TVP1

Rozpoczęcie nadawania	25 października 1922
Format obrazu	16:9 576i (SDTV) 16:9 1080i (HDTV) (od 1 czerwca 2013 roku)
Właściciel	Telewizja Polska
Systemy emisji sygnału	Dawniej: SECAM Obecnie: PAL (tylko kablowo), DVB-T2, DVB-C, DVB-S2, DVB-T, Internet
Kraj nadawania	Polska
Język	polski
Siedziba	ul. J. P. Woronicza 17 00-999 Warszawa
Udziały w rynku	10,7% (4+) 6,75% (16-49) (styczeń 2021)[1]
Poprzednia nazwa	Skrótowce: TVP (1952–1970) TP1 (1976–1992)
Strona internetowa

Program Pierwszy Telewizji Polskiej (TVP1^{[uwaga 1]}, potocznie Jedynka) – pierwszy kanał Telewizji Polskiej, polska publiczna stacja telewizyjna i zarazem najstarsza ogólnopolska stacja telewizyjna, która nadawanie rozpoczęła 25 października 1952 roku.

Program Pierwszy nadawany jest w jakości HD w ramach niekodowanego (bezpłatnego w odbiorze) ogólnopolskiego trzeciego multipleksu naziemnej telewizji cyfrowej (MUX 3). Dostępny jest również we wszystkich sieciach kablowych i na satelitarnych platformach cyfrowych w związku z tzw. zasadą must carry, czyli zapisanym w ustawie o radiofonii i telewizji obowiązkiem oferowania przez każdego operatora telewizyjnego siedmiu kanałów telewizyjnych (TVP1, TVP2 i TVP3 oraz cztery kanały komercyjne – TVN, Polsat, TV4 i TV Puls)^[2]. TVP1 można oglądać za darmo także w Internecie za pośrednictwem takich serwisów jak TVP VOD i TVP GO.

