Tercja – interwał prosty między dźwiękami obejmujący zakres trzech stopni skali muzycznej (pozycji na pięciolinii: dwie linie i odstęp lub jedną linię i dwa odstępy) o wielkości 3 lub 4 półtonów. W szeregu zasadniczym naturalnie występują tercja wielka (interwał 4 półtonów) i tercja mała (interwał 3 półtonów). Zastosowanie znaków chromatycznych pozwala zmienić jej rozmiar.

Rodzaje

Nazwa Opis Przykład
Tercja wielka
Posłuchaj:
ⓘmelodycznie
ⓘharmonicznie		 Tercja o rozmiarze czterech półtonów. Występuje naturalnie w szeregu zasadniczym (c-e, f-a, g-h). Jest konsonansem niedoskonałym. W przewrocie otrzymuje się sekstę małą. Oznaczenie: 3w. Tercja wielka
Tercja mała
Posłuchaj:
ⓘmelodycznie
ⓘharmonicznie		 Tercja o rozmiarze trzech półtonów. Występuje naturalnie w szeregu zasadniczym (d-f, e-g, a-c¹, h-d¹). Jest konsonansem niedoskonałym. W przewrocie otrzymuje się sekstę wielką. Oznaczenie: 3m. Tercja mała

Interwały pochodne

Tercja cztery razy zmniejszona Tercja trzy razy zmniejszona Tercja dwa razy zmniejszona Tercja zmniejszona Tercja zwiększona Tercja dwa razy zwiększona Tercja trzy razy zwiększona Tercja cztery razy zwiększona
[1] [A] 3>>>>
(3>>>)
[2] 1
[3] 6<<<<
[4] 2>
[5] Hisis-deses
[1] 3>>>
[2] 0
[3] 6<<<
[4] 1
[5] His-deses
[1] 3>>
[2] 1
[3] 6<<
[4] 2>
[5] H-deses
[1] 3>
[2] 2
[3] 6<
[4] 2
[5] H-des
[1] 3<
[2] 5
[3] 6>>
[4] 4
[5] c-eis
[1] 3<<
[2] 6
[3] 6>>>
[4] [B] tryton
[5] c-eisis
[1] 3<<<
[2] 7
[3] 6>>>>
[4] 5
[5] ces-eisis
[1] 3<<<<
[2] 8
[3] 6>>>>>
[4] 6>
[5] ceses-eisis

Objaśnienia do tabeli:
[1] – oznaczenie interwału
[2] – rozmiar interwału w półtonach
[3] – przewrót interwału
[4] – najprostszy interwał o takim samym brzmieniu
[5] – przykład
[A] – te interwały istnieją teoretycznie jako przewroty innych interwałów, w praktyce są one określane w sposób podany w nawiasie
[B] – tryton to (sprowadzając do najprostszego interwału) kwarta zwiększona lub kwinta zmniejszona

Inne

W harmonii średniowiecznej interwał tercji (i jej przewrót – seksta) zaliczany był do dysonansów. Teoretycy XIII-wieczni zaczęli zaliczać tercję do konsonansów, ale w odróżnieniu od pozostałych nadając im nazwę konsonanse niedoskonałe.

Tercja jest odległością najczęściej wykorzystywaną w równoległym śpiewie dwugłosowym z racji tego, że spośród wszystkich interwałów najlepiej brzmi i jest najłatwiejsza do utrzymania intonacyjnego. Budowana jest w gamowłaściwych tercjach jako głos drugi od prymy w dół (muzyka góralska, muzyka ludowa niemiecka, słowacka); rzadziej jako głos drugi od prymy w górę.

Zobacz też

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.