Tadeusz Mieczysław Sokołowski
Imię i nazwisko urodzenia

Gedeon Mieczysław Sokołowski

Data i miejsce urodzenia

28 października 1887
Worobin, pow. rówieński

Data i miejsce śmierci

21 stycznia 1965
Szczecin

Miejsce spoczynku

cmentarz Centralny w Szczecinie

Zawód, zajęcie

lekarz-chirurg, naukowiec i nauczyciel akademicki

Miejsce zamieszkania

m.in. Łódź, Kraków, Warszawa, Toruń, Szczecin

Narodowość

polska

Tytuł naukowy

profesor

Alma Mater

Uniwersytet Jagielloński

Uczelnia

Uniwersytet Edynburski,
Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie

Małżeństwo

Karolina z Kwiatkiewiczów (10 kwietnia 1920)

Dzieci

Anna Maria (ur. 1921) – lekarz psychiatra
Krystyna Maria (ur. 1934) – lekarz medycyny

Tadeusz Mieczysław Sokołowski
„Marcin”
Ilustracja
płk Tadeusz Sokołowski
pułkownik lekarz pułkownik lekarz
Data i miejsce urodzenia

26 października 1887
Worobin

Data śmierci

21 stycznia 1965

Przebieg służby
Lata służby

1914–1946

Siły zbrojne

Armia Austro-Węgier
Wojsko Polskie II RP Wojsko Polskie
Polskie Siły Zbrojne

Formacja

Legiony Polskie (1914–1918) Legiony Polskie

Jednostki

Dywizja Ochotnicza

Stanowiska

szef sanitarny dywizji

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
kampania wrześniowa
kampania francuska 1940
bitwa o Monte Cassino

Odznaczenia
Order Sztandaru Pracy II klasy Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari Krzyż Niepodległości Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941, dwukrotnie) Złoty Krzyż Zasługi (II RP, nadany dwukrotnie) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Krzyż Pamiątkowy Monte Cassino Medal Brązowy za Długoletnią Służbę Komandor Orderu Korony Włoch

Tadeusz Mieczysław Sokołowski (do 1914 r. Gedeon Mieczysław), ps. „Marcin” (ur. 28 października 1887 w Worobinie w pow. rówieńskim, zm. 21 stycznia 1965 w Szczecinie) – polski lekarz chirurg, pułkownik lekarz Wojska Polskiego; uczestnik m.in. walk I Brygady Legionów Polskich, wojny polsko-bolszewickiej, kampanii wrześniowej, kampanii włoskiej 2 Korpusu, jeden z założycieli i profesor Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie, jeden z pionierów transfuzjologii w Polsce i specjalista w dziedzinie traumatologii i chirurgii ręki[1][2][3][4].

Życiorys

Dzieciństwo i młodość

Tadeusz Sokołowski był synem Jana i Marii ze Skupieńskich. Ojciec pracował w administracji majątku Broelów-Platerów[uwaga 1][5]. Od 1896 roku rodzina mieszkała w Łodzi. Tadeusz Sokołowski uczęszczał do rządowego gimnazjum filologicznego i uczył się na tajnych kompletach. Nie został dopuszczony do matury w 1905 roku z powodu udziału w strajku szkolnym. Uczestniczył w kursach zorganizowanych w Krakowie dla uczniów relegowanych ze szkół w Królestwie Kongresowym, jednak zostały one przerwane (demonstracja solidarności z młodzieżą, która była zmuszona pozostać w Królestwie). Wyjechał do Szwajcarii. Podjął studia przyrodnicze na Uniwersytecie we Fryburgu, które jednak również wkrótce przerwał, aby włączyć się do działań rewolucyjnych w Łodzi (1906) – działał pod pseudonimem „Marcin” w PPS Lewica[1][2].

