Thamshavnbanen

Dane podstawowe
Długość	22 km
Rozstaw szyn	1000 mm
Sieć trakcyjna	6600 V, 25 Hz
Prędkość maksymalna	60 km/h
Historia
Lata budowy	1906-1910
Rok otwarcia	1908
Rok zawieszenia ruchu	1974

Thamshavnbanen – wąskotorowa zelektryfikowana linia kolejowa w Norwegii w okręgu Trøndelag, w gminach Orkland i Meldal. Powstała w 1908 roku w celu transportu rud z kopalni w Løkken Verk do huty i portu w Thamshamn. Obecnie eksploatowana jako linia muzealna.

Thamshavnbanen była pierwszą zelektryfikowaną linią kolejową w Norwegii, a także jest najstarszą czynną linią kolejową zasilaną prądem przemiennym^[1]. Jest również jedyną w Norwegii linią o rozstawie szyn 1000 mm^[2].

Historia

Pomysł budowy linii kolejowej wyszedł od norweskiego przedsiębiorcy Christiana Thamsa, który był właścicielem kopalni miedzi i cynku w Løkken Verk. Wymienił on ręczne pompy wody na elektryczne. W tym celu trzeba było doprowadzić do kopalni prąd elektryczny, co z kolei umożliwiło budowę zelektryfikowanej linii kolejowej^[3].

Prace zostały rozpoczęte w 1906 roku, a w 1908 uruchomiono odcinek pomiędzy Orkanger a Svorkmo. W otwarciu linii uczestniczył król Norwegii, Haakon VII. W 1910 roku oddano do użytku brakujący odcinek ze Svorkmo do Løkken^[3]. Odbyła się wówczas ponowna inauguracja linii, której przewodniczył premier Wollert Konow^[2]. Od samego początku linia oprócz rud transportowała również pasażerów^[1].

Podczas II wojny światowej linia była eksploatowana przez niemieckich okupantów. Z tego powodu norweski ruch oporu (a dokładnie Kompania Lingego) przeprowadził na niej cztery akcje sabotażowe.^[4]. Akcje te były wycelowane głównie w tabor kolejowy, który był trudny do zastąpienia ze względu na nietypowy rozstaw. W efekcie Niemcy przebudowali linię na normalnotorową, dodając trzecią szynę. Przebudowa została ukończona w maju 1945 roku, w związku z czym dodatkowa szyna nigdy nie była wykorzystana i została usunięta niedługo po wojnie^[5].

W 1963 roku wstrzymano ruch pasażerski na linii^[3]. W 1974 zaprzestano również transportu rudy z kopalni^[1]. Od roku 1983 działa ona jako linia muzealna^[1], początkowo jedynie na odcinku Løkken – Svorkmo. W 1986 przedłużono ją do Solbusøy, 1990 do Fannrem, a w 2001 do Bårdshaug, który jest obecnie północnym końcem linii^[6].

W 1993 roku rozebrano odcinek pomiędzy Orkanger a Thamshamn^[5].

Charakterystyka

Thamshavnbanen jest linią o rozstawie szyn 1000 mm^[6]. Zasilana jest prądem przemiennym o napięciu 6600 V i częstotliwości 25 Hz^[7]. Długość linii wynosiła na pełnej długości 25,2 km przy różnicy wysokości 160,7 m^[7]. Obecnie eksploatowany odcinek ma 22 km^[1]. Prędkość maksymalna wynosiła oryginalnie 60 km/h^[7].

Linia biegnie wzdłuż doliny Orkli. W Svorkmo konieczna była zmiana biegu jej dopływu, Svorki, by poprowadzić linię^[2]. Pomiędzy Svorkmo a Thamshamn nasypy i inne konstrukcje są przygotowane pod normalny rozstaw szyn. Początkowo planowano bowiem poprowadzenie tędy odcinka linii Dovrebanen. Ostatecznie jednak Storting zadecydował o przeprowadzeniu tej linii dolinami rzek Sokny i Gauli^[2].

Stacje kolejowe

Początkowo na Thamshavnbanen funkcjonowało osiem stacji i przystanków kolejowych^[8]. Obecnie, na potrzeby obsługi linii muzealnej, funkcjonują cztery z nich^[1].

	Nazwa	Lokalizacja	Czynna obecnie?
	Thamshavn	Thamshamn	nie
	Orkanger	Orkanger	nie
	Bårdshaug	Orkanger	tak
	Follo	Follo	nie
	Fannrem	Fannrem	tak
	Solbusøy		nie
	Svorkmo	Svorkmo	tak
	Løkken	Løkken Verk	tak

Galeria

• 
  Wagon motorowy na stacji w Orkanger
• 
  Lokomotywa nr 3 (Ohma Electra), służąca na linii od początku do lat 50. Obecnie wystawiona przed budynkiem Norweskiego Uniwersytetu Naukowo-Technicznego
• 
  Lokomotywa i wagon w 2004 roku
• 
  Pociąg wjeżdżający do tunelu Klingliene na linii

Przypisy