Teren kanoniczny – pojęcie funkcjonujące we współczesnej eklezjologii prawosławnej, przede wszystkim w pracach autorów związanych z Rosyjskim Kościołem Prawosławnym oznaczające terytoria lub grupy etniczne, które niezależnie od swojej sytuacji politycznej powinny przynależeć poszczególnym Kościołom autokefalicznym. Pojęcie terenu kanonicznego stoi w opozycji do terytorium kanonicznego, który oznacza jedynie aktualną przynależność jurysdykcyjną danego obszaru[1].

Teoria terenu kanonicznego powstała po upadku ZSRR, w związku ze zmianą sytuacji politycznej Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Za jej twórcę uważa się metropolitę petersburskiego i ładoskiego Jana (Snyczowa). Sformułował on teorię, według której istnieje obszar, który z powodów kulturalnych, historycznych i językowych w sposób trwały jest związany z Patriarchatem Moskiewskim[2]. W statucie Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego przyjętym przez Sobór Biskupów w 2000 roku obszar ten został zdefiniowany jako terytorium następujących krajów: Rosja, Ukraina, Białoruś, Litwa, Łotwa, Estonia, Mołdawia, Azerbejdżan, Kazachstan, Kirgistan, Tadżykistan, Turkmenistan i Uzbekistan[3]. Koncepcja terenu kanonicznego zakłada więc niemożność tworzenia na wymienionych terenach nowych Kościołów autokefalicznych. W tekstach niektórych teologów rosyjskich (np. patriarchy Cyryla) pojęcie to jest rozciągane również na obszary, które podlegały Patriarchatowi Moskiewskiemu w przeszłości[3].

Na mniejszą skalę teorią terenu kanonicznego posługuje się Patriarchat Konstantynopolitański[4], Serbski Kościół Prawosławny oraz Grecki Kościół Prawosławny[5].

Pochodną koncepcję kulturowego terenu kanonicznego przedstawił metropolita Hilarion (Alfiejew), według którego istnieją narody tradycyjnie prawosławne, co uprawnia do traktowania zamieszkanych przez nie terenów jako automatycznych jurysdykcji odpowiednich Kościołów lokalnych[6].

Teoria terenu kanonicznego jest przedmiotem krytyki polskiego teologa prawosławnego Marka Ławreszuka, który uważa ją za zagrożenie dla tradycyjnych zasad współpracy prawosławnych Kościołów autokefalicznych, czy wręcz narzędzie imperializmu eklezjalnego[7].

Przypisy

  1. ↑ M. Ławreszuk, Prawosławie..., ss.91-92
  2. ↑ M. Ławreszuk, Prawosławie..., s.93
  3. 1 2 M. Ławreszuk, Prawosławie..., s.94
  4. ↑ M. Ławreszuk, Prawosławie..., s.97
  5. ↑ M. Ławreszuk, Prawosławie..., s.101
  6. ↑ M. Ławreszuk, Prawosławie..., s.95
  7. ↑ M. Ławreszuk, Prawosławie..., s.99

Bibliografia

  • Ławreszuk M., Prawosławie wobec tendencji nacjonalistycznych i etnofiletystycznych. Studium teologiczno-kanoniczne, Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 2009, ISBN 978-83-7507-045-3
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.