Teodor Karol Szydłowski

generał brygady
Pełne imię i nazwisko	Teodor Karol Leon Szydłowski
Data i miejsce urodzenia	1793 Warszawa
Data i miejsce śmierci	8 stycznia 1863 Patrykozy
Przebieg służby
Lata służby	1809–1831
Siły zbrojne	Armia Księstwa Warszawskiego, Wojsko Polskie Królestwa Kongresowego
Jednostki	2 Pułk Piechoty, 13 Pułk Huzarów
Główne wojny i bitwy	bitwa pod Lipskiem, powstanie listopadowe
Odznaczenia

Herb Lubicz.

Teodor Karol Leon Szydłowski herbu Lubicz (ur. 1793 w Warszawie, zm. 8 stycznia 1863 w Patrykozach) – generał brygady powstania listopadowego^[1]. Żołnierz armii Księstwa Warszawskiego, adiutant księcia Józefa Poniatowskiego (1813) później oficer i wreszcie generał w wojsku polskim za czasów kongresowego Królestwa Polskiego. Szef sztabu przybocznego Naczelnego Wodza Skrzyneckiego^[2].

Mianowany do stopnia generała brygady w powstaniu listopadowym.

Życiorys

Urodził się w 1793 roku w Warszawie jako syn Adama Jakuba, starosty mielnickiego i Wiktorii z d. Kuczyńskiej^[3]. W wieku 16 lat wstąpił do armii jako kadet 2 Pułku Piechoty Księstwa Warszawskiego, a następnie trafił do 13 Pułku Huzarów. 1 lutego 1813 został mianowany adiutantem ks. Józefa Poniatowskiego, z którym walczył w bitwie pod Lipskiem^[3]. Został wtedy przeszyty kulą na wylot. Jego rana była na tyle poważna, że kazał swojemu kuzynowi, Ludwikowi Kickiemu, go zabić. Ten jednak tego nie uczynił, a Teodora przeniesiono do szpitala w Dreźnie, gdzie doszedł do zdrowia. Pamiętniki z bitwy opisują go jako jednego z dwóch ostatnich adiutantów, którzy byli przy nim w ostatnich chwilach życia^[3].

Do wojska powrócił pod koniec marca 1815 roku i został skierowany do szwadronu instrukcyjnego strzelców konnych w stopniu kapitana, lecz z powodu rany postrzałowej spod Lipska podał się do dymisji^[3]. Został odznaczony Krzyżem Złotym Orderu Virtutti Militari^[3]. Powrócił do swojego domu w departamencie siedleckim. Po śmierci ojca w 1820 roku odziedziczył Hruszniew (dziś w pow. łosickim) i dobra w Repkach z przyległościami (dziś w pow. sokołowskim), gdzie przeprowadził melioracje gruntów, podnosząc ich wartość. 1 lutego 1827 rodzeństwo Szydłowskich dokonało podziału spadku. Teodor przejął folwark Repki z dworem, a Kupientyn z dworem oraz folwarki: Karskie, Liszki i Sawice przeszły na wyłączną własność młodszego brata Edwarda^[3]. 22 lutego dokonano kolejnego podziału: Hruszniew matka zapisała córce Ewie, a tydzień później Teodor dokonał wymiany dóbr w Repkach w zamian za jej nowo odziedziczone dobra. Po podziale pozostał mu spory majątek w Hruszniewie oraz pewne sumy pieniędzy, które zainwestował w zakup (od spadkobierców Antoniego Łopuskiego) dóbr w Patrykozach. Do transakcji doszło 8 kwietnia 1827 w kancelarii rejenta Antoniego Złotkowskiego w Łosicach^[3].

Pod koniec listopada 1830 przybył do Warszawy. Stało się tak za przyczyną ciężkiej choroby jego ciotecznego brata – Walentego Sobolewskiego, wówczas prezesa Rady Administracyjnej^[3]. Będąc u kuzyna dowiedział się o wydarzeniach nocy listopadowej i razem z Ludwikiem Kickim, po 15 latach spędzonych poza wojskiem, przystąpił do powstania. Skierowano ich od razu do sztabu Naczelnego Wodza. Teodor adiutanturę pełnił już u boku gen. Józefa Chłopickiego, potem u gen. Michała Gedeona Radziwiłła i w końcu przy gen. Janie Skrzyneckim. W styczniu 1831, z racji swej funkcji, major Szydłowski awansowany został do stopnia podpułkownika^[3]. Był jednym z bohaterów zwycięskiej bitwy pod Dębem Wielkim i z bitwy tej, 5 kwietnia w Siennicy, złożył raport Skrzyneckiemu. 9 kwietnia 1831 awansowany na pułkownika, został szefem sztabu Naczelnego Wodza^[3]. Po klęsce ostrołęckiej powrócił ze Skrzyneckim do Warszawy, gdzie otrzymał rozkaz o aresztowaniu gen. Jana Krukowieckiego. 15 lipca objął dowództwo nad 2. Brygadą w 1. Dywizji Jazdy, a 28 lipca otrzymał awans na stopień generała brygady^[3]. Zdążył wziąć także udział we wrześniowej obronie stolicy. Po kapitulacji stolicy, 12 września 1831 podał się do dymisji i kilka dni później złożył przysięgę wierności carowi Mikołajowi I, dzięki czemu mógł pozostać w kraju^[3].

Po upadku powstania powrócił do Patrykoz, gdzie w 1832 rozpoczął budowę nowego pałacu^[3]. Rozciągnął opiekę nad kościołami w Górkach, Kożuchówku i cerkwią unicką w Chłopkowie, wspomagał też bezzwrotnymi pożyczkami swych kuzynów z Werbkowic (dziś powiat hrubieszowski). Pod koniec swego życia był też właścicielem Zagórzan, wsi leżącej wówczas w południowej części guberni radomskiej. Pałac w Patrykozach, wraz z całym założeniem, ukończono ok. 1843 roku^[3].

Wszystkie źródła podają zgodnie, że był typem samotnika, który nie założył własnej rodziny^[3]. Pod koniec życia niemal cały swój majątek zapisał testamentem kuzynowi Antoniemu Józefowi Szydłowskiemu z Werbkowic, w tym Patrykozy i Hruszniew. Zmarł w czwartek, 8 stycznia 1863 roku w swym pałacu^[3]. Jego ciało spoczęło w kościele w Górkach. Do dziś znajduje się tam, wystawione staraniem Antoniego Szydłowskiego, marmurowe epitafium. Jego śmierć nastąpiła dokładnie dwa tygodnie przed ogłoszeniem Manifestu Tymczasowego Rządu Narodowego, który uznany został za początek powstania styczniowego^[3].

Przypisy

Bibliografia

• Adam Świątek: Szydłowski Teodor Karol Leon. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 49. Warszawa – Kraków: Instytut Historii PAN im. Tadeusza Manteuffla, 2014, s. 623–625. ISBN 978-83-63352-26-4.
• Marek Tarczyński, Generalicja powstania listopadowego wyd. M.O.N. 1980 ISBN 83-11-06343-5

Linki zewnętrzne

• Teodor Karol Szydłowski na stronie Sejmu Wielkiego.