W 1907 roku przeniósł się do Krakowa, gdzie zdał maturę w Gimnazjum św. Jacka i studiował na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego. Nauczycielami Sokołowskiego byli, m.in.[1]: Tadeusz Browicz, Napoleon Cybulski, Emil Godlewski, Kazimierz Kostanecki, Antoni Rosner[uwaga 2][6][7]. Dyplom lekarza otrzymał 7 lipca 1913 roku, po czym odbył staż w klinice chirurgicznej Bronisława Kadera i w Szpitalu św. Łazarza[1][2].

I wojna światowa

W czasie I wojny światowej uczestniczył jako lekarz Legionów Polskich w walkach na frontach w Królestwie Polskim i w Galicji. Był lekarzem batalionowym w I Brygadzie, a od marca do sierpnia 1915 roku – lekarzem w szpitalu zakaźnym (epidemicznym) w Wadowicach. Jego niesubordynacja w sprawie szczepień na dur brzuszny spowodowała przeniesienie do Kamieńska pod Piotrkowem, gdzie pracował w Domu dla Rekonwalescentów. Wrócił na front i uczestniczył w kampanii na Wołyniu. 29 września 1914 roku został awansowany na podporucznika lekarza, a 15 grudnia 1915 roku na porucznika lekarza[8].

17 lipca 1917 roku, po kryzysie przysięgowym, został zwolniony z wojska. Rozpoczął pracę na oddziale chirurgicznym Szpitala Dziecięcego im. Anny Marii (później Szpital im. Janusza Korczaka[9]) w Łodzi. W roku 1918 ochotniczo brał udział w zwalczaniu epidemii tyfusu plamistego[1][2].

Dwudziestolecie międzywojenne

W okresie dwudziestolecia międzywojennego był początkowo uczestnikiem wojny polsko-bolszewickiej na Froncie Litewsko-Białoruskim, a następnie pracował w szpitalach w Toruniu i Warszawie[1]. W wojnie polsko-bolszewickiej uczestniczył w latach 1919–1920 jako[1]: lekarz 3 pułku piechoty Legionów, w stopniu kapitana, komendant szpitala w Mińsku i ordynator oddziału chirurgicznego, szef sanitarny Dywizji Ochotniczej, w stopniu podpułkownika. W czasie wyprawy na Litwę (zob. Litwa Środkowa) zachorował na dur powrotny i wrócił do Warszawy.

W latach 1921–1923 pełnił służbę w II Klinice Chirurgicznej Zygmunta Radlińskiego w Warszawie[1]. W latach 1923–1934 służył w Szpitalu Okręgowym Nr 8 w Toruniu, gdzie wprowadzał pionierskie techniki przetaczania krwi, utworzył też pierwszą w Polsce Wojewódzką Stację Urazową przy Szpitalu Diakonisek (później włączonym do Specjalistycznego Szpitala Miejskiego). Specjalizował się w zakresie traumatologii, wyjeżdżając do Anglii i Francji. 1 stycznia 1928 roku awansował na pułkownika ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928 roku i 6. lokatą w korpusie oficerów sanitarnym, w grupie lekarzy[10].

W latach 1934–1939 w Szpitalu Okręgowym Nr 1 w Warszawie, a później w zorganizowanym przez siebie Instytucie Chirurgii Urazowej, z ambulatorium urazowym i pracownią rentgenologiczną, przy ul. 6 Sierpnia (później ul. Nowowiejska)[1]. W warszawskim Instytucie Chirurgii Urazowej zorganizował m.in. pierwszy w Polsce oddział neurochirurgiczny, pierwszą stację konserwacji krwi do transfuzji, systematyczne kursy traumatologii dla wojskowych lekarzy rezerwy oraz pierwsze w Polsce kursy podyplomowe dla lekarzy cywilnych. W Instytucie próbował ratować życie Walerego Sławka, po jego samobójczym zamachu (2 kwietnia 1939)[1][2].