Kalendarium

• 25 października 1952 o godz. 19:00 – Doświadczalna Stacja Telewizyjna Instytutu Łączności wyemitowała pierwszy program telewizyjny. Do końca tego roku nadano w sumie cztery półgodzinne programy. Ten moment uważa się za narodziny TVP1 oraz początek Telewizji Polskiej^[3].
• 3 stycznia 1953 – wyemitowano pierwszy w historii program dla dzieci. Henryk Ładosz opowiedział młodym widzom bajkę Ewy Szelburg-Zarembiny o glinianym dzbanie. Zilustrował ją twórca postaci Koziołka Matołka – słynny rysownik Marian Walentynowicz^[4].
• 23 stycznia 1953 – rozpoczęcie regularnej emisji programu. Początkowo odbywała się w każdy piątek od godz. 17:00. Audycja trwała do 60 minut i składała się z widowisk artystycznych, sztuk teatralnych, programów dla dzieci, czy audycji okolicznościowych, m.in. na tematy polityczne^[4].
• 6 listopada 1953 – został wyemitowany pierwszy spektakl Teatru Telewizji Okno w lesie Rachmanowa i Ryssa, w reżyserii Józefa Słotwińskiego, ze studia telewizyjnego przy ul. Ratuszowej w Warszawie^[3].
• 10 września 1954 – czas emisji programów zwiększono do dwóch godzin. Nadano pierwszy film fabularny. Były to Promienie śmierci w reżyserii Abrama Rooma, produkcji ZSRR^[3][4].
• 1 kwietnia 1955 – rozpoczęto emisję programu telewizyjnego dwa razy w tygodniu – we wtorki i piątki^[3].
• 2 listopada 1955 – rozpoczęto nadawanie programu telewizyjnego trzy razy w tygodniu – w poniedziałki, środy i piątki^[3].
• 2 stycznia 1956 – rozszerzono emisję programu telewizyjnego do czterech dni w tygodniu – we poniedziałki, środy, czwartki i piątki^[3].
• 6 lutego 1956 – pierwszy spektakl Teatru Sensacji „Kobra” Zatrute litery wg powieści Agathy Christie w reżyserii Adama Hanuszkiewicza^[5].
• 26 marca 1956 – wyemitowano Tele-Echo – pierwszy talk-show prowadzony przez Irenę Dziedzic. Program utrzymał się na antenie do 1981 roku, a gospodyni audycji przepytała 12 tysięcy gości^[3][4].
• 30 kwietnia 1956 – emisja pierwszego programu informacyjnego w historii – Wiadomości Dnia^[6].
• 1 stycznia 1957 – zwiększono emisję programu telewizyjnego do 22 godzin tygodniowo^[3].
• 4 września 1957 – pierwsza prognoza pogody zapowiadana przez Czesława Nowickiego znanego jako Wicherek^[3][7].
• 2 października 1957 – powstał Dziennik Telewizyjny, który wkrótce stał się głównym ośrodkiem medialnej propagandy PRL-u, w 1989 roku zastąpiono go Wiadomościami^[4].
• 1 września 1958 – utworzono wspólne pasmo ośrodków regionalnych w Łodzi, w Katowicach i w Warszawie^[8].
• 16 października 1958 – emisja pierwszego wieczoru Kabaretu Starszych Panów Jeremiego Przybory i Jerzego Wasowskiego – jednego z najbardziej rozpoznawalnych programów rozrywkowych w historii polskiej telewizji^[3].
• 5 września 1959 – premiera magazynu kulturalnego Pegaz^[9].
• 3 stycznia 1961 – początek codziennej emisji programu telewizyjnego.
• 25 listopada 1962 – premiera teleturnieju Wielka gra (w latach 1975–2006 w TVP2)^[10].
• 5 stycznia 1965 – premiera pierwszego polskiego serialu telewizyjnego Barbara i Jan^[11].
• 9 września 1966 – emisja pierwszego odcinka serialu Czterej pancerni i pies^[3].
• 1967 – pierwsze wydanie programu Stanisława Janickiego W starym kinie istniejącego do 1999 roku w którym prezentowano stare produkcje filmowe w tym polskie filmy przedwojenne^[12].
• 10 października 1968 – emisja pierwszego odcinka serialu telewizyjnego Stawka większa niż życie^[3].
• 17 października 1970 – emisja pierwszego programu kabaretowego Olgi Lipińskiej z cyklu Gallux Show^[13].
• 17 stycznia 1971 – po raz pierwszy ukazał się program Z kamerą wśród zwierząt, prowadzony przez Hannę i Antoniego Gucwińskich^[3].
• II połowa lat 70. XX wieku – premiera weekendowego bloku programowego Tylko w niedzielę, w zamierzeniu twórców konkurencyjnego wobec Studia 2.
• 27 września 1975 – emisja pierwszego programu kabaretowego Olgi Lipińskiej z cyklu Właśnie leci kabarecik^[14]
• 1976 – pierwsze realizacje widowisk Bogusława Kaczyńskiego znanych jako Operowe qui pro quo, czyli inscenizowane na wesoło, w pałacowych wnętrzach, sceny z popularnych oper i operetek. W cyklu tym wystąpiła cała plejada największych sław polskiej sceny operowej i gwiazd operetki^[3].
