Theun de Vries

Sybrand Vos
A. Cz. M. Swaertdrager

Fotografia z 1963
Data urodzenia	26 kwietnia 1907
Data i miejsce śmierci	21 stycznia 2005 Amsterdam
Narodowość	Fryz
Język	niderlandzki
Dziedzina sztuki	poezja proza
Ważne dzieła
Earst en lêst Paden fan it ferline Stins en krite

Theun de Vries (ur. 26 kwietnia 1907 w Veenwouden, Fryzja, zm. 21 stycznia 2005 w Amsterdamie) – holenderski pisarz, poeta i polityk, z pochodzenia Fryz^[1]. Autor licznych powieści społecznych i historycznych.

Życie

Theun de Vries urodził w rodzinie Sjoerda de Vries i Elisabeth Dijkstra w Veenwouden we Fryzji. W 1920]roku przeniósł się z rodzicami do Apeldoorn, gdzie jego ojciec prowadził mleczarnię i był handlowcem. Tam poznał lokalną kulturę oraz twórczość pisarzy fryzyjskich. Pierwszy tekst dziennikarski opublikował w czasopiśmie „Młoda Holandia” (1920-1921).

De Vries krótki czas pracował jako asystent w bibliotece publicznej w Hilversum, gdzie mieszkał od 1928. W 1932 ożenił się z Aafje Vernes, z którą miał jedno dziecko. W latach 30. de Vries pracował w bibliotece publicznej w Sneek. W 1936 r. wstąpił do Holenderskiej Partii Komunistycznej (HPK), a rok później przeniósł się do Amsterdamu i wrócił do dziennikarstwa. Pracował w redakcji pism „De Tribune” (później przemianowanego na „De Waarheid”) i „De Vrije Katheder”'. Rozwiódł się 17 marca 1938.

Podczas II wojny światowej de Vries początkowo ukrywał się w pobliżu Nunspeet. Poznał tam Gerarda van het Reve starszego, który był ojcem Karola van het Reve (eseisty i tłumacza) i Gerarda Reve (pisarza). Ze względu na działalność w ruchu oporu de Vries był aresztowany przez Niemców i umieszczony w obozie Amersfoort, gdzie spędził 10 miesięcy. W 1945 de Vries ponownie ożenił się z Aafje Vernes. Vernes zmarła 8 stycznia 1975 w Amsterdamie.

De Vries jako członek HPK uczestniczył w obradach amsterdamskiej Rady Miasta. W 1946 r. był wystawionym przez HPK kandydatem do izby niższej parlamentu holenderskiego, lecz mandatu nie uzyskał. Pozostał członkiem partii komunistycznej w czasach zimnej wojny, co było przez kolegów pisarzy bardzo źle przyjmowane. Bronił zamachu stanu, w wyniku którego komuniści objęli w 1948 r. władzę w Czechosłowacji, w pozytywnym tonie pisał o rosyjskiej interwencję na Węgrzech (1956), a w 1953 roku napisał pean na cześć Stalina. Był członkiem PEN-Clubu.

Mimo komunistycznych poglądów w roku 1963 przetłumaczył z języka rosyjskiego opowiadanie Aleksandra Sołżenicyna Jeden dzień Iwana Denisowicza, napisane w oparciu o przeżycia w syberyjskim gułagu.

De Vries zmarł w Amsterdamie na skutek zapalenie płuc mając 97 lat.

Twórczość

De Vries zadebiutował w 1925 roku. Napisał ponad 100 książek, w tym monografie, scenariusze filmowe i słuchowiska. Pisał głównie w języku niderlandzkim, ale także w fryzyjskim (Earst en lêst, 1977; Paden fan it ferline, 1997; Stins en krite, 1997). Niektóre z jego książek zostały przetłumaczone na język polski. Pisał pod wieloma pseudonimami, m.in. Sybrand Vos, A. Cz. M. Swaertdrager i Ibn-Askari.

De Vries ma w swoim dorobku wiele powieści społecznych i historycznych. Początkowo w jego tekstach dominowała romantyczna kreacja bohaterów, w późniejszych powieściach coraz większą rolę odgrywają nawiązania i motywy polityczne.

