Szwedzcy Demokraci (szw. Sverigedemokraterna, SD) – szwedzka narodowo-konserwatywna, nacjonalistyczna i populistyczna partia polityczna^[2][3], założona w 1988 roku^[4], będąca sukcesorką Partii Szwedów, Partii Postępu i organizacji Bevara Sverige Svenskt^[5]. Początkowo partia podnosiła postulaty faszystowskie i antydemokratyczne^[4], jednak pod koniec lat 90. XX wieku zaczęła się dystansować od swojej ideologicznej przeszłości^[6]. Przedstawiciele partii w Parlamencie Europejskim należą do frakcji Europejskich Konserwatystów i Reformatorów^[7].

Historia

Partia została założona 6 lutego 1988^[8]. W latach 1988–1992 partia posiadała dwóch liderów (w latach 1988–1989 funkcję tę pełnili Leif Ericsson i Jonny Berg, w latach 1989–1990 Ola Sundberg i Anders Klarström, a w latach 1990–1992 Anders Klarström i Madeleine Larsson)^[9]. W latach 1992–1995 funkcję lidera samodzielnie pełnił Anders Klarström^[4]. Pod rządami Mikaela Janssona partia przeszła gruntowne zmiany ideologiczne i wizerunkowe^[4]. W 1999 partia odcięła się od wszystkich organizacji, nawiązujących do narodowego socjalizmu^[4].

W 2005 roku liderem partii został Jimmie Åkesson^[4]. Podobnie jak Mikael Jansson, Åkesson dążył do stworzenia wizerunku Szwedzkich Demokratów jako partii pragmatycznej, bardziej umiarkowanej^[4]. W wyborach parlamentarnych w 2010 roku partia zdobyła 5,7% głosów i wprowadziła do Riksdagu 20 posłów^[10]. W wyborach parlamentarnych w 2014 roku partia zdobyła 12,9% głosów^[4]. Po owych wyborach zarówno partie lewicowe, jak i partie prawicowe nie były w stanie stworzyć rządu większościowego, w związku z czym „języczkiem u wagi” stali się Szwedzcy Demokraci^[4]. Ostatecznie rząd stworzyły Szwedzka Socjaldemokratyczna Partia Robotnicza i Partia Zielonych^[11]. 3 grudnia 2014 parlamentarzyści SD zagłosowali za propozycją autorstwa Sojuszu, uniemożliwiając tym samym podwyższenie podatków na rzecz wzmocnienia i częściowej rozbudowy państwa opiekuńczego^[4]. 27 grudnia Löfven poinformował o dojściu do porozumienia z partiami Sojuszu, mającego na celu marginalizację Szwedzkich Demokratów^[4]. Umowa, pomimo że obowiązywała do 2022 roku, została zerwana w październiku 2015 roku^[11][12].

W wyborach parlamentarnych w 2018 roku partia zdobyła 17,5% głosów i wprowadziła do Riksdagu 62 posłów^[13]. W tym samym roku został wybrany pierwszy burmistrz z ramienia Szwedzkich Demokratów (w gminie Hörby)^[14]. W 2018 roku Szwedzcy Demokraci weszli wraz z Umiarkowaną Partią Koalicyjną i Chrześcijańskimi Demokratami w skład koalicji rządzących m.in. w gminie Bromölla, gminie Herrljunga, gminie Sölvesborg, gminie Staffanstorp^[15][16]. 24 listopada 2021 roku Szwedzcy Demokraci wraz z posłami Umiarkowanej Partii Koalicyjnej i Chrześcijańskich Demokratów przegłosowali propozycję budżetu, w którym założono obniżkę podatków^[17][18].

W wyborach parlamentarnych w 2022 roku partia zajęła 2. miejsce i wprowadziła do Riksdagu 73 posłów^[19]. Szwedzcy Demokraci poparli rząd Ulfa Kristerssona w zamian za utworzenie biura koordynacyjnego w kancelarii rządu, zajmującego się monitorowaniem jego prac^[19][20]. Partia brała udział w tworzeniu umowy koalicyjnej w Tidö^[19].

Program

Program Szwedzkich Demokratów opiera się na narodowym konserwatyzmie^[2] i populizmie^[21].

Partia chce ograniczenia liczby wykonywanych aborcji. Postuluje ograniczenie prawa do przerywania ciąży na życzenie do 12. tygodnia (obecnie możliwe jest to do 18. tygodnia)^[22]. Szwedzcy Demokraci uważają, że „masowa imigracja do Szwecji jest powodem wielu problemów społecznych”, a także popierają zaostrzenie polityki migracyjnej^[23]. Sądzą również, że w Szwecji wszyscy powinni mieć równe prawa, niezależnie od orientacji seksualnej^[24].

Partia proponuje podwyższenie pensji policjantów i zwiększenie uprawnień policji^[24]. Szwedzcy Demokraci popierają wprowadzenie zaostrzenia kar za przestępstwa, zwłaszcza za te z użyciem przemocy i przestępstwa seksualne^[24].

Po inwazji Rosji na Ukrainę partia poparła wstąpienie Szwecji do NATO^[25]. Jest uważana za partię eurosceptyczną^[26]. Partia popiera państwowość Tajwanu, rozwiązanie dwupaństwowe konfliktu izraelsko-palestyńskiego i przeniesienie ambasady Szwecji w Izraelu do Jerozolimy^[24].

Struktury

Na początku 2008 roku partia liczyła około 3 000 członków, w 2017 było już 28 340 członków^[27].

W chwili obecnej posiada trzynaście stowarzyszeń regionalnych oraz około stu miejscowych lub miejskich stowarzyszeń. Młodzieżówką Sverigedemokraterny jest powołana do życia w 1998 Liga Młodzieży.

Poparcie w wyborach

Wybory do Riksdagu

Wybory	Wyniki[28]		Mandaty	+/-	Rząd
	Głosy	%
1988	1 118	0,0	0/349	Nowa	Poza parlamentem
1991	4 887	0,1	0/349	0	Poza parlamentem
1994	13 954	0,3	0/349	0	Poza parlamentem
1998	19 624	0,4	0/349	0	Poza parlamentem
2002	76 300	1,4	0/349	0	Poza parlamentem
2006	162 463	2,9	0/349	0	Poza parlamentem
2010	339 610	5,7	20/349	20	Opozycja
2014	801 178	12,9	49/349	29	Opozycja
2018	1 100 662	17,6	62/349	13	Opozycja
2022	1 330 325	20,5	73/349	11	Wsparcie

Wybory do Parlamentu Europejskiego

Wybory	Wyniki[28]		Mandaty	+/-
	Głosy	%
1999	8 568	0,3	0/22	Nowa
2004	28 303	1,1	0/19	0
2009	103 584	3,3	0/19	0
2014	359 248	9,7	2/20	2
2019	636 877	15,3	3/20	1

Zobacz też

• Nowa Demokracja – szwedzka prawicowa partia polityczna

Bibliografia

• strona Ligi Młodzieży

Przypisy