_on_a_library_bookshelf.jpg.webp)
Treatise on Invertebrate Paleontology – seria wydawnicza w języku angielskim, standardowe kompendium z dziedziny paleontologii bezkręgowców[1][2]. Od 1953 roku wydano ponad 50 tomów, będących dziełem około 300 autorów z całego świata[3][4]. Założycielem i długoletnim redaktorem serii był amerykański geolog i paleontolog Raymond Cecil Moore[5].
Założenia wydawnicze i historia serii
Początkowo zamierzano wydać zwięzły przegląd wszystkich grup bezkręgowców kopalnych na podstawie istniejących danych; objętość takiego wydawnictwa obliczano na około 3000 stron[6]. Z czasem Treatise stał się całościowym kompendium, uwzględniającym również protisty[7], opracowywanym w ramach specjalnych projektów badawczych; poszczególne tomy podają najpierw ogólne dane na temat przedstawicieli danej grupy (często z uwzględnieniem ekologii i paleoekologii)[2], a następnie szczegółowy przegląd wszystkich jej podgrup systematycznych do szczebla rodzaju włącznie (w tym synonimiki rodzajów)[1].
Serię wydawały wspólnie Amerykańskie Towarzystwo Geologiczne (ang. Geological Society of America) i Uniwersytet Kansas, od 2009 wydawcą jest Instytut Paleontologii Uniwersytetu Kansas. Gotowe rozdziały nieukończonych jeszcze tomów są udostępniane na stronach Treatise Online[8]. Według informacji, umieszczanej na początku tomów Treatise, przygotowanie i wydanie całej serii było możliwe dzięki:
- funduszom zapewnionym przez Amerykańskie Towarzystwo Geologiczne oraz zbiorowych i indywidualnych sponsorów Uniwersytetu Kansas oraz samego projektu Treatise;
- współpracy uczonych z całego świata [dwie autorki z Polski, patrz niżej];
- zgodzie Uniwersytetu Kansas na wydawanie poszczególnych tomów bez zysku dla wydawnictwa (tylko zwrot kosztów druku)[9].
Z Polski autorkami Treatise były dwie paleontolożki z Instytutu Paleobiologii PAN, badaczka ramienionogów Gertruda Biernat (tom H, pierwsze wydanie, 1965) i badaczka graptolitów Anna Kozłowska (tom V, trzecie wydanie, 2023)[10].
Zarys podziału na części
Poniżej podano zarys planu wydawniczego serii[11][6]. Większość części (oznaczonych literami) podzielona jest na tomy (oznaczone cyframi). Niektóre części miały dwa wydania; w 2023 jedna z części (tom V, poświęcony graptolitom) została wydana po raz trzeci[10].
- A – Wprowadzenie
- B–D – Prokarionty i protisty (B: bakterie, archeony, ramienice; C: otwornice: D: promienice)
- E – Gąbki
- F – Parzydełkowce
- G – Mszywioły
- H – Ramienionogi
- I–N – Mięczaki (I–J: chitony, łódkonogi, ślimaki, K–M: głowonogi; N: małże)
- O–R – Stawonogi (O: trylobity; P: szczękoczułkowce; Q: małżoraczki; R: skorupiaki i owady)
- S–U – Szkarłupnie (S: szkarłupnie paleozoiczne; T: liliowce: U: rozgwiazdy, wężowidła, jeżowce)
- V – Graptolity
- W – Suplement, skamieniałości śladowe, konodonty
Przypisy
- 1 2 R.L. Kaesler, The Treatise on Invertebrate Paleontology: a Manifesto, „Journal of Paleontology”, 71 (3), 1997, s. 528–531, JSTOR: 1306633.
- 1 2 C. Teichert, Book reviews; Treatise on Invertebrate Paleontology, „Evolution”, 19, 1965, s. 131–134, DOI: 10.1111/j.1558-5646.1965.tb01697.x.
- ↑ R.S. Bassler, Treatise on Invertebrate Paleontology, Part G, Bryozoa, R.C. Moore (red.), Geological Society of America & University of Kansas Press, 1953, LCCN 53-12913.
- ↑ J.K. Rigby (coord.), Treatise on Invertebrate Paleontology, Part E (Porifera, revised), vols 4&5, P.A. Selden (red.), Paleontological Institute, University of Kansas, 2015, ISBN 978-0-9903621-2-8.
- ↑ D.F. Merriam, Memorial to Raymond Cecil Moore (1892–1974), „Geological Society of America Memorials”, 41, 2012, s. 39–44.
- 1 2 Paleo Institute – Treatise on Invertebrate Paleontology [online], paleo.ku.edu [dostęp 2023-02-17].
- ↑ Raymond C. Moore, Kingdom of Organisms Named Protista, „Journal of Paleontology”, 28 (5), 1954, s. 588–598, ISSN 0022-3360, JSTOR: 1300231 [dostęp 2023-10-21].
- ↑ Treatise on Invertebrate Paleontology [online], paleo.ku.edu [dostęp 2023-02-17].
- ↑ The Treatise on Invertebrate Paleontology has been made possible by..., [w:] R.L. Kaesler (red.), Treatise on Invertebrate Paleontology, Part H: Brachiopoda, revised. Volume 1: Introduction., Geological Society of America & University of Kansas, 1997, iii, ISBN 0-8137-3108-9.
- 1 2 Treatise on Invertebrate Paleontology [online], paleo.ku.edu [dostęp 2023-11-10].
- ↑ Information on Treatise Volumes, [w:] R.L. Kaesler (red.), Treatise on Invertebrate Paleontology, Part B: Protoctista 1, Volume 1: Charophyta, Geological Society of America & University of Kansas, 2005, vi–vii, ISBN 0-8137-3002-3.