Znaczną część twórczości de Vriesa zajmują opowieści biograficzne: Ziet een mens (na temat Vincenta van Gogha, Moergrobben (o Hieronimie Boschu) czy Rembrandt.

Dzieła

• 1925 – Friesche sagen
• 1927 – De terugkeer (tom wierszy)
• 1928 – De vervreemding
• 1930 – Westersche nachten (tom wierszy)
• 1931 – Rembrandt (powieść)
• 1932 – Sneeuw op de Fudsji. Japansche Motieven
• 1932 – Sheherezade – Werken van een witte magiër – Kleine liederen voor clavecymbel – Erotica (wiersze)
• 1933 – Doctor José droomt vergeefs (powieść)
• 1934 – Aardgeest (tom wierszy)
• 1934 – Koningssage
• 1934 – Eroica (powieść)
• 1936 – Stiefmoeder aarde (powieść)
• 1937 – Fryske stilistyk. In poedwizer yn it foarmforskaet fen de Fryske skriftekennisse
• 1937 – Oldenbarnevelt
• 1937 – Hildebrand’s Camera Obscura
• 1938 – Het rad der fortuin (powieść)
• 1938 – De bijen zingen
• 1938 – In 't huis van Rembrandt
• 1940 – De freule
• 1940 – Wilde lantaarns (powieść)
• 1941 – Wiarda. Kroniek van een geslacht
• 1941 – De tegels van de haard
• 1941 – Rutger Jan Schimmelpenninck
• 1941 – Vox humana (eseje)
• 1943 – Bruidegom in September
• 1944 – W.A.-man (powieść)
• 1945 – Eros in hinderlaag
• 1945 – De vrijheid gaat in 't rood geklee] (powieść)
• 1946 – Wij waren getuigen
• 1946 – Sla de wolven, herder! Roman uit de Babylonische voortijd (powieść)
• 1946 – Kenau (powieść)
• 1946 – De laars. Verhalen uit een bezet gebied
• 1946 – Martinus Nijhoff, wandelaar in de werkelijkheid (esej)
• 1947 – De dood: een gedicht
• 1948 – Een spook waart door Europa
• 1948 – De Friese postkoets'
• 1949 – Nieuwe rivieren (powieść)
• 1949 – Het hert
• 1949 – Leerschool voor Barbaren. Karel de Grote
• 1950 – Hoogverraad
• 1952 – Anna Casparii of Het heimwee (powieść)
• 1953 – De diwan van Ibn-Askari. Naar het Arabisch
• 1953 – Levend Hongarije (zapiski z podróży)
• 1954 – Hagel in het graan (powieść)
• 1954 – Pan onder de mensen (powieść)
• 1955 – Het eiland van de zwarte godin
• 1956 – Het meisje met het rode haar. Roman uit het verzet 1942-1945 (powieść)
• 1956 – Bruiloftslied voor Swaantje
• 1956 – De Chinese kalender. Gedichten en spreuken uit dertig eeuwen.
• 1956 – Goud en schaduw- drie opstellen over Rembrandt en zijn tijd
• 1957 – De U.S.S.R. na 40 jaar (album fotograficzny z komentarzem)
• 1958 – Noorderzon (tom nowel)
• 1969 – De meesters van de draak. Verkenningen in het nieuwe China alsmede enkele proeven van Chinese literatuur, boerenpoëzie, anekdotes en volkshumor.
• 1960 – Het motet voor de kardinaal (powieść)
• 1962 – De vreemde wet
• 1962 – De vogelvrijen
• 1962 – De opstand
• 1962 – Meesters en vrienden. Literaire leerjaren. (autobiografia)
• 1963 – Ziet, een mens! (powieść; w 1972 przedrukowana pt. Vincent in Den Haag)
• 1963 – Spinoza als staatkundig denker
• 1963 – Als mens en als schrijver
• 1964 – Moergrobben. Een drieluik.
• 1965 – Het Wolfsgetij of Een leven van liefde
• 1965 – De geschiedenis van een moord. Gedachten bij het lezen van Prof. Dr. J. Pressers 'Ondergang'
