-121-2.
- ↑ Waldemar Trojca: U-Bootwaffe 1939–1945. Cz. 3. Gdańsk: 1999, s. 55–56. ISBN 83-86208-88-0.
- ↑ Patrols by U-39. Guðmundur Helgason: uboat.net. [dostęp 2020-10-02].
- ↑ HMS Firedrake. [dostęp 2010-09-03].
- 1 2 3 Anthony Newpower: Iron men and tin fish: the race to build a better torpedo during World War II. Vastport, CT: 2006, s. 41–42. ISBN 0-275-99032-X.
- 1 2 Waldemar Trojca: U-Bootwaffe 1939–1945. Cz. 1. Gdańsk: 1998, s. 18. ISBN 83-86208-86-4.