II wojna światowa

Podczas kampanii wrześniowej był lekarzem szpitala polowego (nr 201). Wraz ze szpitalem dostał się do obozu internowanych w Rumunii, a stamtąd – do Francji, gdzie został ordynatorem „Centre de chirurgie osseuse” w Créteil (centrum chirurgii kostnej na przedmieściu Paryża). Po rozpoczęciu Bitwy o Francję (czerwiec 1940) kierował oddziałem chirurgicznym w Dieuze w Alzacji (szpital wojenny I i II Dywizji Polskiej). Po klęsce Francji znalazł się w szpitalu wojennym w Edynburgu; w latach 1941–1942 wykładał też chirurgię na Polskim Wydziale Lekarskim na Uniwersytecie w Edynburgu (który współtworzył). Opuścił tę uczelnię z powodu nieporozumień z rektorem, Antonim Juraszem.

W 1942 roku odbył staż w zakresie torakochirurgii m.in. w londyńskim Royal Brompton Hospital, a następnie pełnił służbę w szpitalach wojennych utworzonego w Iraku II Korpusu Armii Polskiej w[1]: Kanaquin w Iraku, El Kantar nad Kanałem Sueskim, Casamassima w regionie Puglia, koło Bari. Leczył tam nie tylko rannych polskich żołnierzy, ale również miejscową ludność[1][2][11]. W roku 1946 wojsko polskie zostało przeniesione do Anglii. W latach 1946–1948 Sokołowski kierował oddziałem chirurgii i oddziałem ginekologiczno-położniczym w szpitalu w Diddington, a równocześnie zapoznawał się z organizacją studiów przyrodniczych w University of Cambridge.

Okres powojenny

W 1948 roku wrócił do Polski, gdzie włączył się do organizacji Akademii Lekarskiej w Szczecinie (od 1950 – Pomorska Akademia Medyczna, od 2010 – Pomorski Uniwersytet Medyczny). Był kierownikiem Katedry i Kliniki Chirurgicznej; w 1955 roku uruchomił w I Klinice Chirurgii specjalizację z anestezjologii[1][12]. Został profesorem nadzwyczajnym w 1949 roku i profesorem zwyczajnym w roku 1957. Był promotorem 9. prac doktorskich i opiekunem 37. lekarzy-chirurgów starających się o specjalizacje I i II stopnia. Pełnił funkcję konsultanta wojewódzkiego w zakresie chirurgii i operował we wszystkich szpitalach województwa. Systematycznie konsultował pacjentów Przychodni Specjalistycznej Chorób Ręki, którą zorganizował po przyjeździe do Szczecina. Funkcję konsultanta pełnił również po odejściu na emeryturę w 1961 roku[uwaga 3][1][2][12]. Zmarł 21 stycznia 1965 roku w Szczecinie. Pochowany na cmentarzu Centralnym w Szczecinie.

Pułkownik Sokołowski 10 kwietnia 1920 zawarł związek małżeński Karoliną z Kwiatkiewiczów. W następnym roku przyszła na świat córka Anna Maria – lekarz psychiatra, a w 1934 roku córka Krystyna Maria, która także została lekarzem medycyny.

Publikacje (wybór)

Tadeusz Sokołowski jest autorem 154 publikacji z dziedziny chirurgii (zwłaszcza traumatologii)[3]. Ich tematyka jest ilustrowana przykładami[1][3]:

  • wystąpienia na Międzynarodowych Kongresach Transfuzjologii w Rzymie (1935) i Paryżu (1937); Sokołowski współpracował w tej dziedzinie z Ludwikiem Hirszfeldem,
  • Chirurgia wojenna. Podręcznik (1931),
  • Leczenie powikłanych złamań kości (1939),
  • Badania doświadczalne nad skutecznością oraz istotą wyjaławiania materiału opatrunkowego za pomocą pary (1939);
    fragment rozprawy habilitacyjnej (nie zakończonej z powodu wojny),
  • Przetaczanie krwi (Palestyna, 1943),
  • Leczenie ran kostno-stawowych kończyn w warunkach wojennych (Jerozolima, 1943),
  • Chirurgia, 3-tomowy podręcznik M. Saegressera, tłum. z niem. (1951–1953),
  • Elementy dynamiczne kończyn człowieka, monografia (1950, 1962),
  • Zasady leczenia złamań i urazów kończyn, monografia (1954),
  • Operacje chirurgiczne w leczeniu złamań i urazów kończyn (1956),
  • Polsko-łacińskie mianownictwo chirurgii operacyjnej (1962, 1964),
  • Zarys anatomii chirurgicznej (1964).