• 1966 – Het zwaard des levens
• 1966 – Het zwaard, de zee en het valse hart (nowele)
• 1966 – Doodskoppen en kaalkoppen. Vijf verhalen uit een doorgangskamp
• 1967 – Februari. Roman uit het bezettingsjaar 1941
• 1967 – Theun de Vries 60.
• 1967 – De namen in de boom
• 1967 – Het uurwerk van de eenzaamheid. Twee vertellingen
• 1968 – Het Friese kabinet. Vier vertellingen.
• 1968 – Hernomen confrontatie met S. Vestdijk
• 1969 – De gesprenkelde vogel
• 1969 – Wind en avondrood
• 1972 – Het geslacht Wiarda
• 1972 – Vincent in Den Haag. Roman uit de jaren 1881-1883 (powieść)
• 1972 – De man met de twee levens. Novelle uit het revolutiejaar 1572 (nowele)
• 1972 – Meester en minnaar. Vijf verbeeldingen rondom Rembrandt van Rijn (opowiadania)
• 1972 – Spinoza: beeldenstormer en wereldbouwer
• 1973 – Het raadselrijk. De roman van een schilder (powieść), drugie wydanie powieści Moergrobben
• 1975 – Het zondagsgebed (powieść)
• 1976 – De vrouweneter (powieść)
• 1977 – Earst en Lêst
• 1978 – De vogels om het erf
• 1979 – Atlantische Avond (gedichten)
• 1979 – De dood kwam met muziek (powieść) (ISBN 90-214-8652-0)
• 1979 – Eidola: zeven verhalen. (ISBN 90-214-8654-7)
• 1979 – De merrie (Oplage van 135 genummerde en door de auteur gesigneerde exemplaren) (ISBN 90-6011-434-5)
• 1980 – De blinde Venus: twee romances. (bevat 'De soldaat die terugkwam' en 'De merrie') (ISBN 90-214-8655-5)
• 1980 – Materie en matrijs
• 1981 – De boom-mens
• 1981 – Snie en oare (wiersze)
• 1981 – Brieven uit de oorlogsjaren aan S. Vestdijk
• 1982 – De vertellingen van Wilt Tjaarda
• 1982 – Wieken tegen de tralies. Verzamelde verhalen over onderdrukking en verzet
• 1982 – Ketters. Veertien eeuwen ketterij, volksbeweging en kettergericht
• 1983 – Marx. De politieke emigratie
• 1983 – Marx. De heersende machten
• 1983 – De Tribune
• 1984 – 77 korte gedichten
• 1984 – Louise Michel, engel in het harnas. Twee spelen over de Commune van Parijs
• 1984 – Amazones en bojaren. Uit de memoires van prinses Dasjkova (biografia)
• 1985 – Vliegende vissen
• 1985 – Bach. Een voorspel
• 1985 – De gezegde. Het leven van Spinoza in honderdzeven scènes. (scenariusz filmowy)
• 1987 – Baron. De wonderbaarlijke Michel Baron, zijn leermeester Molière en de praalzieke zonnekoning (powieść)
• 1987 – De soldaat die terugkwam
• 1987 – De ontsnapping
• 1987 – S. Vestdijk: grootheid en grenzen van een fenomeen
• 1987 – Een god in haar schoot. Scène uit een Romeins mysteriespel
• 1987 – Een levenshouding bekroond
• 1989 – Het hoofd van Haydn
• 1990 – De Première
• 1992 – Sint-Petersburg
• 1994 – Terug uit Irkoetsk
• 1997 – Stins en krite
• 1997 – Fûgel
• 1998 – De bergreis
• 1999 – De wilde vrouwen van Pella (ISBN 90-214-8648-2)
• 2000 – Het geheim van Jeroen Bosch: een essay (ISBN 90-801475-5-9)
• 2000 – Gastvrijheid
• 2001 – Iisgong: gedichten
• 2002 – Ald en nij: Oud en nieuw
• 2003 – Witte nachten
• 2004 – Alles begjint by de dingen / Alles begint bij de dingen
• 2007 – Schetsen voor wandtapijt

Przypisy