Tobołki polne
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

kapustowce

Rodzina

kapustowate

Rodzaj

tobołki

Gatunek

tobołki polne

Nazwa systematyczna
Thlaspi arvense L.
Sp. pl. 2:646. 1753

Tobołki polne (Thlaspi arvense) – gatunek rośliny należący do rodziny kapustowatych (dawniej nazywanych krzyżowymi). Występuje w całej Europie, na znacznej części Azji i na wyspie Madera[3]. W Polsce jest pospolity na całym obszarze. Status gatunku we florze Polski: archeofit[4].

Morfologia

Pokrój
Kwiat
Owoc
Pokrój
Roślina jednoroczna osiągająca wysokość 10-30 cm[5]. Po zgnieceniu wydziela charakterystyczny zapach czosnku.
Łodyga
Wzniesiona, naga, górą rozgałęziająca się, kanciasta i bruzdowana.
Liście
Ulistnienie skrętoległe. Dolne liście o odwrotnie jajowatym kształcie wyrastają na ogonkach, zatokowo ząbkowane liście łodygowe są bezogonkowe, swoimi strzałkowatymi nasadami obejmują łodygę. Wszystkie liście są jasnozielone.
Kwiaty
Drobne kwiaty na dosyć długich szypułkach tworzą grona na szczytach pędów kwiatowych. Dojrzewają stopniowo od dołu ku górze. Korona składająca się z 4 owalnych płatków białego koloru. Słupek dwuczęściowy, zalążnia ma długość co najwyżej 3-krotnie większą od szerokości.
Owoc
Płaska i prawie okrągła łuszczyna o długości mniej więcej równej długości szypułki i średnicy ok. 1,5 cm[5]. Jest szeroko obłoniona, ma średnicę 10-15 mm i zawiera 5-6 nasion. Na wierzchołku jest głęboko i wąsko wycięta. Łuszczyna tobołków ma bardzo charakterystyczny wygląd, po którym łatwo rozróżnić można tę roślinę od innych gatunków. Długo utrzymuje się na roślinie. Brunatnego koloru nasiona tobołków mają długość ok. 2 mm, szerokość ok. 1,5 mm i grubość 1 mm. Ich powierzchnia jest regularnie, równolegle-łukowato żeberkowana.

Biologia i ekologia

Roślina jednoroczna lub dwuletnia[5]. Kwitnie od kwietnia do września i jest samopylny[5][6]. Siedlisko: przydroża, brzegi dróg i pola uprawne, na których jest chwastem, ogrody, śmietniska[5]. W ciągu roku wydaje kilka pokoleń. Nasiona mogą leżeć kilka lat w ziemi nie tracąc zdolności kiełkowania[7]. Jest rośliną wskaźnikową gleb zasadowych. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl. Stellarietea mediae[8]. Roślina trująca: jest trująca dla bydła. Zawiera glikozyd izosiarkocyjanianowy, który rozpada się do olejku gorczycowego[9].

Zastosowanie

  • Ze względu na swoje ciekawe owoce bywa uprawiany jako roślina ozdobna. Szczególnie nadaje się do sporządzania suchych bukietów.
  • Ziele Herba Thlaspi i nasiona Semen Thlaspeos stosowane były dawniej w lecznictwie
  • W Niemczech nasiona dodawane są do niektórych gatunków wędlin[7].

Przypisy

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-11-10] (ang.).
  3. ↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-11-11].
  4. ↑ Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  5. 1 2 3 4 5 Ursula Stichmann-Marny, Erich Kretzschmar: Przewodnik. Rośliny i Zwierzęta. Warszawa: Multico, 1997, s. 288. ISBN 83-7073-092-2.
  6. ↑ Olga Seidl, Józef Rostafiński: Przewodnik do oznaczania roślin. Warszawa: PWRiL, 1973.
  7. 1 2 Charakterystyka chwastów do zielnika. [dostęp 2007-12-19].
  8. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  9. ↑ Jakub Mowszowicz: Flora jesienna. Przewodnik do oznaczania dziko rosnących jesiennych pospolitych roślin zielnych. Warszawa: WSiP, 1986. ISBN 83-02-00607-6.

Bibliografia

  • Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
  • Ursula Stichmann-Marny, Erich Kretzschmar: Przewodnik. Rośliny i Zwierzęta. Warszawa: Multico, 1997. ISBN 83-7073-092-2.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.