Rozległość zainteresowań Sokołowskiego jest ilustrowana tematyką publikacji mniej specjalistycznych, m.in.[1]:

  • Lecznictwo chirurgiczne w wojskach powstańczych 1863–64 (Lekarz wojskowy, t. 25; 1935, nr 7),
  • Niezwykłe dzieje głuchociemnej Heleny Keller jako przykład kompensacji utraconej czynności narządów zmysłowych (Roczniki PAM, t. 6, 1970),
  • Ewolucja ręki (Polski Tygodnik Lekarski, 1950, nr 7),
  • Sposób prowadzenia dyskusji na zebraniach naukowych (tamże, 1959, nr 50),
  • Na co umarł Adam Mickiewicz (Problemy, 1959, nr 9).

Członkostwo w stowarzyszeniach i radach naukowych

Tadeusz Sokołowski był członkiem[1]:

  • Towarzystwa Chirurgów Polskich (członek honorowy, założyciel i wieloletni przewodniczący Oddziału Szczecińskiego),
  • Polskiego Towarzystwa Lekarskiego,
  • Szczecińskiego Towarzystwa Naukowego,
  • Royal Society of Medicine w Londynie.

Był również członkiem komitetów redakcyjnych czasopism oraz komitetów organizacyjnych konferencji specjalistycznych, np.[1]:

  • w 1936 roku współtworzył miesięcznik „Chirurg Polski”, który redagował do roku 1939 (ukazało się 35 zeszytów),
  • w 1945 roku zorganizował Zjazd Polskich Lekarzy Wojskowych w Bolonii (publ. Bari, 1946),
  • od 1949 roku był naczelnym redaktorem „Roczników PAM”[3].

Ordery i odznaczenia[1][3][4]

Wyróżnienia i upamiętnienie

Pułkownik Sokołowski posiadał honorowe obywatelstwo Włoch.

Imię prof. Tadeusza Sokołowskiego nadano[19][uwaga 4]:

W roku 2000 Tadeusz Sokołowski znalazł się na liście „Szczecinianie stulecia”[4].

Zobacz też

Uwagi

  1. ↑ Ród Platerów, który nosi nazwę hrabiów Platerów de Broel od pierwszego swego majątku Bröel w Westfalii, osiadł m.in. w Polsce w XIII w., a w XVII w. w linii polsko-inflanckiej wyodrębniła się gałąź wołyńska (zob. zob. [krzemieniewo.net])
  2. ↑ Na początku XX w. w UJ pracował prof. Aleksander Rosner (1867–1930), ginekolog i położnik. Wymieniony w PSB jako nauczyciel Sokołowskiego prof. Antoni Rosner (dermatolog) zmarł w 1896 roku [zob. www.uj.edu.pl].
  3. ↑ Data przejścia na emeryturę została zamieszczona w oparciu o informacje PSB; na stronie internetowej Państwowego Szpitala Klinicznego nr 1 podano rok 1959.
  4. ↑ Według Encyklopedii Szczecina imię prof. T. Sokołowskiego nosi też ulica w Zdunowie, przy której mieści się Wojskowy Szpital Ftyzjo-Pulmonologiczny jego imienia. W rzeczywistości Szpital i ulica w Zdunowie noszą imię prof. Alfreda Sokołowskiego. Tadeusz Sokołowski zainicjował utworzenie w tym szpitalu oddziału leczenia gruźlicy kostno-stawowej [zob. wielgowo.eu]
  5. ↑ Informacje z biogramu w PSB nie znajdują potwierdzenia na stronie internetowej szpitala (zob. [szpital.pyrzyce.net.pl])

