Thomas Johnstone Lipton

Data i miejsce urodzenia	10 maja 1848 Glasgow
Data i miejsce śmierci	2 października 1931 Londyn
Zawód, zajęcie	przedsiębiorca

Sir Thomas Johnstone Lipton, 1. Baronet (ur. 10 maja 1848 w Glasgow, zm. 2 października 1931 w Londynie) – brytyjski przedsiębiorca, twórca marki Lipton, i pasjonat sportu jachtowego.

Życiorys

Thomas Lipton urodził się 10 maja 1848 r. w Glasgow^[1], w rodzinie Thomasa Liptona seniora i Frances Lipton (z d. Johnstone)^[2] jako najmłodszy z pięciorga dzieci^[3]. Rodzina Liptonów wywodziła się z ulsterskich Szkotów osiadłych w Fermanagh, którzy jednak w latach 1840. przeprowadzili się do Szkocji w poszukiwaniu lepszych warunków życia, a jego ojciec imał się różnych zajęć. Na początku lat 1860. jego rodzice otworzyli sklep spożywczy. Lipton uczęszczał w latach 1853–1863 do St. Andrew's Parish School^[2], gdzie wraz z kolegami urządzał rajdy zabawkowych jachtów^[3]. Lipton rzucił szkołę, by wesprzeć domowy budżet w różnych dorywczych pracach. Od tego czasu kontynuował edukację wieczorowo w Gorbals Youth's School^[2].

W 1865 r. zatrudnił się jako chłopiec okrętowy i w ten sposób popłynął do USA, gdzie spędził pięć lat na pracy w różnych częściach kraju, m.in. na plantacji tytoniu w Wirginii, jako księgowy, księgarz i pracownik plantacji ryżu w Południowej Karolinie, komiwojażer w Nowym Orleanie, pomocnik farmera w New Jersey i pracownik sklepu spożywczego w Nowym Jorku. W 1870 r. wrócił do Glasgow, początkowo pomagając rodzicom w ich sklepie. W następnym roku otworzył własny sklep Lipton's Market i dzięki sukcesowi tego przedsięwzięcia^[2] przeniósł w 1876 r. działalność do większego lokalu^[4], a potem otwierał kolejne sklepy w Glasgow, całej Szkocji i w końcu w innych częściach Wielkiej Brytanii^[2]. Lipton inspirował się amerykańską reklamą i stosował jej metody w Wielkiej Brytanii, m.in. w 1881 r. reklamował się sprowadzając największy na świecie ser^[4], stosował kupony zniżkowe przypominające banknoty^[5], a karykaturzysta Willy Lockhart co tydzień rysował dla niego nowe plakaty reklamowe^[4]. W 1888 r. Lipton posiadał już 300 sklepów; wówczas też zaczął wchodzić w sektor herbaty. Szybko zrezygnował z tradycyjnych pośredników, by móc obniżyć ceny i dotrzeć do uboższych klientów, w związku z czym kupił plantację i zaczął sprzedawać herbatę pod własną marką^[2]. Jego herbatę piła m.in. królowa Wiktoria^[4].

W 1871 r. ożenił się z Margaret McAuslan, z którą miał urodzonego rok później syna Thomasa, zmarłego w dzieciństwie, a w 1873 drugiego syna Williama. Małżeństwo nie było udane i rozpadło się, a jego żona z dzieckiem wyemigrowała do Kanady, z czego Lipton był zadowolony^[2]. Był homoseksualistą, a jego partner był także jego wspólnikiem^[5].

Był pasjonatem sportu jachtowego, podobnie jak królowie Edward VII i Jerzy V, a Lipton często przebywał w ich towarzystwie. W latach 1899–1930 pięciokrotnie brał udział w America’s Cup jako reprezentant Royal Ulster Yacht Club, płynąc na kolejnych jednostkach nazywanych od Shamrock do Shamrock V^[2] (1899, 1901, 1903, 1914, 1930)^[6]. Pomimo swoich intensywnych starań, Lipton nigdy nie wygrał tych zawodów, jednak zasłużył na stworzony dla niego puchar dla najlepszego przegranego, co przyniosło jego firmie dużą popularność w USA^[2]. Ten okres w historii regat jest nazywany „erą Liptona”^[7]. Z powodu niskiego pochodzenia do Royal Yacht Squadron został przyjęty dopiero krótko przed śmiercią. Został również członkiem America’s Cup Hall of Fame^[8]. Lipton ufundował Sir Thomas Lipton Trophy na dwóch turniejach piłkarskich w Turynie (1909, 1911)^[2].

W 1898 r. został wyróżniony tytułem szlacheckim^[4].

Zmarł 2 października 1931 r. w Londynie, zapisując większość majątku miastu Glasgow, w tym trofea jachtowe, które są wystawiane w Kelvingrove Art Gallery and Museum. Został pochowany z rodzicami i rodzeństwem na Glasgow's Southern Necropolis^[2].

Odznaczenia

• Rycerz Królewskiego Orderu Wiktoriańskiego^[2]

Przypisy