• 8 września 1977 – premiera programu popularnonaukowego Sonda prowadzonego przez Zdzisława Kamińskiego i Andrzeja Kurka.
• 11 grudnia 1977 – emisja pierwszego programu kabaretowego Olgi Lipińskiej z cyklu Kurtyna w górę^[15].
• 29 stycznia 1983 – pierwsze wydanie programu interwencyjnego Sprawa dla reportera Elżbiety Jaworowicz.
• wrzesień 1983 – pierwsza emisja programu dokumentalno-historycznego Bogusława Wołoszańskiego Sensacje XX wieku, nadawanego do 2005 roku.
• 26 czerwca 1986 o godz. 17:15 – pierwsze wydanie Teleexpressu. Pierwszym prowadzącym Teleexpress był Wojciech Mazurkiewicz. Od 1992 roku nadawany jest o 17:00^[16].
• 18 listopada 1989 o godz. 19:30 – pierwsze wydanie Wiadomości, które poprowadził Wojciech Reszczyński.
• 16 kwietnia 1990 – premiera Kabaretu Olgi Lipińskiej. Ostatni program wyemitowano w 2005 roku^[17].
• 31 sierpnia 1992 – premiera magazyn śniadaniowego Kawa czy herbata? nadawanego do 2013 roku^[18].
• 24 grudnia 1992 – po raz pierwszy wyemitowano charytatywny blok reklamowy, zwany Reklama dzieciom. Do 2012 roku nadawano go w Wigilię Bożego Narodzenia. Emitowany był w latach 1992–2003 przed Wieczorynką, a w latach 2004–2012 przed głównym wydaniem Wiadomości. Od 2013 roku akcja ta jest prowadzona 25 grudnia, po Wiadomościach^[19][20].
• 1993 – początek emisji logo na ekranie^[21][22][23].
• 1 stycznia 1995 – TVP1 przeszedł z systemu nadawania kolorów SECAM na PAL^[24].
• 9 listopada 1995 – premiera serialu kryminalnego Ekstradycja emitowanego w kilku seriach do 1999 roku^[25].
• styczeń 1997 – wraz z TVP2 zaczyna nadawać dźwięk stereo w systemie NICAM^[26][27].
• 15 czerwca 1997 – uruchomienie osobnej Telegazety TVP1 (dotychczas Jedynka i Dwójka nadawały tę samą wersję teletekstu)^[28].
• 4 września 1997 – premiera teleturnieju Jaka to melodia?^[29].
• 22 września 1997 – premiera telenoweli Klan^[30].
• 5 października 2000 – premiera telenoweli Plebania emitowanej do 2012 roku^[31].
• 7 marca 2003 – zmiana logo i oprawy graficznej tak jak w pozostałych programach Telewizji Polskiej^[32].
• 5 marca 2006 – premiera serialu komediowego Ranczo emitowanego do 2016 roku^[33].
• 11 listopada 2008 – premiera serialu kryminalnego Ojciec Mateusz, regularnie emitowany od 7 grudnia 2008 roku^[34].
• 18 listopada 2009 – testowe nadawanie programu w formacie panoramicznym 16:9^[35].
• 27 października 2010 – regularna emisja TVP1 i TVP2 w jakości SD w trzecim multipleksie naziemnej telewizji cyfrowej^[36]
• 10 stycznia 2011 – testowa emisja TVP1 systemie HD w rozdzielczości 1080i na platformie cyfrowej „n”^[37]
• 14 lutego 2011 – Wiadomości i Teleexpress nadawane są regularnie w formacie panoramicznym 16:9^[38].
• 14 grudnia 2011 – regularna emisja TVP1 i TVP2 w jakości SD w pierwszym multipleksie naziemnej telewizji cyfrowej^[39].
• 3 marca 2012 – premiera serialu kryminalnego Komisarz Alex^[40].
• 1 czerwca 2012 – rozpoczęcie regularnej, oficjalnej emisji TVP1 w standardzie HD pod nazwą TVP1 HD^[41]
• 30 sierpnia 2013 – ostatnia Wieczorynka. Ostatnim serialem animowanym pokazanym podczas niej była Świnka Peppa^[42].
• 28 kwietnia 2014 – TVP1 w wersji SD ustąpił miejsca Fokus TV w MUX1^[43].
• 7 kwietnia 2017 – TVP1 w wersji SD przestał być nadawany na satelicie Hot Bird (13° E)^[44][45].
• 2 marca 2018 – premiera telenoweli Leśniczówka^[46]
• 3 marca 2019 – premiera serialu obyczajowego Stulecie Winnych^[47]
• 3 września 2021 – 28 sierpnia 2023^[48] – zmiana logo i oprawy graficznej. Mimo tego pozostało dotychczasowe logo ekranowe, również na stronie internetowej^[49].
• 14 lutego 2022 – TVP1 można oglądać bezpłatnie dzięki aplikacji TVP GO dostępnej na systemach iOS i Android^[50].
• 25 lipca 2022 – 18 listopada 2022 – w tym okresie Jedynka była dostępna na testowym multipleksie TVP w standardzie DVB-T2/HEVC^[51][52].
• 1 czerwca 2023 – TVP1 można oglądać bezpłatnie w serwisie internetowym i aplikacji TVP VOD^[53][54].
• 20 grudnia 2023 – pierwszy raz od 1989 roku, flagowe informacyjne programy TVP1 - Teleexpress i Wiadomości nie zostały wyemitowane.
• 21 grudnia 2023 – pierwsze wydanie flagowego programu informacyjnego Telewizji Polskiej 19.30, który zastąpił Wiadomości.

