Thea von Harbou
Ilustracja
Thea von Harbou (ok. 1928)
Data i miejsce urodzenia

27 grudnia 1888
Tauperlitz

Data i miejsce śmierci

1 lipca 1954
Berlin

Narodowość

niemiecka

Język

niemiecki

Dziedzina sztuki

literatura, film

Ważne dzieła
Metropolis
Fritz Lang i Thea von Harbou, 1923 lub 1924

Thea von Harbou (ur. 27 grudnia 1888 w Tauperlitz, zm. 1 lipca 1954 w Berlinie) – niemiecka pisarka, scenarzystka filmowa i aktorka teatralna.

Życiorys

Urodziła się 27 grudnia 1888 w Tauperlitz (powiat Hof) jako córka właściciela dworu, barona Theodora von Harbou (1848–1913)[1] i jego żony, Clotilde Constance z d. d'Alinge (1857–1938). Jej starszy brat Horst był fotografem i aktorem. Jako dziecko była kształcona w zakonie przez prywatnych nauczycieli. Uczono jej kilku języków, a także gry na fortepianie i skrzypcach. Była bardzo utalentowana i uchodziła za cudowne dziecko. Już we wczesnej młodości podejmowała pierwsze próby literackie i aktorskie. Miało to miejsce w Luisenstift w Niederlößnitz pod Dreznem, gdzie wówczas przebywała. Jako aktorka zadebiutowała w 1906 na deskach Düsseldorfer Schauspielhaus[1]. Jej pierwsza powieść Wenn's Morgen wird, którą napisała w wieku 16 lat, została opublikowana w odcinkach przez „Süddeutsche Zeitung”[2].

Była aktorką teatrów i bywalczynią salonów w Weimarze (1908–1910), Chemnitz (1911–1912) i Akwizgranie (1913–1914). Od 1910 poświęciła się powieściopisarstwu i pisaniu scenariuszy filmowych[1]. W 1914 poślubiła aktora filmowego Rudolfa Kleina-Rogge[2]. W 1917 zamieszkała w Berlinie. Pierwszy scenariusz Die Liebe von Hette Raimond napisała dla Joego Maya[1]. W 1918 rozpoczęła współpracę z Fritzem Langiem, dla którego w latach 1922–1933 pisała scenariusze, głównie na podstawie własnych powieści[1]. Rozwiodła się z mężem, by poślubić Langa[2].

W 1927, wraz z Langiem napisała, na bazie własnej powieści, scenariusz do filmu sci-fi Metropolis prezentującego dystopijną wizję miasta przyszłości. W 2001 film został wpisany na listę UNESCO „Pamięć Świata”[3].

W 1929, na podstawie własnej powieści, napisała scenariusz do filmu Kobieta na Księżycu (Frau im Mond) – obraz ten po raz pierwszy w historii kina przedstawiał podróż człowieka rakietą i jest również często cytowany jako pierwszy pokazujący „odliczanie do zera” przed startem rakiety[4].

Pracowała również dla Carla Theodora Dreyera, Friedricha Murnaua i Arthura von Gerlacha[1]. Sama wyreżyserowała dwa filmy: Elisabeth und der Narr i Hanneles Himmelfahrt. Oba weszły na ekrany w 1934.

Po dojściu do władzy nazistów pozostała w Niemczech, chociaż Fritz Lang udał się na emigrację[2]. Wstąpiła do NSDAP[5] i pracowała jako autorka scenariuszy, współpracując m.in. z Wolfgangiem Liebeneinerem i Veitem Harlanem[5]. W 1945 – od czerwca do października – była uwięziona w Staumühle, brytyjskim obozie jenieckim. Po zwolnieniu z obozu pracowała przez ponad rok przy odgruzowaniu jako Trümmerfrau. Zmarła 1 lipca 1954 w Berlinie[1].

Wybrana twórczość

Powieści

  • Wenn's Morgen wird, 1905
  • Der unsterbliche Acker, 1915
  • Die Flucht der Beate Hoyermann, 1916
  • Das indische Grabmal, 1917 – wyd. pol. Indyjski grobowiec, nakładem B. Rudzkiego, Warszawa 1923
  • Adrian Drost und sein Land, 1918
  • Das Haus ohne Türen und Fenster, 1920
  • Das Nibelungenbuch, 1921
  • Metropolis, 1926 – wyd. pol. Towarzystwo Wydawnicze „Rój”, 1927[6]
  • Spione, 1926
  • Die Frau im Mond, 1929
  • Du bist unmöglich, Jo, 1931
  • Aufblühender Lotos, 1941
  • Gartenstraße 64, 1952

Scenariusze

  • Die Liebe von Hette Raimond, 1917
  • Die Legende von der heiligen Simplicia, 1920
  • Das indische Grabmal, 1921
  • Metropolis, 1926
  • Kobieta na Księżycu (Die Frau im Mond), 1929
  • Das Nibelungenbuch, 1934

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 6 7 Rolf Burgmer: Harbou, Thea Gabriele von. W: Neue Deutsche Biographie. T. 7. 1966, s. 645-646. [dostęp 2014-07-20]. (niem.).
  2. 1 2 3 4 Hans-Michael Bock, Tim Bergfelder: The Concise Cinegraph: An Encyclopedia of German Cinema. Berghahn Books, s. 181. ISBN 978-0-85745-565-9. [dostęp 2014-07-20]. (ang.).
  3. ↑ Metropolis – Sicherungsstück Nr. 1: Negative of the restored and reconstructed version 2001. unesco.org. [dostęp 2013-11-17]. (ang.).
  4. ↑ Der Spiegel, Filmklassiker Deutsche Mondlandung 1929 [online] (niem.).
  5. 1 2 Robert C. Reimer, Carol J. Reimer: The A to Z of German Cinema. Rowman & Littlefield, 2010, s. 310–311. ISBN 978-0-8108-7611-8. [dostęp 2014-07-20].
  6. ↑ Thea von Harbou

Bibliografia

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.