Twierdzenie Banacha-Alaoglu (także twierdzenie Alaoglu[1], twierdzenie Banacha-Alaoglu-Bourbakiego lub twierdzenie Alaoglu-Bourbakiego) – w analizie funkcjonalnej twierdzenie mówiące, że domknięta kula jednostkowa w przestrzeni sprzężonej do przestrzeni unormowanej jest zwarta w *-słabej topologii; bądź ogólniej, zbiór polarny otoczenia zera przestrzeni liniowo-topologicznej jest *-słabo zwarty.
Nazwa twierdzenia honoruje polskiego matematyka Stefana Banacha, który opublikował jego szczególny przypadek (dla ośrodkowych przestrzeni unormowanych) w 1932 roku oraz kanadyjskiego matematyka Leonidasa Alaoglu, który opublikował w 1940 roku[2] pierwszy dowód przypadku ogólnego[3][4].
Twierdzenie Banacha-Alaoglu
Najczęściej stosowaną wersją twierdzenia Banacha-Alaoglu jest ta dotycząca zwartości kuli jednostkowej przestrzeni sprzężonej do przestrzeni unormowanej.
Dla przestrzeni unormowanych
Niech będzie przestrzenią unormowaną. Wówczas kula jednostkowa w przestrzeni tj. zbiór
jest zwarta w *-słabej topologii przestrzeni
Wersja ta jest bezpośrednią konsekwencją następującej wersji twierdzenia dla przestrzeni liniowo-topologicznych z uwagi na to, że norma w przestrzeni sprzężonej do przestrzeni unormowanej wyraża się wzorem:
tj.
w sensie notacji wprowadzonej niżej.
Dla przestrzeni liniowo-topologicznych
Niech będzie przestrzenią liniowo-topologiczną oraz niech będzie otoczeniem zera w Wówczas zbiór
jest zwarty w *-słabej topologii
Dowód[5]. Dla każdego obraz zawiera się w kole domkniętym
Każdemu funkcjonałowi odpowiada zatem punkt przestrzeni produktowej która jest zwarta na mocy twierdzenia Tichonowa. Ponieważ *-słaba topologia w jest topologią zbieżności punktowej na wystarczy pokazać, że zbiór punktów odpowiadających funkcjonałom z tj. zbiór jest domknięty. (Istotnie, domknięty podzbiór przestrzeni zwartej jest zwarty).
Niech będzie siecią elementów z o tej własności, że sieć jest zbieżna punktowo do pewnego Jeżeli są takimi elementami oraz są takimi skalarami, że to
Oznacza to, że odpowiada funkcjonałowi z tj. co dowodzi domkniętości zbioru w
Twierdzenie Alaoglu-Bourbakiego
Istnieje również następująca abstrakcyjna wersja twierdzenia, nazywana czasem twierdzeniem Alaoglu-Bourbakiego[6].
Niech będzie parą dualną przestrzeni liniowo-topologicznych. Wówczas każdy podzbiór złożony z -równociągłych elementów jest relatywnie zwarty w topologii
Twierdzenie Banacha-Alaoglu a aksjomat wyboru
Przedstawiony wyżej dowód opiera się o twierdzenie Tichonowa, a więc wymaga pewnej formy aksjomatu wyboru. Halpern i Levy udowodnili[7], że na gruncie teorii ZF następujące zdania są równoważne:
- twierdzenie Banacha-Alaoglu,
- BPI: każdy filtr w algebrze Boole’a jest zwarty w ultrafiltrze,
- twierdzenie Tichonowa dla zwartych przestrzeni Hausdorffa,
- produkt dowolnej rodziny kopii przedziału jest zwarty.
W szczególności, nie można zrezygnować z pewnej formy aksjomatu wyboru w dowodzie twierdzenia Banacha-Alaoglu, ale pełna siła tego aksjomatu nie jest wymagana.
Przypisy
- ↑ Musielak 1989 ↓, s. 219–221.
- ↑ L. Alaoglu, Weak topologies of normed linear spaces, „Ann. of Math” (2) 41, (1940), s. 252–267.
- ↑ Diestel 1984 ↓, s. 16.
- ↑ Megginson 1998 ↓, s. 229.
- ↑ Diestel 1984 ↓, s. 13–14.
- ↑ Wilansky 2013 ↓, s. 130.
- ↑ J.D. Halpern, A. Levy, The Boolean prime ideal theorem does not imply the axiom of choice, Axiomatic Set Theory Part 1, Proc. Symp. Pure Math. Vol. 13 (1971), 83–134.
Bibliografia
- Joseph Diestel: Sequences and series in Banach spaces. Graduate Texts in Mathematics. Springer-Verlag, 1984. ISBN 0-387-90859-5.
- Robert E. Megginson: An Introduction to Banach Space Theory. Springer-Verlag: New York, 1998, seria: Graduate Texts in Mathematics 183.
- Julian Musielak: Wstęp do analizy funkcjonalnej. Warszawa: PWN, 1989.
- Walter Rudin: Analiza Funkcjonalna. Warszawa: PWN, 2001.
- Albert Wilansky: Modern Methods in Topological Vector Spaces. Mineola, New York: Dover Publications, 2013.