Młoda Tilly Aston (w środku) w czasie lekcji czytania Braillem, jakich udzielała niewidomym dzieciom | |
Data i miejsce urodzenia |
11 grudnia 1873 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
1 listopada 1947 |
Przyczyna śmierci |
nowotwór |
Zawód, zajęcie |
nauczycielka, pisarka, działaczka społeczna |
Tilly Aston (właśc. Matilda Ann Aston; ur. 11 grudnia 1873 w Carisbrook, zm. 1 listopada 1947 w Melbourne[1]) – australijska pisarka, nauczycielka i działaczka społeczna, uważana za twórczynię australijskiego ruchu na rzecz osób niewidomych.
Życiorys
Młodość
Urodziła się jako najmłodsze z ośmiorga dzieci szewca i pielęgniarki. Od urodzenia miała postępujące kłopoty ze wzrokiem, jako siedmiolatka stała się całkowicie niewidoma. Wkrótce później poznała oślepłego w wyniku wypadku byłego górnika, który nauczył ją alfabetu Braille’a[2]. Ukończyła kościelną szkołę średnią dla osób niewidomych, a następnie jako pierwsza niewidoma osoba w historii Australii podjęła studia wyższe na University of Melbourne. Musiała je jednak przerwać w połowie II roku z powodu braku podręczników w Braille’u, a także wskutek kłopotów ze zdrowiem psychicznym (prawdopodobnie cierpiała na jakąś formę nerwicy)[2]. Następnie próbowała utrzymywać się z pracy nauczycielki muzyki. Szybko zauważyła, że samodzielnie życie osób niewidomych było w ówczesnym australijskim społeczeństwie niezwykle trudne.
Działalność społeczna
W 1894 założyła swoją pierwszą organizację społeczną pod nazwą Victorian Association of Braille Writers (Wiktoriańskie – od nazwy kolonii Wiktoria – Towarzystwo Piszących w Braille’u), która z czasem przekształciła się w specjalistyczną bibliotekę z tekstami dla niewidomych. W 1895 z jej inicjatywy powstało Towarzystwo na rzecz Rozwoju Niewidomych (Association for the Advancement of the Blind)[2], które – obecnie pod nazwą Vision Australia – do dziś pozostaje największą australijską organizacją pozarządową wyspecjalizowaną w pomocy niewidomym. Aston została pierwszym sekretarzem Towarzystwa, którego działalność szybko przyniosła wymierne efekty, takie jak przyznanie osobom niewidomym praw politycznych na równi z widzącymi (wcześniej nie mogły one głosować w wyborach), zwolnienie wysyłek książek w Braille’u z opłat pocztowych czy przyznanie ulgowych biletów na środki transportu[1].
W 1913 uzyskała formalne uprawnienia nauczycielskie i została dyrektorem państwowej szkoły dla niewidomych. Był to pierwszy przypadek w stanie Wiktoria, gdy kierowanie taką placówką powierzono osobie, która dzieliła ze swoimi podopiecznymi niepełnosprawność. Zajmowała to stanowisko do 1925, kiedy to przebyła stosunkowo niegroźny wylew i zdecydowała się przejść na emeryturę[2].
Działalność literacka
Jej pierwsza książka ukazała się w 1901 roku. Zajmowała się różnymi formami literackimi, ale sama najbardziej ceniła swoje dokonania poetyckie. Łącznie wydano osiem tomów jej wierszy. Prowadziła rozległą korespondencję zarówno po angielsku, jak i w języku esperanto[2].
Życie prywatne
Aston nigdy nie wyszła za mąż. Do 1913 mieszkała z matką i bratem, później kupiła własny dom, w którym zatrudniała gosposię pomagającą jej w codziennym życiu. Zmarła na nowotwór w wieku 73 lat[2].
Upamiętnienie
Na cześć Aston nazwany został okręg wyborczy do federalnej Izby Reprezentantów. Jest również upamiętniona ulicą w Canberze, pomnikiem w Melbourne i specjalnym kopcem w jej rodzinnym miasteczku Carisbrook.
Przypisy
- 1 2 National Foundation for Australian Women and The University of Melbourne , Aston, Matilda Ann - Woman - The Australian Women’s Register [online], www.womenaustralia.info [dostęp 2016-01-10] (ang.).
- 1 2 3 4 5 6 O.S. Green , Aston, Matilda Ann (1873–1947), „Australian Dictionary of Biography”, Canberra: National Centre of Biography, Australian National University [dostęp 2016-01-10] .