Twardziczka
Ilustracja
Escallonia rubra var. macrantha
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

twardziczkowce

Rodzina

twardziczkowate

Rodzaj

Twardziczka

Nazwa systematyczna
Escallonia Mutis ex Linnaeus f.
Suppl. 21, 156. Apr 1782[3]
Typ nomenklatoryczny

E. myrtilloides Linnaeus f.

Synonimy
  • Blakwellia Gaertn.
  • Palladia Lam.
  • Stereoxylon Ruiz & Pav.
  • Vigieria Vell.[4]
Escallonia virgata

Twardziczka, eskalonia, szkarłatnik, żywistka[5] (Escallonia) – rodzaj roślin z rodziny twardziczkowatych Escalloniaceae. Obejmuje 41 gatunków[4]. Rośliny te występują w Ameryce Południowej i Środkowej – na obszarach górskich od Kostaryki po Ziemię Ognistą, poza tym w północnej Argentynie, Urugwaju, Paragwaju i południowej Brazylii[6]. Najbardziej zróżnicowane są w Chile, gdzie występuje ok. 25 gatunków[7]. Zasiedlają różne siedliska, rosnąc w zaroślach, na urwiskach skalnych i łagodnych stokach oraz nad strumieniami[8].

Różne gatunki i ich mieszańce uprawiane są jako rośliny ozdobne[9]. Ze względu na odporność na wiatr są często sadzone m.in. na wybrzeżach Europy Zachodniej[8]. Na wielu obszarach dziczeją i jako gatunki introdukowane występują także poza uprawami na Wyspach Brytyjskich, we Francji, Hiszpanii, Nowej Zelandii i na Hawajach[4].

Nazwa naukowa rodzaju upamiętnia hiszpańskiego lekarza i podróżnika po Ameryce Południowej z XVIII wieku – Antonia Escallón y Flórez[8][10].

Morfologia

Escallonia pulverulenta
Escallonia bifida
Pokrój
Drzewa do 12 m wysokości i krzewy[8]. Pędy są nagie, pokryte włoskami i gruczołami, czasami żywicznymi[6].
Liście
Skrętoległe, rzadko okółkowe, zimozielone lub rzadko też sezonowe[8]. Bez ogonka i przylistków[6]. Blaszki liściowe nagie lub ogruczolone[6], często błyszczące z wierzchu i na brzegu kolczaste[8], kształtu jajowatego lub eliptycznego lub podłużne[6].
Kwiaty
Obupłciowe, zebrane w szczytowe grona, wiechy lub rozwijające się pojedynczo. Działek tworzących dzwonkowaty kielich jest 5. Płatki korony, także w liczbie 5 są wolne lub zrośnięte, zielonkawe[6], białe, różowe lub czerwone[8]. Pręcików jest 5. Zalążnia jest górna, dolna lub wpół dolna, z przylegającym hypancjum. Zbudowana jest z 2–3 owocolistków tworzących osobne komory. Szyjka słupka jest jedna, zwieńczona główkowatym lub rozwidlonym znamieniem[8].
Owoce
Torebki z przegrodami zawierające liczne nasiona[6][8].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj roślin z rodziny twardziczkowatych Escalloniaceae z podrodziny Escallonioideae[2][11]. W dawniejszych systemach klasyfikacyjnych (np. w Cronquista z 1981) zwykle włączany do szeroko ujmowanych agrestowatych Grossulariaceae[8][12].

Wykaz gatunków[4]
  • Escallonia alpina Poepp. ex DC.
  • Escallonia angustifolia C.Presl
  • Escallonia bifida Link & Otto
  • Escallonia × bracteata Phil.
  • Escallonia callcottiae Hook. & Arn.
  • Escallonia carmelitana Meyen
  • Escallonia chlorophylla Cham. & Schltdl.
  • Escallonia cordobensis (Kuntze) Hosseus
  • Escallonia × demissa Eastw.
  • Escallonia discolor Vent.
  • Escallonia farinacea A.St.-Hil.
  • Escallonia florida Poepp. ex DC.
  • Escallonia gayana Acevedo & Kausel
  • Escallonia harrisii F.Zapata & Villarroel
  • Escallonia herrerae Mattf.
  • Escallonia hispida (Vell.) Sleumer
  • Escallonia hypoglauca Herzog
  • Escallonia illinita C.Presl
  • Escallonia laevis (Vell.) Sleumer
  • Escallonia ledifolia Sleumer
  • Escallonia × lepidota Killip
  • Escallonia leucantha Remy
  • Escallonia megapotamica Spreng.
  • Escallonia micrantha Mattf.
  • Escallonia millegrana Griseb.
  • Escallonia × mollis Phil.
  • Escallonia myrtilloides L.f.
  • Escallonia myrtoides Bertero ex DC.
  • Escallonia obtusissima A.St.-Hil.
  • Escallonia paniculata (Ruiz & Pav.) Schult.
  • Escallonia pendula (Ruiz & Pav.) Pers.
  • Escallonia petrophila Rambo & Sleumer
  • Escallonia piurensis Mattf.
  • Escallonia polifolia Hook.
  • Escallonia × promaucana Phil.
  • Escallonia pulverulenta (Ruiz & Pav.) Pers.
  • Escallonia × rebecae Kausel
  • Escallonia resinosa (Ruiz & Pav.) Pers.
  • Escallonia reticulata Sleumer
  • Escallonia revoluta (Ruiz & Pav.) Pers.
  • Escallonia × rigida Phil.
  • Escallonia rosea Griseb.
  • Escallonia rubra (Ruiz & Pav.) Pers.
  • Escallonia salicifolia Mattf.
  • Escallonia schreiteri Sleumer
  • Escallonia serrata Sm.
  • Escallonia × skottsbergii Acevedo & Kausel
  • Escallonia tucumanensis Hosseus
  • Escallonia virgata (Ruiz & Pav.) Pers.

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-11-18] (ang.).
  2. 1 2 Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-11-18] (ang.).
  3. ↑ Escallonia. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2021-11-18].
  4. 1 2 3 4 Escallonia Mutis ex L.f.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2021-11-18].
  5. ↑ Nazwa polska według Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin, poprzedzony historyczną rozprawą o źródłach. Kraków: Akademia Umiejętności, 1900, s. 269.
  6. 1 2 3 4 5 6 7 Carmen Ulloa Ulloa, Peter Møller Jørgensen: Escallonia Mutis ex L.f.. [w:] Andes Trees [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2021-11-18].
  7. ↑ Karl Reiche: Flora of Chile. Vol. 3. eFloras.org. [dostęp 2021-11-18].
  8. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Roger Philips, Martyn Rix: The Botanical Garden. Volume I. Trees and shrubs. London: MacMillan, 2002, s. 226. ISBN 0-333-73003-8.
  9. ↑ David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 796-797, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  10. ↑ Flora Iberica. Plantas vasculares de la Penínsular Ibérica e Islas Baleares, S. Castroviejo i inni (red.), t. 5: Ebernaceae–Saxifragaceae, Madrid: Real Jardín Botánico, CSIC, 2003, s. 94.
  11. ↑ Genus Escallonia Mutis ex L. f.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2021-11-18].
  12. ↑ Cronquist A. 1981. An Integrated System of Classification of Flowering Plants. Columbia University Press, New York, s. 558-561.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.