Przypisy

  1. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Stanisław Tadeusz Sroka: Sokołowski Tadeusz Mieczysław (1887–1965). W: Polski Słownik Biograficzny. T. XL: Radwan–Reguła Tomasz. Kraków: Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN, 1987, s. 199–202.
  2. 1 2 3 4 5 6 7 Halina Lizińczyk: Tadeusz Sokołowski 1887 – 1965. Wielki chirurg, humanista i patriota. W: red. M. Czarniecki: Ku Słońcu 125. Księga z miasta umarłych. Szczecin: on-line: Sedina.pl, Portal miłośników Dawnego Szczecina, 1987 (on-line 10 maja 2006).
  3. 1 2 3 4 5 Praca zbiorowa, red. Tadeusz Białecki: Encyklopedia Szczecina. T. 2. Szczecin: Uniwersytet Szczeciński, Instytut Historii, Zakład Historii Pomorza Zachodniego, 2000, s. 347–348. ISBN 83-7241-089-5. (pol.).
  4. 1 2 3 Witold Brzeziński: Tadeusz Sokołowski (1887–1965). Twórca szczecińskiej szkoły chirurgicznej. W: Szczecinianie stulecia. Wyd. Piątek trzynastego, s. 111–112. OCLC Szczecinianie.
  5. ↑ Leonard Dwornik: Ludwik August Plater (1775–1846). [w:] Historia gminy Krzemieniewo [on-line]. krzemieniewo.net, wrzesień 2010. [dostęp 2012-01-14]. (pol.).
  6. ↑ Prof. Antoni Rosner (1831–1896). [w:] Uniwersytet Jagielloński. Lista pamięci [on-line]. www.uj.edu.pl. [dostęp 2012-01-14]. (pol.).
  7. ↑ Prof. Aleksander Rosner (1867–1930). [w:] Uniwersytet Jagielloński. Lista pamięci [on-line]. www.uj.edu.pl. [dostęp 2012-01-14]. (pol.).
  8. ↑ Lista starszeństwa oficerów Legionów Polskich w dniu oddania Legionów Polskich Wojsku Polskiemu (12 kwietnia 1917), Warszawa 1917, s. 53.
  9. ↑ Szpital im. dr. Janusza Korczaka – dw. szpital Anny Marii. [w:] Łódź, Forum o Łodzi [on-line]. www.mojalodz.fora.pl. [dostęp 2012-01-15]. (pol.).
  10. ↑ Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych Nr 1 z 2 stycznia 1928 roku, s. 2.
  11. ↑ Jacek Rudnicki (zdjęcia Gregor Suchy): Prof. Tadeusz Sokołowski i Polski Szpital Wojenny W Casamassima. [w:] Biuletyn Informacyjny nr 4 (66) s. 27–28 [on-line]. PAM Szczecin, 2009. [dostęp 2012-01-12]. (pol.).
  12. 1 2 3 Historia Szpitala. [w:] Strona internetowa Samodzielnego Publicznego Szpitala Klinicznego Nr 1 w Szczecinie [on-line]. spsk1.szn.pl. [dostęp 2016-03-12]. (pol.).
  13. 1 2 3 4 5 Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 286. [dostęp 2021-10-17].
  14. ↑ M.P. z 1932 r. nr 293, poz. 341 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  15. ↑ M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 95 „za zasługi w służbie wojskowej”.
  16. ↑ Zarządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej. Zezwolenie na przyjęcie i noszenie orderów. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”, s. 1, Nr 1 z 19 marca 1937. Ministerstwo Spraw Wojskowych.
  17. ↑ M.P. z 1928 r. nr 178, poz. 386 „za zasługi na polu wiedzy lekarskiej w wojsku”.
  18. ↑ M.P. z 1939 r. nr 57, poz. 100 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
  19. ↑ Szpital w Zdunowie. [w:] Wielgowo, Zdunowo i Sławociesze – Nieoficjalna strona osiedli [on-line]. wielgowo.eu. [dostęp 2012-01-15].
  20. ↑ Szpital Powiatowy w Pyrzycach, ul. Jana Pawła II. [w:] Strona internetowa [on-line]. szpital.pyrzyce.net.pl, 2009–2012. [dostęp 2012-01-15].
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.