Ramówka

Choć profil kanału obecnie jest niejednoznaczny, to jednak od początku przewodzi w nim charakter misyjny i informacyjno-publicystyczny. Od lat sześćdziesiątych kanał specjalizował się również w kulturze i rozrywce (to właśnie tu swoją premierę miała m.in. Wielka gra). Jeszcze na początku obecnego stulecia (i przez kilka kolejnych lat) stacja była niemal na równi z Dwójką w dziedzinie produkcji programów kulturalno-rozrywkowych i teleturniejów, obecnie ten podział jest płynny. TVP1 obecnie pokazuje także m.in.: programy rozrywkowe, seriale, koncerty, transmisje z uroczystości państwowych, msze święte, Anioł Pański, programy religijne, cykle dokumentalne czy programy rolnicze (m.in. Tydzień i Agrobiznes).

Logo

Pierwsze oznaczenia nie były używane stale w trakcie programu. Używano ich tylko podczas pauz, identów i programów dnia. Dopiero pod koniec 1992 roku stacja rozpoczęła testowe nadawanie programu z logiem na wizji^[67]. W czasie testów zmieniano jego wielkość, szerokość, dodawano bądź odejmowano czarną obwódkę lub cień^[21]. Regularną emisję programu z logiem na wizji znanym w wersji nadawanej do 6 marca 2003 roku tj. szerokie w prawym górnym rogu ekranu stacja zaczęła w połowie (prawdopodobnie w czerwcu) 1993 roku^[68]. Pierwotnie logo nie było emitowane w czasie trwania programów informacyjnych^[69], natomiast później przez pewien czas emitowano je w lewym górnym rogu^[70].

Okres obowiązywania[uwaga 4][71]	Opis	Ilustracja
2 października 1970 – ok. 1975	Czarny napis TVP oraz ogromna, czarna cyfra 1 na białym tle.
ok. 1975–1976	Na beżowym tle czerwony napis TELEWIZJA POLSKA znajdujący się na górze, na dole wielka czerwona cyfra 1 przy której po lewej stronie napisany na ukos czerwony napis PROGRAM.
ok. 1976–1985	Charakterystyczne logo TP (Telewizji Polskiej) – litery T i P były połączone w naturalny sposób w biało-czerwonym kolorze na czarnym tle z białymi napisami (górny: Telewizja Polska; dolny: Program 1)[72][73]. Zaprojektowane zostało przez Romana Duszka[74].
ok. 1985–1987	Ligatura złożona z liter „t” i „p” z dołączoną do niej cyfrą 1 w dolnej części[75][76].
ok. 1987–1990	Trzy-członowe, białe logo układające się w napis „tp” („p” ma dwa człony, przy czym pierwszy z nich jest cyfrą „1”)[77].
1990 – 1 lub 2 marca 1992	Przestrzenne litery „T” i „P”, pomiędzy nimi kolorowa cyfra 1[77].
1 lub 2 marca 1992[78] – 6 marca 2003	Litery „T”, „V”, „P” w kwadratowych ramkach i w kwadracie charakterystyczna cyfra „1”. Logo zaprojektował w 1991 roku Andrzej Budek[79][80].
od 7 marca 2003	Logo TVP, obok cyfra 1 na błękitnym tle[81]. Występuje również w odwrotnej wersji kolorystycznej, a najczęściej można je zauważyć w programach dnia dla prasy, przy patronatach medialnych oraz w oprawie graficznej od 28 sierpnia 2023[82]. Od 3 września 2021 roku do godziny ok. 5:10 dnia 28 sierpnia 2023 roku logo nie było obecne w oprawie graficznej, ale również w tym czasie służyło jako ekranowe oraz wykorzystywano je na stronach internetowych[83].
3 września 2021 – 27 listopada 2022 (tylko w identach)	Logo zostało ograniczone do białego napisu TVP1 na ciemnoniebieskim tle. Wprowadzenie nowego logotypu nie wiązało się jednak ze zmianą logotypu widocznego w prawym górnym rogu w trakcie nadawania audycji czy identyfikacji na stronach internetowych, a jedynie w oprawie graficznej materiałów autopromocyjnych, identów i każdej z form reklamy[84].
3 września 2021 – 28 sierpnia 2023 (II prototyp)	Logo podobne do TVP3, tylko że jest cyfra 1. Takie same jak od 7 marca 2003r., tyle że na ciemnoniebieskim tle.[85]

