Turzyca Lachenala
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

wiechlinowce

Rodzina

ciborowate

Rodzaj

turzyca

Gatunek

turzyca Lachenala

Nazwa systematyczna
Carex lachenalii Schkuhr[3]
Beschr. Riedgräs. 1: 51 1801
Synonimy
  • Carex heleonastes var. lachenalii (Schkuhr) Fiori

Vignea lachenalii (Schkuhr) Soják[3]

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Turzyca Lachenala[5] (Carex lachenalii Schkuhr) – gatunek rośliny z rodziny ciborowatych (Cyperaceae).

Rozmieszczenie geograficzne

Gatunek arktyczno-alpejski. Występuje wyspowo w północnych regionach oraz w górach Ameryki Północnej, Azji i Europy. W Europie występuje na północy Skandynawii oraz w górach Europy Środkowej i Południowej. W Polsce występuje tylko w wyższych położeniach Tatr (głównie w Tatrach Wysokich) i jest gatunkiem rzadkim. Stwierdzono występowanie na następujących stanowiskach: Cubryna (2060 m), Czarny Staw pod Rysami, Czerwony Piarg (1980 m), Dolina Waksmundzka (1770 m), Dolina za Mnichem (1865–1880 m), Kocioł Gąsienicowy (1820 m), Małołączniak (1830 m), Sucha Woda Gąsienicowa (1628 m), Wołowiec (ok. 2000 m), Stawy Gąsienicowe: Czarny, Kurtkowiec, Litworowy, Zielony, Zadni i Zmarzły Staw Gąsienicowy, pomiędzy Czarnym i Zmarzłym Stawem Gąsienicowym (1700 m), pomiędzy Zmarzłym Stawem a Kozim Wierchem (przy szlaku turystycznym, ok. 1900 m), pod Kozim Wierchem od strony Zmarzłego Stawu, w Dolinie Pięciu Stawów Polskich, Wyżnie Mnichowe Stawki, nad brzegami stawów: Czarnego, Małego, Przedniego, Wielkiego, Zadniego i Wolim Okiem, nad Morskim Okiem (1390, 1580 m), Szpiglasowe Stawki, poniżej Brzuchatego Piargu (1965 m), dolinka pod Hrubym Piargiem (1807 m), kocioł pod Miedzianem[6].

Morfologia

Kłosy z owocami
Łodyga
Roślina tworząca kępki z krótkim rozłogami. Łodyga gładka, o wysokości 10–20 cm, przeważnie łukowato zgięta, ulistniona tylko w dolnej części[7].
Liście
Płaskie o szerokości do 2 mm[7].
Kwiaty
Kwiaty zebrane w maczugowato-jajowate kłoski (w liczbie 2-5), te zaś z kolei w główkę o długości ok. 1,5 cm, zaopatrzoną w bezblaszkową podsadkę. W każdym kłosku występują zarówno kwiaty męskie, jak i kwiaty żeńskie. Kłoski występują blisko i wszystkie są podobne do siebie. Przysadki są krótsze od pęcherzyków, jajowate, tępo zakończone i biało obrzeżone. Pęcherzyki bez skrzydełek, o długości ok. 3 mm, płaskowypukłe i zwężające się ostro w krótki dzióbek. Mają kasztanowaty kolor, delikatną nerwację i są punktowane (tę ostatnią cechę można zaobserwować tylko pod silną lupą lub mikroskopem)[7].

Biologia i ekologia

Pokrój
Rozwój
Bylina, hemikryptofit. Kwitnie w czerwcu i lipcu[6].
Siedlisko
Rośnie wyłącznie na podłożu nie zawierającym wapnia. W Tatrach występuje głównie nad brzegami jezior, oraz w wyleżyskach i stale wilgotnych zagłębieniach terenu. Tworzy luźne skupiska lub mało zwarte płaty. Nigdzie w polskich Tatrach nie występuje w większej ilości (zazwyczaj tworzy kilka – kilkanaście kęp)[6].
Genetyka
Liczba chromosomów 2n = 64[6].
Zmienność
Wyróżniono podgatunek Carex lachenalii subsp. parkeri (Petrie) Toivonen. Rośnie w Nowej Zelandii na Wyspie Południowej[8]:

Zagrożenia i ochrona

Mimo występowania tylko w Tatrach i to niezbyt licznego, gatunek nie jest w Polsce bezpośrednio zagrożony. Wszystkie jego stanowiska znajdują się na obszarze Tatrzańskiego Parku Narodowego. Narażone na zadeptanie przez turystów są jedynie stanowiska przy licznie uczęszczanej przez turystów ścieżce od Stawu nad Morskim Okiem na Rysy oraz w Kotle Gąsienicowym (presja ze strony narciarstwa)[6]. Gatunek umieszczony na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006) w kategorii zagrożenia R (rzadki - potencjalnie zagrożony)[9]. W wydaniu z 2016 roku otrzymał kategorię VU (narażony)[10]. Tę samą kategorię posiada w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin[11].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2012-04-10] (ang.).
  3. 1 2 The Plant List. [dostęp 2012-04-10].
  4. ↑ Carex lachenalii, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  5. ↑ Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, Adam Zając, Maria Zając: Flowering plants and pteridophytes of Poland. A checklist. Krytyczna lista roślin naczyniowych Polski. Instytut Botaniki PAN im. Władysława Szafera w Krakowie, 2002. ISBN 83-85444-83-1.
  6. 1 2 3 4 5 Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
  7. 1 2 3 Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
  8. ↑ Carex lachenalii na eMonocot [dostęp 2013-11-14].
  9. ↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
  10. ↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
  11. ↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.