 | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
Trachyphrynium |
| Gatunek |
Trachyphrynium braunianum |
| Nazwa systematyczna | |
| Trachyphrynium braunianum (K.Schum.) Baker Fl. Trop. Afr. 7: 319 (1898)[3] | |
Trachyphrynium braunianum (K.Schum.) Baker – gatunek rośliny z monotypowego rodzaju Trachyphrynium Benth. z rodziny marantowatych. Występuje w środkowej i zachodnio-środkowej Afryce.
Morfologia
_(20947895891).jpg.webp)
Ilustracja botaniczna
- Pokrój
- Wieloletnie rośliny zielne o drewniejących, bambusowatych pędach, osiągających wysokość 4,5 metra[4] (rzadziej więcej, do 10 metrów[5]), tworzące gąszcz[5].
- Pędy
- Pełzające kłącze[4], silnie rozgałęzione[5]. Łodygi wzniesione lub wspierane przez inne rośliny, w dolnym odcinku otoczone pochwą tworzoną przez zredukowany, łuskowaty liść (cataphyll), długości 21 cm, powyżej rozgałęzione i ulistnione[5].
- Liście
- Ulistnienie dwurzędowe[5]. Blaszki liściowe podługowato-eliptyczne, wielkości 5,5–20 × 2–10 cm, nieco asymetryczne, u nasady zaokrąglone lub sercowate, wierzchołkowo krótko zaostrzone, nagie[5].
- Kwiaty
- Wyrastają w parach w zredukowanych wierzchotkach, zebranych w wyrastający wierzchołkowo na pędzie, kłosowaty kwiatostan, osiągający 20 cm długości, niekiedy rozgałęziony u nasady. Wierzchotki otoczone są podsadką długości 15–25 mm. Okwiat grzbiecisty, długości 2–2,5 cm, biały, niekiedy nieco różowo lub fioletowo zabarwiony. Przysadka pojedyncza, mięsista, długości ok. 2 mm. Listki okwiatu wolne, te wewnętrznego okółka zrośnięte w rurkę z trzema łatkami. Prątniczki i pręcik położone w dwóch okółkach, zrośnięte u nasady w rurkę zespoloną z rurką okwiatu. W zewnętrznym okółku obecne są dwa listkowate prątniczki. W wewnętrznym okółku obecne są dwa prątniczki, z czego jeden jest kapturkowaty z ostrogowatym wyrostkiem, oraz pręcik. Zalążnia dolna, brodawkowata, trójkomorowa[5].
Biologia i ekologia
- Siedlisko
- Gatunek ten występuje w lasach galeriowych lub formacjach zaroślowych, w pobliżu wody[4], a także w wilgotnych lasach równikowych, lasach wtórnych i na porębach, na wysokości do 1200 m n.p.m.[5]
- Relacje międzygatunkowe
- Roślina żywicielska rusałkowatych z gatunków Bicyclus ephorus, Charaxes lycurgus i Ch. zelica[6].
- Szympansy wykorzystują zwinięte liście tej rośliny do pozyskiwania wody zbierającej się w naturalnych otworach drzew[7].
- Genetyka
- Liczba chromosomów 2n wynosi 22 i 24[8].
Systematyka
Gatunek z monotypowego rodzaju Trachyphrynium z rodziny marantowatych (Marantaceae)[3].
Nazewnictwo
- Etymologia nazwy naukowej
- Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od dodania greckiego słowa τραχύς (trachys – szorstki) do nazwy rodzaju Phrynium[9].
Hybophrynium braunianum K.Schum. in Bot. Jahrb. Syst. 15: 428 (1892) – bazonim
Bamburanta arnoldiana L.Linden in Semaine Hort. 4: 463 (1900)
Znaczenie użytkowe
- Rośliny lecznicze
- Roślina wykorzystywana jest w tradycyjnej medycynie afrykańskiej. Sok z korzenia, często mieszany z sokiem innych marantowatych, podaje się w leczeniu zaburzeń psychicznych. Mieszaninę prażonego i sproszkowanego korzenia z solą i nasionami Aframomum melegueta wciera się w skaryfikację w leczeniu reumatyzmu. W Demokratycznej Republice Konga okład z liści stosuje się na stany zapalne, a podgrzane i rozdrobnione liście jako okład na wysuszone i popękane podeszwy stóp[4]. W Ghanie młode pędy żuje się z orzechami koli jako afrodyzjak. W Nigerii korzeń i owoce wykorzystuje się jako składniki mieszanek wspomagających rozwój płodu, a osnówkę stosuje się w leczeniu kaszlu. W Kongo wywar z gałązek pije się na przepuklinę i bóle brzucha, a podgrzane i rozdrobnione liście stosuje się jako okład na wysuszone i popękane podeszwy stóp[5].
- Rośliny spożywcze
- Owoce tej rośliny są jadalne[4]. Baka spożywają prażone nasiona jako przekąskę. W Ghanie spożywa się osnówkę nasion[5].
- Rośliny włóknodajne
- Liście wykorzystuje się do owijania chikwangue i soli morskiej. Łodygi są szeroko stosowane do wyplatania koszy, mat, sit, uli oraz pułapek na ryby i szczury, a także przy budowie domów[4].
- Inne zastosowania
- W Ghanie nasiona wykorzystuje się do wyrobu koralików i naszyjników[5].
Przypisy
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-06-17] (ang.).
- 1 2 3 4 Plants of the World Online. The Royal Botanic Gardens, Kew, 2019. [dostęp 2023-10-11]. (ang.).
- 1 2 3 4 5 6 Paul Latham, Augustin Konda ku Mbuta: Useful plants of Kongo Central Province, Democratic Republic of Congo. Wyd. 2. T. 2. Salvation Army, s. 532. ISBN 978-0-9554208-7-0.
- 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 M. Brink, E.G. Achigan-Dako: Plant resources of tropical Africa. T. 16: Fibres. Weikersheim: Margraf, 2012, s. 435–437. ISBN 978-92-9081-481-8.
- ↑ Global Biotic Interactions: An open infrastructure to share and analyze species-interaction datasets. Ecological Informatics. [dostęp 2023-10-13].
- ↑ Julian Oliver Caldecott, Lera Miles: World atlas of great apes and their conservation. Berkeley: University of California Press, 2005, s. 69. ISBN 0-520-24633-0.
- ↑ Grit Winterfeld, Alexandra Ley, Matthias H. Hoffmann, Juraj Paule i inni. Dysploidy and polyploidy trigger strong variation of chromosome numbers in the prayer-plant family (Marantaceae). „Plant Systematics and Evolution”. 306 (2), 2020-04. DOI: 10.1007/s00606-020-01663-x.
- ↑ Umberto Quattrocchi: CRC World Dictionary of Medicinal and Poisonous Plants. CRC Press, 2012, s. 2696. ISBN 978-1-4822-5064-0.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.