Logotypy ekranowe

Okoliczność używania	Opis	Ilustracja
TVP1 (do 2016)	Logo TVP, obok cyfra 1. Logo jest półprzezroczyste.[86]
TVP1 HD	Takie same logo co powyżej, tyle że z dopiskiem "HD"[87]

Okolicznościowe logotypy ekranowe

Okoliczność	Opis	Ilustracja
Podczas żałoby narodowej (do 2016)	Logo zmienia kolor na czarny.[88]
Podczas żałoby narodowej (HD)	Logo zmienia kolor na czarny.[89]
Podczas emisji serialu Korona Królów (HD)	Logo TVP1 HD w złotych kolorach.
Podczas transmisji na żywo (nieużywane)	Logo ekranowe z dopiskiem "na żywo"[90]
Podczas transmisji na żywo (HD)	Logo ekranowe z dopiskiem "na żywo" w wersji HD[91]
Podczas premiery (do 2017)	Logo ekranowe z dopiskiem "premiera"[92]
Podczas premiery (HD)	Logo ekranowe z dopiskiem premiera[93]

Dyrektorzy

W latach 1983–2018 Telewizyjna Jedynka była samodzielną jednostką w strukturach Telewizji Polskiej, którą zarządzał dyrektor, który od 1983 roku był powoływany przez prezesa Radiokomitetu^[94], a od 1994 roku do dziś jest przez zarząd spółki TVP SA. Ten stan rzeczy zmienił się w marcu 2018 roku w ramach rozpoczętej reorganizacji struktur TVP SA, co spowodowało likwidację dyrekcji poszczególnych anten Telewizji Polskiej, w tym TVP1, natomiast w ich miejsce powołano Biuro Programowe, które odpowiada za ramówkę i budżet wszystkich anten telewizji publicznej. Pierwszą dyrektorką programową została Agnieszka Dejneka, która pełniła funkcję od kwietnia 2018 roku do września 2021 roku^[95].

TVP1 HD

10 stycznia 2012 roku, na platformie cyfrowej „n”, pod nazwą TVP1 HD rozpoczęto nieoficjalną, testową emisję kanału TVP1 systemie HD w rozdzielczości 1080i^[37]. 17 kwietnia 2012 roku rozpoczęło się wewnętrzne testowanie systemów emisyjnych kanału.

31 maja 2013 roku oficjalnie rozpoczęto regularną emisję kanału TVP1 HD w ramach pierwszego multipleksu naziemnej telewizji cyfrowej^[41]. Tego samego dnia rozpoczęto także regularny przekaz satelitarny^[130]. 1 czerwca 2013 roku, program TVP1 HD stał się dostępny w sieciach telewizji kablowych^[41]. 15 lutego 2014 roku program TVP1 HD został przeniesiony do trzeciego multipleksu naziemnej telewizji cyfrowej. Ramówka TVP1 HD nie różni się od tej w TVP1.

Logo TVP1 HDTV

Okres obowiązywania	Opis	Ilustracja
10 stycznia 2012 - 31 maja 2013	Logo TVP1 a obok dwa czerwone prostokąty z literami „H” i „D”. Logo było używane tylko w reklamach, oraz w dekoderach telewizji n, TVP nigdy nie stosowała takiego logo na swoim kanale publicznym i na stronie internetowej.
od 1 czerwca 2013	Niebieskie, prostokątne pole zostało wydłużone w poziomie, w prawą stronę. Po prawej stronie cyfry „1” w niebieskim, gradientowym polu, pojawiły się dwa białe prostokąty z niebieskimi literami „HD” w indeksie górnym. Logo służy jako ekranowe oraz wykorzystywane jest na stronach internetowych[83] i nie było obecne w oprawie graficznej.
Tylko w identach (2012-2019)	To samo logo co powyżej, tyle że bez gradientu.

Lektorzy

Uwagi

Przypisy

Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona TVP1